Heliodor Cepa: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m Wycofano edycje użytkownika Grzes1966 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to The Polish. |
m kat. |
||
Linia 127: | Linia 127: | ||
[[Kategoria:Członkowie Towarzystwa Tomasza Zana]] |
[[Kategoria:Członkowie Towarzystwa Tomasza Zana]] |
||
[[Kategoria:Członkowie ZBoWiD]] |
[[Kategoria:Członkowie ZBoWiD]] |
||
[[Kategoria:Pułkownicy łączności Polskich Sił Zbrojnych]] |
|||
[[Kategoria:Urodzeni w 1895]] |
[[Kategoria:Urodzeni w 1895]] |
||
[[Kategoria:Zmarli w 1974]] |
[[Kategoria:Zmarli w 1974]] |
Wersja z 18:46, 24 gru 2016
generał brygady | |
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Przebieg służby | |
Lata służby |
1918-1955 |
Siły zbrojne |
Wojsko Polskie II RP; Polskie Siły Zbrojne; ludowe Wojsko Polskie |
Stanowiska |
dowódca wojsk łączności Ministerstwa Spraw Wojskowych, |
Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa, |
Odznaczenia | |
Heliodor Cepa (ur. 29 listopada 1895 w Mieszkowie, zm. 16 kwietnia 1974 w Warszawie) – oficer Wojska Polskiego II RP, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie i ludowego Wojska Polskiego, generał brygady.
Życiorys
Urodził się w Mieszkowie pod Jarocinem. Był synem Piotra i Marianny (nazwisko panieńskie – Owczarska). W latach 1907-1914 uczył się w gimnazjum w Jarocinie, a następnie w Krotoszynie. Tu należał do tajnego Towarzystwa Tomasza Zana, patriotycznej organizacji polskiej młodzieży gimnazjalnej w Wielkopolsce.
Krótko po wybuchu I wojny światowej, 24 września 1914, mając 19 lat, wcielony został przymusowo do armii niemieckiej jako mieszkaniec Wielkopolski, która po rozbiorach należała do Cesarstwa Niemieckiego. Służbę wojskową odbywał przez całą wojnę w pododdziałach łączności – początkowo na froncie wschodnim (1915-1916), potem zachodnim (1916-1918). Brał udział w walkach we Flandrii, nad Sommą i w Szampanii.
Po zakończeniu wojny, gdy jego dywizję skierowano transportem kolejowym do Gdańska, opuścił samowolnie transport i wrócił do Wielkopolski (grudzień 1918). Wkrótce zgłosił się ochotniczo do batalionu powstańczego w Jarocinie. Jako łącznościowiec od 1 stycznia 1919 pełnił funkcję zastępcy szefa łączności 3 Dywizji Strzelców Wielkopolskich. Organizował łączność na południowym odcinku frontu powstańczego w rejonie Jarocina, Pleszewa, Krotoszyna i Ostrowa Wielkopolskiego. Następnie służył w sztabie dywizji jako podoficer techniczny i dowódca kompanii. 25 czerwca 1919 otrzymał stopień podporucznika i przeniesiono go do dowództwa wojsk powstańczych w Wielkopolsce. Zajmował się w tym czasie organizowaniem i rozbudową telefonicznej sieci fortecznej w Poznaniu. Po zakończeniu powstania wielkopolskiego, od 8 listopada 1919 był dowódcą kompanii telegraficznej w Dowództwie Okręgu Generalnego w Poznaniu.
27 lipca 1920 zgłosił się ochotniczo na front polsko-rosyjski. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej jako dowódca kompanii łączności i szef łączności Syberyjskiej Brygady Piechoty, walczącej na Mazowszu. Za wybitne zasługi wojenne otrzymał w grudniu 1921 Krzyż Walecznych. W czasie III powstania śląskiego (2 maja – 5 lipca 1921) brał udział w organizowaniu łączności oddziałów powstańczych i zaopatrywaniu ich w sprzęt techniczny.
