R-36: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
| Linia 49: | Linia 49: | ||
Wersja orbitalna pocisku (8K69), do rażenia z orbity szczątkowej, wyposażona została w orbitującą głowicę, która z kolei wyposażona była we własny układ naprowadzania oraz w silnik zapewniający stabilizację na orbicie i podczas wchodzenia w atmosferę{{odn|Podwig|Bukharin|Kadyshew|Miasnikow|2004|s=199–199}}. Testy w locie pocisku R-36 były przeprowadzane na poligonie rakietowym [[Bajkonur]]. Pierwsze testy pocisku 8K67 rozpoczęły się 28 września 1963 roku i trwały do maja 1966 roku. Wersja orbitalna była testowana od grudnia 1965 do maja 1966 roku{{odn|Podwig|Bukharin|Kadyshew|Miasnikow|2004|s=199–199}}. |
Wersja orbitalna pocisku (8K69), do rażenia z orbity szczątkowej, wyposażona została w orbitującą głowicę, która z kolei wyposażona była we własny układ naprowadzania oraz w silnik zapewniający stabilizację na orbicie i podczas wchodzenia w atmosferę{{odn|Podwig|Bukharin|Kadyshew|Miasnikow|2004|s=199–199}}. Testy w locie pocisku R-36 były przeprowadzane na poligonie rakietowym [[Bajkonur]]. Pierwsze testy pocisku 8K67 rozpoczęły się 28 września 1963 roku i trwały do maja 1966 roku. Wersja orbitalna była testowana od grudnia 1965 do maja 1966 roku{{odn|Podwig|Bukharin|Kadyshew|Miasnikow|2004|s=199–199}}. |
||
Duży throw-weight pocisku (do 5,8 tony) umożliwił w późniejszym okresie jego wyposażenie w 3 głowice [[Multiple Reentry Vehicle|MRV]], nie będące jeszcze głowicami niezależnie |
Duży throw-weight pocisku (do 5,8 tony) umożliwił w późniejszym okresie jego wyposażenie w 3 głowice [[Multiple Reentry Vehicle|MRV]], nie będące jeszcze głowicami niezależnie kierowanymi ([[Multiple Independently Targetable Reentry Vehicle|MIRV]]){{odn|Podwig|Bukharin|Kadyshew|Miasnikow|2004|s=199–199}}. Realizacja tego projektu została rozpoczęta w listopadzie 1967 roku w OKB-586, którego nazwa została do tego czasu zmieniona na Biuro Konstrukcyjne Jużnoje. Testy w locie pocisku z trzema głowicami MRV oznaczonego jako 8K67P rozpoczęły się w sierpniu 1968 roku{{odn|Podwig|Bukharin|Kadyshew|Miasnikow|2004|s=199–199}}. |
||
Z pocisku R-36 powstały dwie użytkowe [[rakieta nośna|rakiety kosmiczne]]: [[Cyklon-2]] i [[Cyklon-3]]<ref name="EA" />. |
Z pocisku R-36 powstały dwie użytkowe [[rakieta nośna|rakiety kosmiczne]]: [[Cyklon-2]] i [[Cyklon-3]]<ref name="EA" />. |
||
| Linia 57: | Linia 57: | ||
Pierwszy pułk rakietowy wyposażony w pociski R-36 (8K67) został postawiony w stan gotowości bojowej 5 listopada 1966 roku, jednak oficjalnie przyjęto ten pocisk do służby 21 lipca 1967 roku{{odn|Podwig|Bukharin|Kadyshew|Miasnikow|2004|s=199–199}}. Pocisk orbitalny 8K69 został przyjęty oficjalnie 19 listopada 1968 roku, zaś dyżur bojowy rozpoczął 25 sierpnia 1969 roku{{odn|Podwig|Bukharin|Kadyshew|Miasnikow|2004|s=199–199}}. W latach 1965–1973 w wyrzutniach zostało umieszczonych 268 pocisków R-36. Jednak od roku 1975 rozpoczął się proces zastępowania tych rakiet pociskami [[R-36M]]. Wszystkie pociski 8K67 zostały wycofane w 1978 roku. Pociski orbitalne 8K69 zostały wycofane ze służby w 1983 roku, w związku z postanowieniami traktatu [[Strategic Arms Limitation Treaty (II)|SALT II]], który zakazał tego rodzaju broni{{odn|Podwig|Bukharin|Kadyshew|Miasnikow|2004|s=199–199}}. |
