Podagrycznik pospolity: Różnice pomiędzy wersjami

Podagrycznik pospolity
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Klad	rośliny naczyniowe
Klad	Euphyllophyta
Klad	rośliny nasienne
Klasa	okrytonasienne
Klad	klad astrowych
Rząd	selerowce
Rodzina	selerowate
Rodzaj	podagrycznik
Gatunek	podagrycznik pospolity
	Nazwa systematyczna
	{{{nazwa łacińska}}} L.; Sp. pl. 1:265. 1753
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 19:51, 31 mar 2017

Podagrycznik pospolity (Aegopodium podagraria L.) – gatunek rośliny należący do rodziny selerowatych. Występuje w Europie i zachodniej Azji, na obszarach o klimacie oceanicznym. W Polsce jest rośliną bardzo pospolitą.

Morfologia

Łodyga: Wzniesiona, górą rozgałęziająca się, naga lub krótko owłosiona, w środku pusta (dęta) i bruzdowana. Osiąga wysokość 50-100 cm. Pod ziemią czołgające się, silne kłącze o zgrubiałych węzłach, wytwarzające liczne rozłogi.
Liście: Odziomkowe i dolne łodygowe są długoogonkowe, podwójnie trójlistkowe; środkowy listek jest największy. Poszczególne listki są niesymetrycznie jajowate, zaostrzone, pojedynczo lub podwójnie piłkowane, ogonkowe. Dolne liście pochwiasto osadzone na łodydze. Liście górne są pojedynczo trójdzielne. Charakterystyczną cechą gatunkową pozwalającą na rozróżnienie tego gatunku od innych, podobnych gatunków jest budowa ogonków liściowych. Na przekroju poprzecznym mają proste, lub słabo na zewnątrz wysklepione brzegi, rdzeń w środku i zawsze są gładkie.
Kwiaty: Drobne kwiaty tworzą duże, baldachy złożone, 12-13 szypułkowe, bez pokryw i pokrywek. W poszczególnych baldaszkach jest 12-20 pojedynczych kwiatów na równej długości szorstkich szypułkach. Kwiaty są przedprątne, obupłciowe lub męskie. Płatki korony białe lub jasnoróżowe, o wierzchołkach zagiętych do środka.
Owoc: Rozłupnia rozpadająca się łatwo na dwie rozłupki o długości 3-5 mm i szerokości 1,2 mm. Mają one brunatną barwę i dwa, jaśniejsze żebra.

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit, silnie rozmnażająca się wegetatywnie za pomocą kłączy. Liczba chromosomów 2n=22 (rzadko), 42, 44. Kwitnie od czerwca do lipca, jest owadopylna. Nasiona kiełkują słabo. Masa 1000 owoców wynosi 2,4 g. Na jednej roślinie wyrasta średnio 2800 owoców. Siedlisko: wilgotne i świeże zarośla, lasy liściaste, ogrody, przydroża, nad brzegami wód. Często rośnie przy płotach. W uprawach rolniczych i ogródkach jest uporczywym chwastem, gdyż odtwarza się nawet z niewielkich fragmentów kłącza. Odznacza się przy tym ogromną siłą konkurencyjną w stosunku do innych gatunków, dzięki czemu szybko opanowuje teren. Często tworzy całe łany. Jest gatunkiem wskaźnikowym gleb bogatych w próchnicę i azot. Lubi miejsca zacienione. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Cl. Querco-Fagetea i All. Aegopodion podagrariae^[2].

Zastosowanie

Roślina ozdobna: Gatunek czasami uprawiany, głównie jako roślina okrywowa. Używa się do tego celu przeważnie odmian ogrodowych o ozdobnych, plamistych liściach. Dzięki bardzo ekspansywnemu wzrostowi szybko pokrywa teren, utrudniając rozwój chwastów^[3].
Roślina jadalna: Z młodych liści można na wiosnę sporządzać sałatkę o aromatycznym, gorzkim smaku, ale zawierającą cenne witaminy. Przyrządza się podobnie, jak szpinak. Można również siekać, wrzucać do zupy i robić barszcz, a z rozwiniętych dorodnych roślin najlepiej do wykorzystania nadaje się ogonek liściowy^[4].
Roślina kosmetyczna: Ze świeżego ziela można sporządzać oczyszczające maseczki kosmetyczne. Działają one rozgrzewająco i poprawiają oddychanie skóry.
Roślina lecznicza: Dawniej leczono zielem podagrę i pamiątką tego jest zwyczajowa nazwa rodzajowa.

Surowiec: ziele i korzeń zawierające m.in.: białka, tłuszcze, prowitaminę A, witaminę C.
Działanie i zastosowanie: Roślina posiada działanie słabe uspokajające, moczopędne, przeciwzapalne. Herbata z suszonych liści podagrycznika (1 łyżeczka na 1 szklankę wrzątku, parzyć pod przykryciem przez 15 minut, przecedzić i w razie potrzeby pić 3-4 razy dziennie po 2/3 szklanki) to lek zalecany w kuracji podagry, żylaków odbytu, stanów zapalnych nerek i pęcherza, pomocniczo w kamicy nerkowej oraz na poprawę przemiany materii. Świeże liście przykładane na rany powodują szybsze ich gojenie się. Sokiem wyciśniętym z nich można nacierać miejsca ukąszeń przez owady.