W początkach 1921 został kierownikiem referatu wyszkolenia łączności w Ministerstwie Spraw Wojskowych. Doskonalił swoje umiejętności fachowe w zakresie łączności wojskowej i dowodzenia. W 1921 był słuchaczem wojskowej Wyższej Szkoły Łączności w Wersalu pod Paryżem. W 1926 otrzymał awans do stopnia majora i został dowódcą 1 Pułku Łączności, a w latach 1927-1929 studiował w Wyższej Szkole Wojennej. Po ukończeniu tych studiów, jako major dyplomowany, pełnił kolejno funkcje dyrektora nauk w Centrum Wyszkolenia Łączności w podwarszawskim Zegrzu (1929-1930), kierownika Taktyki Łączności w Wyższej Szkole Wojennej (1931-1932), komendanta Centrum Wyszkolenia Łączności w Zegrzu (1932-1934).
W końcu 1934, po rozmowie w gabinecie marszałka Józefa Piłsudskiego, został szefem nowo utworzonego Dowództwa Wojsk Łączności w Ministerstwie Spraw Wojskowych. Na tym stanowisku rozpoczął wprowadzanie szeroko zakrojonych zmian organizacyjnych wojsk łączności i ich modernizację techniczną – w dziedzinie sprzętu łączności i motoryzacji wojsk łączności. Do wybuchu wojny 1939 roku nie udało się tych planów w pełni zrealizować.
W wojnie obronnej 1939 roku był Naczelnym Dowódcą Łączności przy Naczelnym Dowództwie Wojska Polskiego. Po przekroczeniu granicy rumuńskiej z kolumną Naczelnego Wodza dostał się do obozu internowanych oficerów polskich w Rumunii. Uciekł stamtąd wkrótce i przedostał się do Francji, do armii polskiej tworzonej przez generała Władysława Sikorskiego. Po upadku Francji razem z polskimi żołnierzami przedostał się do Anglii. Tam objął stanowisko dowódcy łączności Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Funkcję tę pełnił aż do końca wojny.
Po zadeklarowaniu chęci powrotu do Polski, by włączyć się czynnie do odbudowy zniszczonego wojną kraju, został zwolniony z tego stanowiska w sierpniu 1945. W maju 1946 powrócił do kraju i został powołany do Wojska Polskiego. Początkowo zajmował się dokończeniem sprawy rewindykacji sprzętu łączności pozostałego w Londynie. Następnie, w latach 1946-1951, pełnił kolejno funkcje szefa dwóch Oddziałów w Sztabie Generalnym WP oraz kierownika katedry łączności w Akademii Sztabu Generalnego.
W lipcu 1951 został aresztowany przez funkcjonariuszy Głównego Zarządu Informacji Wojskowej MON pod zarzutem tworzenia w wojsku organizacji spiskowej, mającej na celu obalenie władz państwowych. W areszcie przebywał do lutego 1955 roku. Mimo zastosowania w śledztwie różnego rodzaju szykan nie załamał się i nie przyznał się do zarzucanych mu działań. W areszcie przebywał do 8 lutego 1955, a dochodzenie w jego sprawie umorzono z braku jakichkolwiek dowodów winy. Został zwolniony z więzienia i nie powrócił już do służby wojskowej.
Pracował początkowo w Instytucie Łączności, a następnie w latach 1958-1966 w Polskiej Agencji Prasowej, w obu instytucjach na stanowisku głównego inżyniera. Dzięki jego staraniom w Zegrzu powstało jedno z najbardziej nowoczesnych w krajach „bloku wschodniego” centrów nadawczo-odbiorczych PAP. Po przejściu na emeryturę włączył się w działalność społeczną, był członkiem Rady Naczelnej Związku Bojowników o Wolność i Demokrację i Głównej Komisji Ligi Obrony Kraju. Był założycielem Klubu Kombatantów Wojsk Łączności (1967), który skupiał byłych żołnierzy wojsk łączności z okresu II Rzeczypospolitej i żołnierzy z Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, którzy powrócili do Polski.
Był wiceprzewodniczącym Krajowej Komisji Weteranów Powstania Wielkopolskiego. Zorganizował grupę warszawskiego środowiska powstańców wielkopolskich i został jej szefem. W ostatnich latach życia skutecznie zabiegał o utworzenie kwatery powstańców wielkopolskich na warszawskich Powązkach. Projekt ten został zrealizowany. Obok znajduje się kwatera powstańców śląskich, zaś w centrum obu kwater znajduje się pomnik Powstańca Wielkopolskiego i Śląskiego.