Pierwszy pułk rakietowy wyposażony w pociski R-36 (8K67) został postawiony w stan gotowości bojowej 5 listopada 1966 roku, jednak oficjalnie przyjęto ten pocisk do służby 21 lipca 1967 roku{{odn|Podwig|Bukharin|Kadyshew|Miasnikow|2004|s=199–199}}. Pocisk orbitalny 8K69 został przyjęty oficjalnie 19 listopada 1968 roku, zaś dyżur bojowy rozpoczął 25 sierpnia 1969 roku{{odn|Podwig|Bukharin|Kadyshew|Miasnikow|2004|s=199–199}}. W latach 1965–1973 w wyrzutniach zostało umieszczonych 268 pocisków R-36. Jednak od roku 1975 rozpoczął się proces zastępowania tych rakiet pociskami [[R-36M]]. Wszystkie pociski 8K67 zostały wycofane w 1978 roku. Pociski orbitalne 8K69 zostały wycofane ze służby w 1983 roku, w związku z postanowieniami traktatu [[Strategic Arms Limitation Treaty (II)|SALT II]], który zakazał tego rodzaju broni{{odn|Podwig|Bukharin|Kadyshew|Miasnikow|2004|s=199–199}}. |
||
W Stanach Zjednoczonych pociski SS-9 postrzegane były jako przeznaczone w pierwszym rzędzie do ataku na amerykańskie centra kontroli silosów pocisków [[LGM-30F Minuteman II|Minuteman]]<ref name=fas />. 1000 silosów tych pocisków kontrolowanych było przez około 100 centrów kontroli, toteż wyeliminowanie tych ostatnich, oznaczać mogło wyłączenie pocisków z użytku. Sytuację tę zmieniła likwidacja połączeń między silosami oraz wprowadzenie zapasowych – powietrznych – centrów kontroli, toteż w celu unieszkodliwienia systemu Minuteman konieczne było użycie jednej głowicy na jeden silos. Spowodowało to konieczność wprowadzenia do użytku głowic niezależnie |
W Stanach Zjednoczonych pociski SS-9 postrzegane były jako przeznaczone w pierwszym rzędzie do ataku na amerykańskie centra kontroli silosów pocisków [[LGM-30F Minuteman II|Minuteman]]<ref name=fas />. 1000 silosów tych pocisków kontrolowanych było przez około 100 centrów kontroli, toteż wyeliminowanie tych ostatnich, oznaczać mogło wyłączenie pocisków z użytku. Sytuację tę zmieniła likwidacja połączeń między silosami oraz wprowadzenie zapasowych – powietrznych – centrów kontroli, toteż w celu unieszkodliwienia systemu Minuteman konieczne było użycie jednej głowicy na jeden silos. Spowodowało to konieczność wprowadzenia do użytku głowic niezależnie kierowanych, a w konsekwencji opracowania przez Związek Radziecki nowych rakiet zdolnych do przenoszenia głowic MIRV. Zadanie to miały pełnić nowe pociski [[R-36M]]<ref name=fas />. |
||
{{Przypisy|2}} |
{{Przypisy|2}} |
||
Wersja z 04:56, 9 lut 2017
 |
Ten artykuł został nominowany do wyróżnienia „Dobry Artykuł”. Weź udział w dyskusji na ten temat. |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent |
projekt: KB Jużnoje |
| Inne nazwy |
8K67, SS-9 Mod 1/Mod 2, Scarp |
| Typ | |
| Przeznaczenie |
strategiczne |
| Wyrzutnia |
silos (gorący start) |
| Status |
wycofany ze służby |
| Lata służby |
dyżur bojowy: |
| Długość |
31,7 metra |
| Średnica |
3 metry |
| Masa startowa |
183,9 tony |
| Napęd |
dwustopniowy |
| Paliwo | |
| Zasięg |
8K67: 10 200 km |
| Udźwig |
3950–5825 kg |
| Naprowadzanie |
autonomiczne bezwładnościowe |
| Celność |
CEP: 1900 metrów |
| Głowica |
8K67: pojedyncza lekka lub ciężka (10 Mt) |
R-36 (NATO: SS-9 Scarp) – radzieckie ciężkie dwustopniowe pociski balistyczne międzykontynentalnego zasięgu, przeznaczone do ataku na amerykańskie pola startowe pocisków ICBM. Konstrukcja pocisków zakładała możliwość pokonywania obrony antybalistycznej, toteż pociski 8K67 wyposażone były w głowice z ładunkiem termojądrowym o wielkiej mocy oraz penetration aids. W odmianie 8K69, pociski wyposażone były w głowicę dostarczaną na niską orbitę Ziemi (LEO), skąd metodą rażenia z orbity szczątkowej mogły razić cele z niechronionego kierunku. W odmianie 8K67P, pociski przenosiły po trzy głowice MRV.
