Frankfurt nad Odrą: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m drobne redakcyjne |
Nie podano opisu zmian |
||
| Linia 3: | Linia 3: | ||
|nazwa = Frankfurt nad Odrą<br />Frankfurt (Oder) |
|nazwa = Frankfurt nad Odrą<br />Frankfurt (Oder) |
||
|nazwa oryginalna = |
|nazwa oryginalna = |
||
|zdjęcie = Frankfurt |
|zdjęcie = 01 Luftbild Frankfurt oder Slubice 09072011.jpg |
||
|opis zdjęcia = |
|opis zdjęcia = Frankfurt nad Odrą oraz Słubice z lotu ptaka |
||
|herb = Wappen Frankfurt (Oder).png |
|herb = Wappen Frankfurt (Oder).png |
||
|flaga = |
|flaga = |
||
| Linia 275: | Linia 275: | ||
* [http://www.instytut.net/spacery spacery po Frankfurcie nad Odrą] |
* [http://www.instytut.net/spacery spacery po Frankfurcie nad Odrą] |
||
* [http://www.euv-frankfurt-o.de/ Uniwersytet Europejski Viadrina] |
* [http://www.euv-frankfurt-o.de/ Uniwersytet Europejski Viadrina] |
||
{Duża grafika|Frankfurt Panorama1gross.jpg|1000px|Panorama miasta}} |
|||
{{Jeziora Frankfurtu nad Odrą}} |
{{Jeziora Frankfurtu nad Odrą}} |
||
Wersja z 15:56, 18 mar 2017
 Frankfurt nad Odrą oraz Słubice z lotu ptaka | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Kraj związkowy | |||||
| Data założenia |
XIII wiek | ||||
| Prawa miejskie |
1253 | ||||
| Burmistrz |
Martin Wilke (bezpartyjny) | ||||
| Powierzchnia |
147,85 km² | ||||
| Wysokość |
19-135 m n.p.m. | ||||
| Populacja (31 grudnia 2014) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Nr kierunkowy |
0335 | ||||
| Kod pocztowy |
15201-15236 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
FF | ||||
Położenie na mapie Brandenburgii  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |||||
Położenie na mapie Niemiec  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |||||
| Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:city} | |||||
| Strona internetowa | |||||
Frankfurt nad Odrą (niem. Frankfurt (Oder), dawniej Frankfurt an der Oder, pol. hist. Słubice[2][3]) – miasto na prawach powiatu, leżące na zachodnim brzegu Odry, we wschodniej części Niemiec w kraju związkowym Brandenburgia. Leży na wysokości od 19 do 135 m n.p.m. i wraz z polskimi Słubicami (które do 1945 roku stanowiły jego prawobrzeżną część) tworzy aglomerację transgraniczną liczącą ok. 80 tys. mieszkańców. Miasto jest siedzibą Europejskiego Uniwersytetu Viadrina.
Historia
Kalendarium:
- 1249 – utrata ziemi lubuskiej przez Polskę na rzecz Marchii Brandenburskiej
- 1253 – uzyskanie praw miejskich przez Frankfurt, w tym dzisiejszych Słubic;
- XIV-XV w. – przynależność miasta do Hanzy;
- 1373-1415 – miasto wraz z Marchią Brandenburską pod panowaniem Królestwa Czech
- 1477 lub 1478 – pod Frankfurt dociera najazd piastowskiego księcia głogowskiego Jana II Szalonego
- 1479 – ślub królewny polskiej Zofii Jagiellonki z księciem Fryderykiem Starszym Hohenzollernem
- 1506 – powstanie Alma Mater Viadrina, działającego do 1811; tu studiowali m.in. Krzysztof Szlichtyng, Teodor Konstanty Orzechowski, Jan Godfryd Roesner, Jan Władysław Suchodolec, Alojzy Prosper Biernacki, Stanisław Kaczkowski, Atanazy Raczyński, Ulrich von Hutten, Carl Philipp Emanuel Bach, Alexander von Humboldt, Wilhelm von Humboldt, Michael Praetorius, Caspar Stein oraz Heinrich von Kleist
- 1574 – w drodze na koronację królewską Odrę w mieście przekroczył pierwszy elekcyjny król Polski Henryk Walezy[4][5]
- 1631 – zwycięska bitwa Szwedów przeciw siłom Świętego Cesarstwa Rzymskiego
- 1662 – pierwsze wzmianki o Frankfurcie – stolicy i centrum handlu
- ok. 1672 – studia we Frankfurcie podejmuje ostatni Piast Jerzy Wilhelm legnicki
