Wojna chińsko-japońska (1937–1945)

Wojna chińsko-japońska (1937-1945)

Czas	{{{czas}}}
Terytorium	Republika Chińska, Mandżuria
Przyczyna	Dążenia japońskich nacjonalistów do władania całym Dalekim Wschodem
Wynik	Kapitulacja Japonii
Strony konfliktu
Chiny ZSRR Stany Zjednoczone Wielka Brytania Indie Brytyjskie Japonia Mandżukuo
Dowódcy
Czang Kaj-szek Chen Cheng Yan Xishan Feng Yuxiang Li Zongren Xue Yue Bai Chongxi Peng Dehuai Zhu De Joseph Stilwell Hirohito Hideki Tōjō Iwane Matsui Naruhiko Korechika Anami Yasuhiko Hajime Sugiyama Shunroku Hata Toshizō Nishio Yasuji Okamura Yoshijirō Umezu
Siły
5 600 000 żołnierzy chińskich 5600 żołnierzy radzieckich 900 amerykańskich samolotów 4 100 000 żołnierzy japońskich około 900 000 chińskich kolaborantów
Straty
3 220 000 żołnierzy 17 530 000 cywilów 1 100 000 żołnierzy
Położenie na mapie świata Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|}

{{Wojna infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | czas = | współrzędne = | opis grafiki = Nieznane pola: "data", "słownik", "źródła", "opis" oraz "cytaty".

Wojna chińsko-japońska (1937–1945), zwana również drugą wojną chińsko-japońską – wojna toczona od 7 lipca 1937 do 9 września 1945, będąca ośmioletnim zmaganiem między Republiką Chińską i Cesarstwem Wielkiej Japonii. Rozpoczęła się przed wybuchem w Europie II wojny światowej i zakończyła się po kapitulacji Japonii w wojnie na Pacyfiku.

Nazwa

W ChRL oraz w Republice Chińskiej wojnę nazywa się wojną przeciw Japonii (chiń. 抗日戰爭, Kàng Rì Zhànzhēng) lub ośmioletnim oporem przeciw Japonii (chiń. 八年抗戰).

W Japonii wojna znana jest pod nazwą: wojna japońsko-chińska (jap. 日中戦争, Nitchū–sensō). Po wybuchu wojny na Pacyfiku w grudniu 1941 przerodziła się w wojnę w Wielkiej Azji Wschodniej (jap. 大東亜戦争, Daitōa–sensō).

Preludium

Pierwszy raz Japonia starła się z Chinami w wielkim konflikcie zbrojnym w latach 1894–1895, podczas pierwszej wojny chińsko-japońskiej. Chiny poniosły klęskę, a skutkiem tego było m.in. przejęcie przez Japonię pełnej kontroli nad Koreą, otwarcie chińskich portów dla Japonii, zagarnięcie przez Japonię Formozy z archipelagiem Peskadorów oraz półwyspu Liaotung.

Wskutek dążeń Imperium Rosyjskiego do przejęcia kontroli nad Koreą, w 1904 wybuchła kolejna wojna w regionie, tym razem japońsko-rosyjska. Po japońskim ataku w nocy z 8 na 9 lutego 1904 na Port Artur, Rosja wypowiedziała 10 lutego wojnę Japonii.

Wojna zakończyła się klęską Rosji w 1905. Japonia otrzymała półwysep Liaotung wraz z Port Artur, południową część Sachalinu oraz fragment linii kolejowej w Mandżurii.

Japonia zaczęła coraz bardziej dominować w Mandżurii i Korei. W 1910 Japończycy zaanektowali Koreę (zobacz: historia Korei) i obalili tamtejszą dynastię. Po upadku Cesarstwa Chińskiego, rządzonego przez mandżurską dynastię Qing i proklamowaniu 1 stycznia 1912 w Nankinie Republiki Chińskiej, Chiny znalazły się w stanie nieustannej wojny domowej pomiędzy zwalczającymi się stronnictwami. Partia rządząca Kuomintang po początkowej współpracy z KPCh, musiała od 1927 toczyć z komunistami ciągłą walkę. Rządowa Armia Narodowo-Rewolucyjna odnosiła pewne sukcesy w walce z komunistami.

Po utracie swoich głównych sił, komuniści przegrupowali się i wycofali do północno-zachodniej części kraju. Pokonano 12 tys. km, a wydarzenie to znane jest w historii jako Długi Marsz (1934-1935). Na przywódcę Długiego Marszu został wypromowany, wcześniej mało znany, Mao Zedong.

Wielki Marsz posłużył siłom Czang Kaj-szeka do przywrócenia jedności kraju, gdyż militaryści, przestraszeni perspektywą ustanowienia władzy komunistycznej, przechodzili na jego stronę. Mimo to siły komunistów zostały jednak zachowane, a do ich zniszczenia zabrakło jak to określał Czang Kaj-szek: „Historycznych 5 minut”. Powodem zaprzestania walki z komunistami było wkroczenie Japończyków do Chin. Wobec potężnego zagrożenia, KPCh stała się łącznikiem pomiędzy siłami nacjonalistów a Sowietami, obiecującymi dostawy broni i zaopatrzenia. Zniszczenie sił Mao nie wchodziło więc w grę. Pozwoliło to odbudować im nadwątlone siły, a nawet ponownie zaatakować domniemanego sojusznika w czasie „wspólnej” wojny z Japonią.

Od lat 30. w Japonii narastały nastroje skrajnie faszystowskie i szowinistyczne. Słabe rządy cywilne, w tym sam cesarz Hirohito (Shōwa), były bezsilne wobec nacjonalistycznych militarystów. Pod pretekstem wyzwolenia Azjatów spod panowania Europejczyków (głosili oni hasło: „Azja dla Azjatów”) dążyli oni do zdobycia nowych terytoriów bogatych w surowce strategiczne, niezbędne dla funkcjonowania nowoczesnego państwa.

18 września 1931 doszło do tzw. „incydentu mukdeńskiego”, po którym Armia Kwantuńska zajęła Mandżurię. Utworzono z niej marionetkowe państwo zwane Mandżukuo. Państwem tym rządził od 1934, osadzony na tronie przez Japończyków, cesarz Puyi z mandżurskiej dynastii Qing (wcześniej cesarz chiński, obalony w 1912 przez Yuan Shikaia).

Początek wojny

7 lipca 1937 japońskie oddziały sprowokowały tzw. „incydent na moście Marco Polo” (albo inaczej „bitwę o most Lugou”), który miał być pretekstem do rozpoczęcia kolejnego etapu wojny. Po bitwie Japończycy zajęli Szanghaj, Nankin i południowe Shanxi.

Jednak w połowie 1938 japońskie postępy osłabły, a przeciwnik przeszedł do taktyki walk partyzanckich. Sytuacja taka trwała praktycznie do końca wojny i mimo że armia Kuomintangu (mająca przeciw sobie Japończyków i lokalnych władyków) poniosła wiele porażek, to nie została nigdy pokonana ze względu na duże rezerwy oraz na nieprzerwaną pomoc amerykańską (od 1940).

Ostatecznie szacuje się, że wojna ta pochłonęła ponad 20 mln ofiar (w tym 17,5 mln cywilów) po stronie chińskiej i 1,1 mln po stronie japońskiej. Dzięki oporowi chińskiemu alianci walczący na Pacyfiku mogli dużo szybciej uporać się z Japończykami, którzy zmuszeni byli utrzymywać duże kontyngenty wojsk lądowych na kontynencie.