Partia Socjaldemokratyczna (Portugalia)

Partido Social Democrata

{{{opis logo}}}
Państwo	{{{państwo}}}
Skrót	PSD
Lider	Pedro Passos Coelho
Strona internetowa

{{Partia polityczna infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | prezes = | barwy = | ideologia polityczna = | liczba członków = | nazwa oryginalna = | data założenia = | państwo = | przewodniczący = | opis logo = | commons = | data rozwiązania = | poglądy gospodarcze = | alt logo = Nieznane pola: "kod_państwa", "ideologia", "kolory", "partia", "założona", "poglady gospodarcze", "międzynarodowe", "europarl" oraz "liczba". Nieoczekiwana grafika: "logo".

Partia Socjaldemokratyczna (port. Partido Social Democrata, PSD) – portugalska partia centrowo-prawicowa, reprezentująca nurty chadecki, konserwatywno-liberalny i konserwatywny, członek Europejskiej Partii Ludowej. Ugrupowanie rządziło lub współrządziło Portugalią w latach 1979–1995 i 2002–2005. Od 21 czerwca 2011 partia, w wyniku wygranych wyborów, ponownie jest ugrupowaniem współrządzącym. Współtworzy centroprawicowy pierwszy rząd Pedra Passosa Coelho.

Podstawowe fakty

Nazwa ugrupowania jest myląca i nie odnosi się do ideologii socjaldemokracji. Ugrupowanie zostało założone jako centrolewicowe, obecnie jest to partia centroprawicowa. W 1996 opuściło Międzynarodówkę Liberalną, a od końca lat 90. jego przedstawiciele w Parlamencie Europejskim zasiadają w Europejskiej Partii Ludowej (wcześniej PSD należała do Partii Europejskich Liberałów, Demokratów i Reformatorów). Członek PSD i były premier z jej ramienia José Manuel Durão Barroso w latach 2004–2014 był przewodniczącym Komisji Europejskiej. Partia wydaje własny tygodnik „Povo Livre” (Wolny Lud). Pierwszy numer gazety ukazał się 13 sierpnia 1974.

Historia

U źródeł

PSD powstała po rewolucji goździków 6 maja 1974, kiedy to Francisco Sá Carneiro, Francisco Pinto Balsemão i Joaquim Magalhães Mota publicznie ogłosili utworzenie ugrupowania nazywanego wówczas PPD – Ludowa Partia Demokratyczna (port. Partido Popular Democrático, PPD). Pierwsze spotkanie członków PPD miało miejsce w Pavilhão dos Desportos (Salonie Sportu) w Lizbonie 25 października 1974, a miesiąc później odbył się pierwszy oficjalny kongres partyjny. 17 stycznia 1975 6,3 tys. podpisów wysłano do Sądu Najwyższego w celu zarejestrowania partii, co zostało uczynione 8 dni później.

W rządzie i w opozycji

PSD brała udział w wielu gabinetach, które rządziły Portugalią po rozpoczęciu procesu transformacji. W tym czasie powstawały instytucje demokratyczne. W 1979 PSD utworzyła koalicję wyborczą wraz z Centrum Socjalno-Demokratycznym i innymi mniejszymi partiami znaną jako Sojusz Demokratyczny (AD). AD zwyciężyła w wyborach parlamentarnych w końcu 1979, a lider PSD Francisco Sá Carneiro został premierem. Koalicja zwiększyła swój stan posiadania w parlamencie w wyniku przyspieszonych wyborów w 1980, ale pasmo sukcesów zakończyła śmierć premiera Sá Carneiro w katastrofie lotniczej 4 grudnia 1980. Francisco Pinto Balsemão przejął przywództwo zarówno w PSD, jak i w AD, zostając także premierem. Nie miał jednak charyzmy swojego poprzednika i nie potrafił przyciągnąć do partii masowego poparcia.

AD zostało rozwiązane w 1983, a w wyborach parlamentarnych w tym roku PSD przegrała z Partią Socjalistyczną. Jednak socjalistom brakowało sporo głosów do osiągnięcia większości, uformowali więc wielką koalicję znaną jako Blok Centrowy, w skład której weszła także PSD. Wielu prawicowych członków partii włączając w to Aníbala Cavaco Silvę sprzeciwiało się takiej polityce kierownictwa. Kiedy więc Cavaco Silva został liderem partii 2 lipca 1985 wyprowadził PSD z koalicji z socjalistami.

