Magurski Park Narodowy

Specjalny obszar ochrony siedlisk Ostoja Magurska.

Magurski Park Narodowy – jeden z 23 parków narodowych na terenie Polski, utworzony w 1995 roku.

Park leży na granicy województw małopolskiego i podkarpackiego w samym sercu Beskidu Niskiego. Swoim zasięgiem obejmuje górne dorzecze Wisłoki oraz pasmo Magury Wątkowskiej. Tereny Magurskiego Parku Narodowego pełnią kluczową rolę ekologiczną, stanowiąc pomost pomiędzy innymi chronionymi obszarami polskich Karpat Zachodnich i Karpat Wschodnich.

Historia

Magurski Park Narodowy utworzony został rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 24 listopada 1994 (Dz.U. Nr 126 poz. 618) i miał początkowo obszar 199,62 km². Funkcjonowanie rozpoczął 1 stycznia 1995 r. W wyniku problemów z właścicielami gruntów został zmniejszony do obecnych 194,39 km². Otulina parku rozciąga się na dodatkowej powierzchni 226,97 km². 89,7% parku leży na terenie woj. podkarpackiego, a 10,3% na terenie woj. małopolskiego.

Przyroda

Magurski Park Narodowy (MPN) chroni przede wszystkim unikatowy w skali Karpat obszar przejściowy między Karpatami Zachodnimi i Karpatami Wschodnimi. Ponad 90% powierzchni parku zajmują lasy. Na jego terenie wyróżnić można dwa piętra roślinne: pogórza i regla dolnego. Piętro pogórza, zajmujące około 43% powierzchni parku i sięgające 530 m n.p.m., to głównie drzewostany sztuczne z przewagą sosny. Znajdują się tu też liczne łąki i pastwiska, a także torfowiska. Piętro regla dolnego, zajmujące około 57% powierzchni parku i sięgające od 530 m n.p.m. wzwyż (najwyższy szczyt w parku to Wątkowa 846 m n.p.m.), to głównie naturalne lasy bukowe (udział lasów sztucznych jest tu zdecydowanie mniejszy) z domieszką jedlin i rzadko występujących w Karpatach jaworzyn. Istnieją tu trzy obszary ochrony ścisłej: Magura Wątkowska (1189 ha), Kamień (378 ha) i Zimna Woda (841 ha), jest rezerwat skalny Kornuty, i pomnik przyrody Diabli Kamień.

W parku występuje prawie 800 gatunków roślin i prawie 200 gatunków zwierząt (nie licząc owadów). Wśród roślin 59 gatunków objętych jest ochroną ścisłą, 11 częściową, a 12 wpisanych jest do Polskiej Czerwonej Księgi Roślin.

Kilka roślin występujących w MPN: cebulica dwulistna, berberys pospolity, modrzyk górski, języcznik zwyczajny, paprotnik Brauna, róża francuska, czosnek niedźwiedzi, kruszczyk błotny i około 20 innych gatunków z rodziny storczykowatych m.in.: gnieźnik leśny, storczyca kulista, buławnik mieczolistny, lilia złotogłów, kosaciec syberyjski, przebiśnieg, miesięcznica trwała, zimowit jesienny. Grzyby (463 gatunki), 17 z nich podlega ochronie ścisłej m.in.: purchawica olbrzymia, szyszkowiec łuskowaty, gwiazdosz potrójny i frędzelkowaty, smardz jadalny. Ssaki (57 gatunków) reprezentowane są w parku m.in. przez: niedźwiedzia brunatnego, łosia euroazjatyckiego, wilka szarego, rysia euroazjatyckiego, żbika europejskiego, bobra europejskiego, jelenia szlachetnego, nietoperze, wydrę europejską, piżmaka, jenota azjatyckiego.

Spośród ptaków (117 gatunków) zauważyć trzeba występowanie: myszołowa zwyczajnego, którego zagęszczenie w MPN jest jednym z najwyższych w Polsce. orlika krzykliwego, krogulca zwyczajnego, bociana czarnego, orła przedniego (nielicznie), puszczyka uralskiego, trzmielojada zwyczajnego. Gady, płazy (15 gatunków) i owady reprezentują: salamandra plamista, traszka karpacka i traszka górska, żmija zygzakowata, gniewosz plamisty, ropucha zielona, kumak górski, jaszczurka zwinka i jaszczurka żyworodna, zaskroniec, padalec, niepylak mnemozyna, pokłonnik osinowiec, nadobnica alpejska. Ryby (12 gatunków) reprezentują: strzebla potokowa, kleń, śliz, głowacz pręgopłetwy, brzanka, pstrąg potokowy, piekielnica.

Klimat

Wodospad Magurski

Na obszarze MPN występują dwa piętra klimatyczne:

• piętro umiarkowanie ciepłe,
• piętro umiarkowanie chłodne.

Rozdziela je izoterma rocznej temperatury powietrza 6 °C.

Średnie roczne opady wahają się w granicach 800-900 mm (największe opady w lipcu).

Na terenie tym wieją również silne wiatry, które nasilają się przede wszystkim w okresie jesienno-zimowym. Nazywane one są wiatrami dukielskimi bądź rymanowskimi.

Turystyka

Dolina Ciechani w Magurskim Parku Narodowym

Zabytki i atrakcje turystyczne

Obiekty zabytkowe i warte zwiedzenia w obrębie MPN i w najbliższej okolicy:

• Cerkwie w Bartnem,
• Cerkiew w Chyrowej,
• Cerkiew św. Paraskewy w Kwiatoniu,
• Cerkiew w Skwirtnem,
• Cerkiew w Olchowcu,
• Cerkiew w Polanach,
• Cerkiew w Krempnej,
• Cerkiew w Kotani,
• Cerkiew w Świątkowej Małej,
• Cerkiew w Świątkowej Wielkiej,
• Cerkiew w Pielgrzymce,
• Pozostałości grodziska w Brzezowej z IX – X wieku,
• Liczne kapliczki, kamienne krzyże i figury przydrożne,
• Kościół Parafialny w Nowym Żmigrodzie z XVI wieku,
• Jezioro zaporowe w Klimkówce,
• Wodospad Magurski,
• Diabli Kamień,
• Cmentarze z I wojny światowej np. w Krempnej, Grabiu, Długim, Woli Cieklińskiej i na Rotundzie,
• Mogiła Żydów zamordowanych w II wojnie światowej na przełęczy Hałbów,
• Ośrodek Edukacyjny MPN wraz z Muzeum w Krempnej,
• Zabytkowe szyby naftowe Krygu,
• Muzeum Przemysłu Naftowego i Etnografii w Libuszy.

Szlaki turystyczne

Szlaki turystyczne biegnące przez Magurski Park Narodowy:

• – Główny Szlak Beskidzki
• im. K. Pułaskiego – Grybów – Ustrzyki Górne w Bieszczadach.
• Rozdziele – Ferdel
• Gorlice – Ożenna
• Folusz przez Diabli Kamień – Ferdel
• Folusz – Konieczna
• Mrukowa – Krempna
• Tylawa – Baranie
• Przełęcz Mazgalica – Huta Polańska

Dane teleadresowe

Magurski Park Narodowy
38-232 Krempna 59

Dyrektorzy Parku

• 2011–2016 : Andrzej Czaderna
• od 2016 : Marian Stój

Zobacz też

• Ochrona przyrody w Polsce

Bibliografia

• Przewodnik po Beskidzie Niskim – ExpressMap, Warszawa 2007

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona Magurskiego Parku Narodowego
• rezerwaty-podkarpackie.pl – Magurski Park Narodowy