Stacjonujące w podziemnych silosach pociski o długości 31,7 metra i całkowitej masie startowej 183,9 tony, napędzane były paliwem ciekłym, zaś ich dwa stopnie napędowe umożliwiały im atak na cele oddalone o 10 200 kilometrów, w odmianie zaś z głowica orbitalną, zasięg skutecznego ataku wynosił 40 000 kilometrów.
Pierwsze pociski R-36 pełniły dyżur bojowy od 5 listopada 1966 roku, mimo że oficjalnie zostały wprowadzone do służby 21 lipca 1968 roku. Pociski wszystkich trzech odmian zostały wycofane ze służby w latach 1978–1983 i zastąpione przez nowsze pociski typu R-36M.
Rozwój
Ciężka (8K67) i orbitalna (8K69) odmiana pocisku R-36 powstały na podstawie dekretu rządowego „O Utworzeniu Międzykontynentalnych i Globalnych Pocisków Oraz Ciężkich Rakiet Nośnych”, wydanego 16 kwietnia 1962 roku[1]. Konstrukcja pocisków została powierzona biuru OKB-586 w Dniepropietrowsku na Ukrainie. Pierwsze testy w locie nowej konstrukcji 8K67 zostały zaplanowane na trzeci kwartał 1964 roku, zaś testy 8K69 trzeci kwartał roku następnego. Przy konstrukcji nowych pocisków wykorzystano doświadczenia z konstruowania i produkcji pocisku R-16[1].
Konstrukcja
Znany na zachodzie jako SS-9 Scarp R-36, został skonstruowany jako dwustopniowy pocisk na paliwo ciekłe, w którym jeden stopień spoczywa na drugim. Korpus wykonany był ze stopu aluminium AMG-6[2]. Ogólna konstrukcja pierwszego stopnia pocisku była podobna do zastosowanej w pierwszym stopniu R-16. Zastosowano jednak pewne ulepszenia – jednym z nich była wspólna przegroda między paliwem, a utleniaczem, co zredukowało pustą przestrzeń wewnątrz rakiety[1]. Zbiorniki paliwa utrzymywane były pod ciśnieniem dzięki gazom spalinowym podstawowych składników paliwa. System napędowy pierwszego stopnia składał się z trzech dwukomorowych silników RD-251 oraz silnika sterującego z czterema ruchomymi komorami[1][3]. System drugiego stopnia tworzyły: jeden silnik RD-252 o konstrukcji zbliżonej do silników pierwszego stopnia oraz czterokomorowy silnik sterujący na paliwo ciekłe[1][3]. Wszystkie silniki rakiety pracowały w obiegu otwartym. Silniki zasilane były paliwem w postaci 1,1-dimetylohydrazyny, której utleniaczem był tetratlenek diazotu, zapewniając ciąg pierwszego stopnia na poziomie morza 2364 kN, w próżni zaś 2643 kN[1]. Impuls właściwy silników: 2954 m/s (pierwszy stopień) oraz 3112,5 m/s (drugi stopień)[1]. Po separacji sekcji w trakcie lotu, głowica pocisku była wyhamowywana silnikami na paliwo stałe[1]. W pocisku o łącznej masie startowej 183,9 tony, całkowita masa paliwa wynosiła 166,2 tony. Układ silników rakietowych zapewniał pociskom throw-weight od 3950 do 5825 kilogramów[1].
Początkowo pocisk miał być wyposażony w układ naprowadzania bezwładnościowego z korekcją radiową. W trakcie testów w locie stwierdzono jednak, że całkowicie autonomiczny system zapewnia wystarczający poziom celności, z maksymalnym błędem 5000 metrów[1], oraz CEP 1900 metrów[4], w związku z czym zrezygnowano z komendowego resetowania układu bezwładnościowego[5].
R-36 o długości 31,7 metra i średnicy 3 metrów, zostały umieszczone w podziemnych silosach o głębokości 41,5 metra. Zewnętrzny pierścień silosu miał średnicę 8,3 metra, średnica zaś wewnętrznego pierścienia wynosiła 4,64 metra. W przeciwieństwie do silosów Szeksna-N pocisków R-16U, wewnętrzny pierścień nie mógł być obracany, toteż układ naprowadzania obracał pocisk na wyznaczony azymut po opuszczeniu przez rakietę silosu. Tankowanie pocisków odbywało się po ich umieszczeniu w silosach, zaś wewnętrzne hermetyczne komory w zbiornikach paliwa utrzymywały stabilne właściwości jego składników. W takim stanie pocisk mógł być utrzymywany w gotowości do odpalenia przez pięć lat, następnie jednak przedłużono ten okres do 7,5 roku[5].