Roślina paszowa: Pasza z tej rośliny jest nieszkodliwa dla zwierząt, jednak mało pożywna i wodnista. Bydło zjada ją niechętnie.

Chwast

Podagrycznik jest trudnym do zwalczenia chwastem w cienistych ogrodach. Rozplenia się szybko za pomocą kłączy i rozłogów. Plewienie jest mało skuteczne, gdyż kłącza są łamliwe i łatwo odrastają z nich nowe rośliny. Stosowanie jej w roli rośliny okrywowej wymaga dużej rozwagi. Usuwanie jej jest bowiem czasochłonne, wymaga dwukrotnego przekopania grządki (w odstępie 2 tygodni) i wybrania wszystkich fragmentów kłączy.

Uprawa

Może być uprawiana pod drzewami, jako roślina okrywowa. Uprawia się ją też na rabatach, nie należy jej jednak sadzić w ziemi w sąsiedztwie innych roślin ozdobnych, gdyż ze względu na swój ekspansywny wzrost łatwo zagłuszy je, a za pomocą kłączy szybko rozprzestrzenia się. Może być natomiast uprawiana w pojemnikach. Wymaga raczej wilgotnego podłoża, nie ma specjalnych wymagań co do gleby. Rozmnaża się łatwo poprzez podział i kłącza^[3].

↑ Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website. 2001–. [dostęp 2010-05-01]. (ang.).
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ ^a ^b Miłowit Boguszewicz, Piotr Banaszczak: Katalog roślin II : drzewa, krzewy, byliny polecane przez Związek Szkółkarzy Polskich. Warszawa: Agencja Promocji Zieleni. Związek Szkółkarzy Polskich, 2003. ISBN 83-912272-3-5.
↑ Maja w ogrodzie. Maja Popielarska. Maja w ogrodzie (poradnik). TVN Meteo.

Bibliografia

Červenka M., Feráková V. i in., Z našej prírody – rastliny, horniny, minerály, skameneliny.
František Činčura, Viera Feráková, Jozef Májovský, Ladislav Šomšák, Ján Záborský: Pospolite rośliny środkowej Europy. Jindřich Krejča, Magdaléna Záborská (ilustracje). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1990. ISBN 83-09-01473-2.
Marian Nowiński: Chwasty łąk i pastwisk. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1966.
Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
Szweykowska A., Szweykowski J., Botanika. Tom 2 – Systematyka, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.

[apweb-1] Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website. 2001–. [dostęp 2010-05-01]. (ang.).

[2] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[A-3] Miłowit Boguszewicz, Piotr Banaszczak: Katalog roślin II : drzewa, krzewy, byliny polecane przez Związek Szkółkarzy Polskich. Warszawa: Agencja Promocji Zieleni. Związek Szkółkarzy Polskich, 2003. ISBN 83-912272-3-5.

[4] Maja w ogrodzie. Maja Popielarska. Maja w ogrodzie (poradnik). TVN Meteo.

[2]

[3]

[4]

