Wał obronny: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
ilustracja |
|||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
[[Plik:Ipf_Wall.jpg|thumb|Umocnienie w postaci wału ziemnego i fosy grodu na górze Ipf]] |
[[Plik:Ipf_Wall.jpg|thumb|Umocnienie w postaci wału ziemnego i fosy grodu na górze Ipf]] |
||
[[plik:Doorsnede_vestingwerken_Grol_(Groenlo)_in_1627_-_Intersection_of_the_defensive_works_of_Grol_in_1627_(Commelin,_1651).jpg|thumb|Profil wału obronnego twierdzy nowożytnej: od lewej wał czołowy, fosa, przedwale, wał główny z przedpiersiem na koronie]] |
[[plik:Doorsnede_vestingwerken_Grol_(Groenlo)_in_1627_-_Intersection_of_the_defensive_works_of_Grol_in_1627_(Commelin,_1651).jpg|thumb|Profil wału obronnego twierdzy nowożytnej: od lewej wał czołowy, fosa, przedwale, wał główny z przedpiersiem na koronie]] |
||
[[plik:Pianta Cittadella 1846.jpg|thumb|Plan cytadeli [[Alessandria]] z wałami obronnymi tworzącymi różnorodne i złożone dzieła forteczne]] |
|||
'''Wał obronny''' – budowla ziemna w kształcie podłużnego nasypu o różnym profilu, wzniesiona sztucznie z ziemi, kamieni, piasku itp. stanowiąca podstawowy element [[fortyfikacja|fortyfikacji]] do końca XIX w. Stosowany był we wszystkich systemach obronnych, pełnił rolę zarówno przeszkody, jak i stanowiska. Jego zasadnicze części to stopa, stoki (wewnętrzny i zewnętrzny) i korona. Na koronie nasypywano (nadbudowywano) [[Przedpiersie (fortyfikacja)|przedpiersie]], które umożliwiało stworzenie stanowisk obronnych np. [[Stanowisko ogniowe|strzeleckich]]{{r|bogdanowski}}. |
'''Wał obronny''' – budowla ziemna w kształcie podłużnego nasypu o różnym profilu, wzniesiona sztucznie z ziemi, kamieni, piasku itp. stanowiąca podstawowy element [[fortyfikacja|fortyfikacji]] do końca XIX w. Stosowany był we wszystkich systemach obronnych, pełnił rolę zarówno przeszkody, jak i stanowiska. Jego zasadnicze części to stopa, stoki (wewnętrzny i zewnętrzny) i korona. Na koronie nasypywano (nadbudowywano) [[Przedpiersie (fortyfikacja)|przedpiersie]], które umożliwiało stworzenie stanowisk obronnych np. [[Stanowisko ogniowe|strzeleckich]]{{r|bogdanowski}}. |
||
Wersja z 00:53, 25 mar 2017
_in_1627_-_Intersection_of_the_defensive_works_of_Grol_in_1627_(Commelin,_1651).jpg)
Wał obronny – budowla ziemna w kształcie podłużnego nasypu o różnym profilu, wzniesiona sztucznie z ziemi, kamieni, piasku itp. stanowiąca podstawowy element fortyfikacji do końca XIX w. Stosowany był we wszystkich systemach obronnych, pełnił rolę zarówno przeszkody, jak i stanowiska. Jego zasadnicze części to stopa, stoki (wewnętrzny i zewnętrzny) i korona. Na koronie nasypywano (nadbudowywano) przedpiersie, które umożliwiało stworzenie stanowisk obronnych np. strzeleckich[1].
Przekrój wałów jest najczęściej trapezowy. Bardzo często występuje w połączeniu z fosą, od której oddziela go odsadzka. Konstrukcyjnie wał może mieć budowę:
- ziemną - zbudowany z ubitej ziemi;
- drewniano-ziemną - wnętrze wału wzmocnione jest belkami drewnianymi, połączonymi ze sobą na różny sposób (wał przekładkowy, izbicowy itp.);
- dzianą - którego stok wzmocniony jest konstrukcją drewnianą (np. płotem), murem kamiennym lub ceglanym[1].
Wały często wzmacniano dodatkowymi budowlami jak palisady czy baszty, a przed nimi umieszczano przeszkody fortyfikacyjne[2] (fosy, wilcze doły, czostki itp.).
Wały mogły być samodzielnymi dziełami obronnymi w formie liniowej lub zamkniętej. Przykładem takich wałów mogą być umocnienia graniczne starożytne i średniowieczne umocnienia graniczne[2] jak Wał Antonina, Wał Offy, Wały Śląskie, Wielki Mur Chiński itp. Zamknięte wały tworzyły linie obronne grodzisk, oppidi etc.
Wały mogły też być częścią składową dzieł obronnych, np. tworzyć kurtyny i bastiony twierdzy bastionowej. Z odpowiednio ukształtowanych wałów tworzono takie dzieła jak szańce, reduty, raweliny. W twierdzach nowożytnych spotyka się często wiele wałów - np. przed wałem głównym znajduje się przeciwstraż, a na nim usypany jest nadszaniec. W artyleryjskim forcie dwuwałowym wał dolny (piechoty) służył do obrony bliskiej, a wał górny (artyleryjski) - do dalekiej[2][1].
- ↑ a b c Janusz Bogdanowski: Architektura obronna w krajobrazie Polski od Biskupina do Westerplatte. Warszawa-Kraków: PWN, 1996, s. 559.
- ↑ a b c Ryszard Henryk Bochenek: 1000 słów o inżynierii i fortyfikacjach. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1989, s. 277-278. ISBN 83-11-07423-2.