- 1701 – miasto częścią Królestwa Prus
- 1777 – we Frankfurcie na świat przyszedł pisarz Heinrich von Kleist
- 1811 – przeniesienie uniwersytetu z Frankfurtu do Wrocławia
- 1815 – miasto staje się siedzibą rządu nowo utworzonego okręgu administracyjnego Nowa Marchia oraz Naczelnego Sądu Krajowego (Oberlandesgericht)
- 1826 – miasto wchodzi w skład rejencji rejencji frankfurckiej w prowincji Brandenburgia
- 1842 – początki uprzemysłowienia – linia kolejowa Berlin – Frankfurt (Oder), przemysł metalowy, oddanie do eksploatacji gazowni
- 1871 – miasto częścią Cesarstwa Niemieckiego
- 1898 – pierwsze tramwaje elektryczne we Frankfurcie[6]
- 1919 – bombardowanie lotnicze Frankfurtu przez polskich powstańców wielkopolskich[7]
- 1923 – nowe ukierunkowanie po I wojnie światowej; Dyrekcja Kolejowa Wschód (Reichsbahndirektion Osten) przenosi się do Frankfurtu; nowy teren przemysłowy na wschodzie miasta
- 1933 – przejęcie władzy przez narodowych socjalistów; budowa nowych koszar oraz przemieszczenie wojsk do Frankfurtu
- 1945 – zniszczenia wojenne; śródmieście zostaje całkowicie zrujnowane (w dobrym stanie zachowała się jedynie zabudowa dzielnic południowych, a spośród zabytków najstarszej części miasta odbudowano tylko nieliczne); po podpisaniu układu poczdamskiego Frankfurt staje się miastem granicznym; dotychczasowa dzielnica Dammvorstadt przeobraża się w sąsiedzkie miasto polskie – Słubice
- 1946–1950 – Frankfurt jest (do roku 1950) centralnym punktem migracji przegnanej oraz powracającej ludności
- 1949–1990 – miasto częścią NRD
- 1952–1990 – Frankfurt staje się miastem okręgowym okręgu Frankfurt nad Odrą
- 1973 – założono Polsko-Niemiecką Orkiestrę Młodzieżową[8]
- 1989 – początek przemian ustrojowych w mieście
- 1990 – po zjednoczeniu Niemiec Frankfurt staje się „nadcentrum”
- 1991 – otwarcie Europejskiego Uniwersytetu Viadrina
- 1998 – otwarcie Collegium Polonicum w Słubicach
Demografia
Liczba ludności miasta przed zjednoczeniem Niemiec wynosiła 87 863 (1988 r.), w roku 2000 miasto zamieszkiwało 72 131 osób, w 2008 roku 60 588, natomiast w 2014 r. 57 649[1]. Według danych z września 2013 roku w mieście było zameldowanych 1285 Polaków[9]. W roku akademickim dodatkowo ponad 6 tys. studentów.
Dzielnice miasta
| |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Język niemiecki |
 Język polski | ||||||||||||||
| 1 | Stadtmitte | dosł. Śródmieście | |||||||||||||
| 2 | Gubener Vorstadt | dosł. Przedmieście Gubińskie | |||||||||||||
| 3 | Obere Stadt | dosł. Górne Miasto | |||||||||||||
| 4 | Altberesinchen | dosł. Stara Barszynka | |||||||||||||
| 5 | Neuberesinchen | dosł. Nowa Barszynka | |||||||||||||
| 6 | Güldendorf | pol. hist. Cieszonowo[2] | |||||||||||||
| 7 | Lossow | pol. hist. Łosowo[2] | |||||||||||||
| 8 | Lebuser Vorstadt | dosł. Przedmieście Lubuskie | |||||||||||||
| 9 | Hansaviertel | dosł. Dzielnica Hansy | |||||||||||||
| 10 | Klingetal | dosł. Dolina Glainowska | |||||||||||||
| 11 | Kliestow | dosł. Clieszowo | |||||||||||||
| 12 | Booßen | pol. hist. Bożeń[2] | |||||||||||||
| 13 | Nuhnenvorstadt | dosł. Przedmieście Nutnicowskie | |||||||||||||
| 14 | Rosengarten | dosł. Ogród Różany | |||||||||||||
| 14 | Pagram | dosł. Podegrzym | |||||||||||||
| 15 | Lichtenberg | pol. hist. Orlica[2] | |||||||||||||
| 16 | Süd | dosł. Południe | |||||||||||||
| 17 | Markendorf | pol. hist. Słubia[2] | |||||||||||||
| 18 | Markendorf-Siedlung | dosł. Osiedla Słubiańskie | |||||||||||||
| 19 | Hohenwalde | dosł. Wysoki Las |
Sąsiadujące z Frankfurtem nad Odrą polskie miasto Słubice do 1945 r. było częścią Frankfurtu i nazywało się Dammvorstadt.