Partia odniosła zwycięstwo w wyborach z 1985, jednak nie uzyskała bezwzględnej większości głosów. Pomimo tego Cavaco Silva został premierem. Zmniejszenie podatków przez jego rząd i liberalizacja gospodarcza zapewniły Portugalii kilka lat wzrostu ekonomicznego. Przedterminowe wybory, które odbyły się w 1987, zapewniły PSD zwycięstwo. Partia uzyskała 50.2% głosów, co przełożyło się na 148 miejsc w parlamencie (na 250). Po raz pierwszy jedna partia portugalska uzyskała większość bezwzględną w wyborach parlamentarnych i dzięki temu mogła samodzielnie sprawować rządy. Kolejne wybory w 1991 PSD wygrała prawie tak samo łatwo, jednak rosnące bezrobocie spowodowało spadek popularności Cavaco Silvy. Partia przegrała wybory w 1995 i 1999, oddając na 7 lat ster rządów socjalistom.

Powrót do władzy miał miejsce w 2002, jednak zwycięstwo nie okazało się zupełnym, ponieważ partia musiała dobrać sobie koalicjanta – została nim Partia Ludowa. Barroso został premierem, jednak po dwóch latach zrezygnował z tej funkcji aby objąć stanowisko szefa Komisji Europejskiej. Jego miejsce zajął Pedro Santana Lopes.

Podczas wyborów z 20 lutego 2005 Santana Lopes poprowadził partię do największej klęski od czasu 1983. PSD utraciła 12% głosów, zdobywając tylko 72 mandaty, a tracąc 30. Jej rywalka Partia Socjalistyczna uzyskała absolutną większość parlamentarną. Od 2006 poparcie dla PSD zaczyna wzrastać: w wyborach prezydenckich jej były przewodniczący Aníbal Cavaco Silva odniósł zwycięstwo w pierwszj turze. W wyborach do Parlamentu Europejskiego z 2009 partia zajęła pierwsze miejsce wygrywając w większości regionów i zdobywając w skali całego kraju nieco ponad milion głosów i 31,71%, co zapewniło jej 8 mandatów w Strasburgu. W wyniku wyborów z 2011 PSD – po sześciu latach spędzonych w opozycji – powróciła do władzy. Jej działacze współtworzą pierwszy rząd Pedra Passosa Coelho.

Poparcie

Wyniki w wyborach parlamentarnych

Wybory	Poparcie	Zmiana punktów procentowych	Mandaty (Zgromadzenie Narodowe)	Zmiana
1976	25,23%	-	73	-
1979	?	?	?	?
1980	?	?	?	?
1983	27%	?	75	?
1985	29,87%	2,87	88	13
1987	50,22%	20,73	148	60
1991	50,60%	0,38	135	13
1995	34,12%	16,48	88	47
1999	32,32%	1,7	83	5
2002	40,15%	8,65	105	24
2005	28,70%	11,45	75	30
2009	29,09%	0,39	81	6
2011	38,65%	9,56	108	27

Liderzy

• Francisco Sá Carneiro (1974–1978, 1978–1980)
• António Sousa Franco (1978)
• José Menéres Pimentel (1978)
• Francisco Pinto Balsemão (1981–1983)
• Nuno Rodrigues dos Santos (1983–1984)
• Carlos Mota Pinto (1984–1985)
• Aníbal Cavaco Silva (1985–1995)
• Fernando Nogueira (1995–1996)
• Marcelo Rebelo de Sousa (1996–1999)
• José Manuel Durão Barroso (1999–2004)
• Pedro Santana Lopes (2004–2005)
• Luís Marques Mendes (2005–2007)
• Luís Filipe Menezes (2007–2008)
• Manuela Ferreira Leite (2008–2010)
• Pedro Passos Coelho (2010–nadal)

Premierzy

• Francisco Sá Carneiro (1979-1980)
• Francisco Pinto Balsemão (1981–1983)
• Aníbal Cavaco Silva (1985–1995)
• José Manuel Durão Barroso (2002–2004)
• Pedro Santana Lopes (2004–2005)
• Pedro Passos Coelho (2011–nadal)

Prezydenci

• Aníbal Cavaco Silva (2006–nadal)

Linki zewnętrzne

• Strona oficjalna partii (port.)