@@ Linia 29: / Linia 29: @@
 ; [[Łodyga]]: Wzniesiona, górą rozgałęziająca się, naga lub krótko owłosiona, w środku pusta (dęta) i bruzdowana. Osiąga wysokość 50-100 cm. Pod ziemią czołgające się, silne [[kłącze]] o zgrubiałych węzłach, wytwarzające liczne [[rozłogi]].
 ; [[Liść|Liście]]: Odziomkowe i dolne łodygowe są długoogonkowe, [[kształt liścia|podwójnie trójlistkowe]]; środkowy listek jest największy. Poszczególne listki są niesymetrycznie jajowate, zaostrzone, pojedynczo lub podwójnie piłkowane, ogonkowe. Dolne liście pochwiasto osadzone na łodydze. Liście górne są pojedynczo trójdzielne. Charakterystyczną cechą gatunkową pozwalającą na rozróżnienie tego gatunku od innych, podobnych gatunków jest budowa ogonków liściowych. Na przekroju poprzecznym mają proste, lub słabo na zewnątrz wysklepione brzegi, rdzeń w środku i zawsze są gładkie.
 ; [[Kwiat]]y: Drobne kwiaty tworzą duże, [[baldach złożony|baldachy złożone]], 12-13 szypułkowe, bez [[Pokrywy (botanika)|pokryw]] i [[pokrywki|pokrywek]]. W poszczególnych [[baldaszek|baldaszkach]] jest 12-20 pojedynczych kwiatów na równej długości szorstkich szypułkach. Kwiaty są [[przedprątność|przedprątne]], [[obupłciowość|obupłciowe]] lub [[kwiat pręcikowy|męskie]]. Płatki [[korona kwiatu|korony]] białe lub jasnoróżowe, o wierzchołkach zagiętych do środka.
 ; [[Owoc]]: [[Rozłupnia]] rozpadająca się łatwo na dwie [[rozłupka|rozłupki]] o długości 3-5 mm i szerokości 1,2 mm. Mają one brunatną barwę i dwa, jaśniejsze żebra.
 == Biologia i ekologia ==
-[[Bylina (botanika)|Bylina]], [[hemikryptofit]], silnie rozmnażająca się wegetatywnie za pomocą kłączy. Liczba chromosomów 2n=22 (rzadko), 42, 44. Kwitnie od czerwca do lipca, jest [[owadopylność|owadopylna]]. Nasiona kiełkują słabo. Masa 1000 owoców wynosi 2,4 g. Na jednej roślinie wyrasta średnio 2800 owoców. [[Siedlisko (biologia)|Siedlisko]]: wilgotne i świeże [[zarośla]], [[las liściasty|lasy liściaste]], ogrody, przydroża, nad brzegami wód. Często rośnie przy płotach. W [[agrocenoza|uprawach rolniczych]] i ogródkach jest uporczywym [[chwast]]em, gdyż odtwarza się nawet z niewielkich fragmentów kłącza. Odznacza się przy tym ogromną siłą konkurencyjną w stosunku do innych gatunków, dzięki czemu szybko opanowuje teren. Często tworzy całe łany. Jest [[gatunek wskaźnikowy|gatunkiem wskaźnikowym]] gleb bogatych w [[próchnica (gleba)|próchnicę]] i [[azot]]. Lubi miejsca zacienione. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych [[gatunek charakterystyczny]] dla Cl. ''[[Querco-Fagetea]]'' i All. ''[[Aegopodion podagrariae]]''<ref>{{cytuj książkę|imię=Władysław |nazwisko=Matuszkiewicz |tytuł=Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski|miejsce=Warszawa |rok=2006 |wydawca= Wyd. Naukowe PWN|isbn = 83-01-14439-4}}</ref>.
+[[Bylina (botanika)|Bylina]], [[hemikryptofit]], silnie rozmnażająca się wegetatywnie za pomocą kłączy. Liczba chromosomów 2n=22 (rzadko), 42, 44. Kwitnie od czerwca do lipca, jest [[owadopylność|owadopylna]]. Nasiona kiełkują słabo. Masa 1000 owoców wynosi 2,4 g. Na jednej roślinie wyrasta średnio 2800 owoców. [[Siedlisko (biologia)|Siedlisko]]: wilgotne i świeże [[Zarośla (przyroda)|zarośla]], [[las liściasty|lasy liściaste]], ogrody, przydroża, nad brzegami wód. Często rośnie przy płotach. W [[agrocenoza|uprawach rolniczych]] i ogródkach jest uporczywym [[chwast]]em, gdyż odtwarza się nawet z niewielkich fragmentów kłącza. Odznacza się przy tym ogromną siłą konkurencyjną w stosunku do innych gatunków, dzięki czemu szybko opanowuje teren. Często tworzy całe łany. Jest [[gatunek wskaźnikowy|gatunkiem wskaźnikowym]] gleb bogatych w [[próchnica (gleba)|próchnicę]] i [[azot]]. Lubi miejsca zacienione. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych [[gatunek charakterystyczny]] dla Cl. ''[[Querco-Fagetea]]'' i All. ''[[Aegopodion podagrariae]]''<ref>{{cytuj książkę|imię=Władysław |nazwisko=Matuszkiewicz |tytuł=Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski|miejsce=Warszawa |rok=2006 |wydawca= Wyd. Naukowe PWN|isbn = 83-01-14439-4}}</ref>.
 == Zastosowanie ==
 ; [[Rośliny ozdobne|Roślina ozdobna]]: Gatunek czasami uprawiany, głównie jako [[roślina okrywowa]]. Używa się do tego celu przeważnie [[kultywar|odmian ogrodowych]] o ozdobnych, plamistych liściach. Dzięki bardzo ekspansywnemu wzrostowi szybko pokrywa teren, utrudniając rozwój chwastów<ref name=A>{{Cytuj książkę | nazwisko= Boguszewicz | imię=Miłowit | nazwisko2= Banaszczak | imię2=Piotr | tytuł= Katalog roślin II : drzewa, krzewy, byliny polecane przez Związek Szkółkarzy Polskich | data=2003 | wydawca=Agencja Promocji Zieleni. Związek Szkółkarzy Polskich | miejsce=Warszawa | isbn=83-912272-3-5}}</ref>.
 ; Roślina jadalna: Z młodych liści można na wiosnę sporządzać [[sałatka|sałatkę]] o aromatycznym, gorzkim smaku, ale zawierającą cenne [[witaminy]]. Przyrządza się podobnie, jak [[szpinak]]. Można również siekać, wrzucać do zupy i robić barszcz, a z rozwiniętych dorodnych roślin najlepiej do wykorzystania nadaje się ogonek liściowy<ref>{{cytuj odcinek | tytuł = Maja w ogrodzie | serial = Maja w ogrodzie (poradnik)
         | serial link = Maja w ogrodzie