_1860.jpg)
_1860.jpg)
_01.jpg)
_30.jpg)
Zabytki
Kościoły
Głównymi kościołami w mieście są:
- Kościół Mariacki (St. Marien Kirche)
- Kościół Nowoapostolski (Neoapostolische Kirche)
- Kościół Pokoju (Friedenskirche)
- Kościół św. Gertrudy (St. Gertrauden-Kirche)
- Kościół św. Jerzego (St. Georg Kirche)
- Kościół Świętego Krzyża (Heilig-Kreuz-Kirche)
Pomniki
W mieście znajduje się wiele pomników m.in.:
- pomnik Ewalda Christiana von Kleista
- pomnik Heinricha von Kleista
- pomnik Mikołaja Kopernika
- pomnik Friedricha Loefflera
- pomnik Karola Marksa
- pomnik matki i dziecka
- pomnik poległych żołnierzy radzieckich
- pomnik rodzeństwa
- pomnik Wilhelma Spiekera
- pomnik Ericha Weinerta
Kultura
We Frankfurcie nad Odrą znajduje się założony 15 lipca 1991 Uniwersytet Viadrina, który od 1998 jest obok UAM w Poznaniu drugą uczelnią macierzystą dla Collegium Polonicum w Słubicach.
Transport
Transport kolejowy
Stacje i przystanki
Połączenia kolejowe
- RE 1: Eisenhüttenstadt – Frankfurt nad Odrą – Berlin – Poczdam – Brandenburg an der Havel/Magdeburg
- RE 11: Chociebuż – Frankfurt nad Odrą
- OE 36: Frankfurt nad Odrą – Beeskow – Wendisch Rietz – Königs Wusterhausen – Berlin Schöneweide
- OE 60: Frankfurt nad Odrą – Werbig – Wriezen – Bad Freienwalde (Oder) – Eberswalde – Berlin-Lichtenberg
- linia kolejowa nr 3 Warszawa Zachodnia – Poznań Główny – Kunowice – Frankfurt (Oder)
- Kolej Dolnośląsko-Marchijska – Niederschlesisch-Märkische Eisenbahn (NME) (hist.)
Byłe przejścia graniczne
- Kolejowe przejście graniczne Rzepin-Frankfurt (Oder)
- Przejście graniczne Słubice-Frankfurt nad Odrą
- Przejście graniczne Świecko-Frankfurt nad Odrą: na przejściu tym łączą się polska droga krajowa nr 2 i niemiecka autostrada A12 należące do trasy europejskiej E30.
Wojsko
- 12 Pułk Grenadierów im. Księcia Karola Pruskiego (2 Brandenburski)
- 18 Pułk Artylerii Polowej (2 Brandenburski)
- 5 Dywizja Cesarstwa Niemieckiego
- 8 Przyboczny Pułk Grenadierów im. Króla Fryderyka Wilhelma III (1 Brandenburski)
- Dywizja Forteczna Frankfurt nad Odrą
- Dywizja Grenadierów Pancernych Kurmark
Współpraca
Miejscowości partnerskie:[10]
Gorzów Wielkopolski, Polska
Heilbronn, Badenia-Wirtembergia
Kadima, Izrael
Nîmes (Nimes), Francja- Słubice, Polska
Vantaa, Finlandia
Wraca, Bułgaria
Witebsk, Białoruś
Yuma, Stany Zjednoczone
Osoby
Urodzeni we Frankfurcie nad Odrą
- Heinrich von Kleist – niemiecki pisarz, poeta i dramaturg
- Martin Patzelt – wieloletni nadburmistrz miasta
Związani z miastem
- Carl Philipp Emanuel Bach – niemiecki kompozytor
- Alojzy Prosper Biernacki – minister skarbu Rządu Narodowego w 1831
- Karl Georg von Hoym – minister Śląska i Prus Południowych
- Alexander von Humboldt – niemiecki przyrodnik i podróżnik
- Wilhelm von Humboldt – niemiecki filozof i językoznawca
- Ulrich von Hutten – niemiecki rycerz, pisarz i humanista
- Paul Lütkemann – niemiecki kompozytor epoki wczesnego baroku
- Teodor Konstanty Orzechowski – działacz kalwiński, prawnik i urzędnik
- Michael Praetorius – niemiecki kompozytor przełomu renesansu i baroku
- Atanazy Raczyński – ziemianin wielkopolski, dyplomata pruski
- Gesine Schwan – rektor Viadriny 1999–2008
- Johann Tetzel – niemiecki duchowny, inkwizytor generalny Polski
- Hans Weiler – rektor Viadriny 1993–1999
Sport
W mieście swoją siedzibę ma powstały w 1951 roku FC „Vorwärts” Frankfurt, który obecnie występuje pod nazwą 1. FC Frankfurt. Sukcesami klubu są m.in. sześciokrotne mistrzostwo NRD oraz dwukrotnie zdobyty Puchar NRD. W sezonie 2016/2017 zespół występuje w Oberlidze Nordost (V poziom rozgrywek). Domowym obiektem drużyny jest Stadion der Freundschaft o pojemności 12 tys. miejsc[11].