Dla pocisku 8K67 opracowano dwa typy głowic, z których cięższa dysponowała mocą 10 megaton. Ta znana pod oznaczeniem 8F675 głowica, była najpotężniejszą głowicą wprowadzoną dotąd do służby przez Związek Radziecki[5]. Kombinacja mocy głowicy z dużą – jak na owe czasy – celnością, stworzyła system zdolny do zagrożenia silosom amerykańskich pocisków ICBM. Głowica lekka zapewniała eksplozję o mocy 5 megaton. Według źródeł zachodnich, głowice obu pocisków zapewniały eksplozję z mocą – odpowiednio – 18–25 Mt i 12–18 Mt[4].
Wersja orbitalna pocisku (8K69), do rażenia z orbity szczątkowej, wyposażona została w orbitującą głowicę, która z kolei wyposażona była we własny układ naprowadzania oraz w silnik zapewniający stabilizację na orbicie i podczas wchodzenia w atmosferę[5]. Testy w locie pocisku R-36 były przeprowadzane na poligonie rakietowym Bajkonur. Pierwsze testy pocisku 8K67 rozpoczęły się 28 września 1963 roku i trwały do maja 1966 roku. Wersja orbitalna była testowana od grudnia 1965 do maja 1966 roku[5].
Duży throw-weight pocisku (do 5,8 tony) umożliwił w późniejszym okresie jego wyposażenie w 3 głowice MRV, nie będące jeszcze głowicami niezależnie kierowanymi (MIRV)[5]. Realizacja tego projektu została rozpoczęta w listopadzie 1967 roku w OKB-586, którego nazwa została do tego czasu zmieniona na Biuro Konstrukcyjne Jużnoje. Testy w locie pocisku z trzema głowicami MRV oznaczonego jako 8K67P rozpoczęły się w sierpniu 1968 roku[5].
Z pocisku R-36 powstały dwie użytkowe rakiety kosmiczne: Cyklon-2 i Cyklon-3[2].
Służba operacyjna
Pierwszy pułk rakietowy wyposażony w pociski R-36 (8K67) został postawiony w stan gotowości bojowej 5 listopada 1966 roku, jednak oficjalnie przyjęto ten pocisk do służby 21 lipca 1967 roku[5]. Pocisk orbitalny 8K69 został przyjęty oficjalnie 19 listopada 1968 roku, zaś dyżur bojowy rozpoczął 25 sierpnia 1969 roku[5]. W latach 1965–1973 w wyrzutniach zostało umieszczonych 268 pocisków R-36. Jednak od roku 1975 rozpoczął się proces zastępowania tych rakiet pociskami R-36M. Wszystkie pociski 8K67 zostały wycofane w 1978 roku. Pociski orbitalne 8K69 zostały wycofane ze służby w 1983 roku, w związku z postanowieniami traktatu SALT II, który zakazał tego rodzaju broni[5].
W Stanach Zjednoczonych pociski SS-9 postrzegane były jako przeznaczone w pierwszym rzędzie do ataku na amerykańskie centra kontroli silosów pocisków Minuteman[4]. 1000 silosów tych pocisków kontrolowanych było przez około 100 centrów kontroli, toteż wyeliminowanie tych ostatnich, oznaczać mogło wyłączenie pocisków z użytku. Sytuację tę zmieniła likwidacja połączeń między silosami oraz wprowadzenie zapasowych – powietrznych – centrów kontroli, toteż w celu unieszkodliwienia systemu Minuteman konieczne było użycie jednej głowicy na jeden silos. Spowodowało to konieczność wprowadzenia do użytku głowic niezależnie kierowanych, a w konsekwencji opracowania przez Związek Radziecki nowych rakiet zdolnych do przenoszenia głowic MIRV. Zadanie to miały pełnić nowe pociski R-36M[4].
- ↑ a b c d e f g h i j Podwig i in. 2004 ↓, s. 196–197.
- ↑ a b Mark Wade, R-36 [online], Encyclopedia Astronautica [dostęp 2017-01-20] (ang.).
- ↑ a b R-36 [online], RussianSpaceWeb.com [dostęp 2017-01-19] (ang.).
- ↑ a b c d R-36 / SS-9 Scarp [online], Federation of American Scientists [dostęp 2017-01-19] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j Podwig i in. 2004 ↓, s. 199–199.
Bibliografia
- Pawel Podwig i inni, Russian Strategic Nuclear Forces, Massachusetts Institute of Technology Press, 2004, ISBN 0-262-16202-4.