Zmarł 16 kwietnia 1974 w Warszawie. Pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w kwaterze powstańców wielkopolskich.
Awanse
- podporucznik – 25 marca 1919
- porucznik – 1920
- kapitan – 21 grudnia 1920
- major – 3 maja 1926
- podpułkownik – starszeństwo z 1 stycznia 1931
- pułkownik – 1936
- generał brygady – 10 lipca 1948
Ordery i odznaczenia
- W czasie I wojny światowej
- Krzyż Żelazny II klasy (Prusy)[1]
- Po I wojnie światowej
- Krzyż Niepodległości[2]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski – 1937[2]
- Krzyż Walecznych – 1920[2]
- Złoty Krzyż Zasługi[2]
- Srebrny Krzyż Zasługi – 1924
- Kawaler Orderu Legii Honorowej – 1937 (franc.)
- Komandor Orderu Korony (rum.)[2]
- Komandor Orderu Zasługi (węg.)[2]
- W czasie II wojny światowej
- Defence Medal 1939-1945 (bryt.)
- War Medal 1939–1945 (bryt.)
- Po II wojnie światowej
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski – 1964[1]
- Order Krzyża Grunwaldu III klasy[1]
- Złoty Krzyż Zasługi – 1947[1]
- Wielkopolski Krzyż Powstańczy
- Śląski Krzyż Powstańczy
Bibliografia
- Z. Potkowska, E. Potkowski, Generał Heliodor Cepa. Losy Wielkopolan pierwszego pokolenia budującego odrodzoną Polskę, „Krotoszyn i okolice. Opracowania i materiały źródłowe”, t. 8 (2012), s. 204-224
- M. Pakuła, Gen. bryg. Heliodor Cepa: patron Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki, Zegrze 2011 (wyd. II – 2014)
- Rocznik Oficerski 1932, s. 267, 798
- W. Czyżewski, Barwy życia i walki, część II, Wydawnictwo Projekt, Warszawa 2000
- H. P. Kosk, Generalicja Polska, tom I, Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, Pruszków 1999
- J. Poksiński, „TUN”: Tatar-Utnik-Nowicki, Wydawnictwo Bellona, Warszawa 1992
- H. Cepa, Wybrane zagadnienia łączności armii II rzeczypospolitej, Londyn 1947
- Tadeusz Jurga: Obrona Polski 1939. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1990, s. 756-757. ISBN 83-211-1096-7.
- Antoni Gąsiorowski, Jerzy Topolski (red.): Wielkopolski Słownik Biograficzny. Warszawa-Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981, s. 97-98. ISBN 83-01-02722-3.
- Generałowie brygady ludowego Wojska Polskiego
- Pułkownicy łączności II Rzeczypospolitej
- Oficerowie dyplomowani II Rzeczypospolitej
- Ludzie związani z Zegrzem
- Odznaczeni Krzyżem Niepodległości
- Odznaczeni Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (1944-1989)
- Odznaczeni Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Walecznych (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Orderem Krzyża Grunwaldu III klasy
- Odznaczeni Srebrnym Krzyżem Zasługi (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Śląskim Krzyżem Powstańczym
- Odznaczeni Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym
- Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi (1944-1989)
- Polacy odznaczeni niemieckim Krzyżem Żelaznym
- Polacy odznaczeni Orderem Korony Rumunii
- Polacy odznaczeni Orderem Zasługi (Węgry)
- Polacy - Kawalerowie Legii Honorowej
- Polacy - żołnierze Armii Cesarstwa Niemieckiego w I wojnie światowej
- Pochowani na Powązkach-Cmentarzu Wojskowym w Warszawie
- Polskie ofiary represji stalinowskich
- Powstańcy wielkopolscy (1918-1919)
- Uczestnicy kampanii wrześniowej
- Uczestnicy wojny polsko-bolszewickiej
- Wykładowcy Akademii Sztabu Generalnego
- Wykładowcy uczelni i szkół wojskowych II Rzeczypospolitej
- Członkowie Towarzystwa Tomasza Zana
- Członkowie ZBoWiD
- Pułkownicy łączności Polskich Sił Zbrojnych
- Urodzeni w 1895
- Zmarli w 1974