We Frankfurcie nad Odrą swoją siedzibę ma Muzeum Sportu.
Galeria
-
Liczba mieszkańców miasta od 1506 r. -
Główne linie tramwajowe we Frankfurcie -
Dworzec kolejowy -
Frankfurt nad Odrą z lotu ptaka -
Główny gmach Europejskiego Uniwersytetu Viadrina -
Lennépark zimą -
Most graniczny na Odrze -
Muzeum Heinricha von Kleista -
Pomnik ku czci poległych żołnierzy radzieckich -
Ratusz -
Słup graniczny nieopodal Odry -
Szkoła sportowa
.svg)
_13.jpg)
_01.jpg)
_23.jpg)
.jpg)
_33_Grenzmarkierung.jpg)
_45.jpg)
Zobacz też
- ↑ a b https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/otab/2015/OT_A01-12-00_124_201412_BB.xlsx
- ↑ a b c d e f Mapa Polski 1:500 000 Wojskowy Instytut Geograficzny Sztabu Generalnego W.P., Warszawa 1947 [1]
- ↑ [Koleje Pomorza 1:1100 000, marzec 1946 http://www.kolej.one.pl/mapy/1/1099510834.jpg]
- ↑ [2]
- ↑ Jerzy Besala, Stanisław Żółkiewski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1988, s. 27. ISBN 83-06-01583-5.
- ↑ [3]
- ↑ [4]
- ↑ [5]
- ↑ http://www.dw.com/pl/tysi%C4%85ce-polak%C3%B3w-przenosi-si%C4%99-na-niemieck%C4%85-stron%C4%99-odry/a-17188869
- ↑ Partnerstädte
- ↑ Historie. fcfrankfurt.de. [dostęp 10-09-2016].
![[1]](http://www.mapywig.org/m/WIG_maps/series/500K_post-WW2/MAPA_POLSKI_1_500_000_LEGNICA_5.jpg){kind=link}
Bibliografia
- Monika Kilian/ Ulrich Knefelkamp (wyd.): Frankfurt Oder Słubice. Sieben Spaziergänge durch die Stadtgeschichte. Berlin: scrîpvaz-Verlag 2003.
- Ulrich Knefelkamp/ Siegfried Griesa (wyd.): Frankfurt an der Oder 1253–2003, Berlin 2003, ISBN 3-89700-367-8.
- Sibylle Gramlich/ Anrdreas Bernhard/ Andreas Cante/ Irmelin Küttner: Stadt Frankfurt (Oder) (Denkmaltopographie der Bundesrepupblik Deutschland, Denkmale in Brandenburg, tom 3), Worms am Rhein 2002, ISBN 3-88462-190-4.
- Hans Nauschütz: Frankfurt wie es war und ist: Wanderungen durch Frankfurt (Oder), Die Furt 2003, ISBN 3-933416-01-9.
- Wolfgang Stribrny/ Fritz Zäpke: Frankfurt/Oder. Porträt einer Brückenstadt, Westkreuz-Verlag Berlin/Bonn, 1991, ISBN 3-922131-75-1.
- Fritz Timme: Die Entstehung von Frankfurt an der Oder, 1954, in Zeitschrift für Ostforschung, 3. Jahrgang 1954, S. 497-517.
- Stadtplan „Frankfurt an der Oder 1909“. Reprint des großformatigen mehrfarbigen historischen Stadtplanes. Guben 2005, ISBN 3-935881-24-X.
Linki zewnętrzne
- Frankfurt nad Odrą, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 402.
- Frankfurt.pl
- Słubice.de
- spacery po Frankfurcie nad Odrą
- Uniwersytet Europejski Viadrina
{Duża grafika|Frankfurt Panorama1gross.jpg|1000px|Panorama miasta}}
Jeziora Frankfurtu nad Odrą
Wzgórza Frankfurtu nad Odrą
.png)
Dzielnice Frankfurtu nad Odrą
| Dzielnice |
|
|---|---|
| Części miasta |
|
Brandenburgia (Brandenburg)
- Siedziba kraju związkowego: Poczdam (Potsdam)
| Miasta na prawach powiatu |
|
|---|---|
| Powiaty |
|
Podział administracyjny Prowincji Brandenburgia (Provinz Brandenburg) 1815–1946
Kontrola autorytatywna (miasto akademickie):