Rurociąg transarabski: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m Artykuł ten został zgłoszony do umieszczenia na stronie głównej w rubryce „Czy wiesz” za pomocą gadżetu CzyWiesz |
|||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Czy wiesz do artykułu|5}} |
|||
[[Plik:Tapline.png|thumb|right|300px|Przebieg Rurociągu transarabskiego.]] |
[[Plik:Tapline.png|thumb|right|300px|Przebieg Rurociągu transarabskiego.]] |
||
'''Rurociąg transarabski''' ([[Język angielski|ang]]. ''Trans-Arabian Pipeline'', ''Tapline'') – niedziałający [[Transport rurociągowy|rurociąg]] na [[Bliski Wschód|Bliskim Wschodzie]], o długości 1720 km, przebiegający od [[Zatoka Perska|Zatoki Perskiej]] ([[Arabia Saudyjska]]) do [[Morze Śródziemne|Morza Śródziemnego]] ([[Liban]]).{{r|EB}} W chwili ukończenia był najdłuższym rurociągiem na świecie i największą amerykańską inwestycją zagraniczną{{r|MasterfulBuild}}{{r|SAW}} |
'''Rurociąg transarabski''' ([[Język angielski|ang]]. ''Trans-Arabian Pipeline'', ''Tapline'') – niedziałający [[Transport rurociągowy|rurociąg]] na [[Bliski Wschód|Bliskim Wschodzie]], o długości 1720 km, przebiegający od [[Zatoka Perska|Zatoki Perskiej]] ([[Arabia Saudyjska]]) do [[Morze Śródziemne|Morza Śródziemnego]] ([[Liban]]).{{r|EB}} W chwili ukończenia był najdłuższym rurociągiem na świecie i największą amerykańską inwestycją zagraniczną{{r|MasterfulBuild}}{{r|SAW}} |
||
Wersja z 23:59, 5 paź 2017
Pomóż nam go sprawdzić: oceń zgłoszoną nominację.
Rurociąg transarabski (ang. Trans-Arabian Pipeline, Tapline) – niedziałający rurociąg na Bliskim Wschodzie, o długości 1720 km, przebiegający od Zatoki Perskiej (Arabia Saudyjska) do Morza Śródziemnego (Liban).[1] W chwili ukończenia był najdłuższym rurociągiem na świecie i największą amerykańską inwestycją zagraniczną[2][3]
Geneza
W trakcie II wojny światowej Stany Zjednoczone w ramach Lend-Lease Act rozpoczęło szersze korzystanie z zasobów ropy naftowej Arabii Saudyjskiej - wówczas młodego kraju (9 lat od zjednoczenia, licząc do 1941, gdy powstał Lend-Lease Act) w złej sytuacji gospodarczej. W Arabii amerykańskie interesy (inwestycje i wydobycie) reprezentowała firma Arabian American Oil Company - ARAMCO, utworzona przez dwie amerykańskie firmy naftowe: Texaco i Southern California (później Chevron). Gdy wojna się zakończyła, zapotrzebowanie w USA spadło i konieczne było zwiększenie sprzedaży w Europie. Powstała więc potrzeba transportu wydobytego surowca na zachód.[4] Tankowce płynące na zachód musiały opływać Azję Zachodnią pokonując samą zatokę Perską, Ocean Indyjski, Morze Czerwone i Kanał Sueski. Pokonanie tego dystansu zajmowało wówczas dodatkowe 12 dni. Dodatkowo, transport prywatnym Kanałem Sueskim kosztował 18 centów od każdej baryłki.[2]
Sprawa przebiegu rurociągu przez terytorium Republiki Syryjskiej stanowiła również wątek serii zamachów stanu w Syrii w 1949.
Budowa
Projekt rurociągu powstał w 1945, na potrzeby którego utworzono spółkę celową Trans-Arabian Pipe Line Company, a którą zawiązały firmy tworzące już ARAMCO. Początkowo ARAMCO proponowało zakończenie rurociągu na terenie Palestyny, która od maja 1948 stała się jednak ogniskiem konfliktu arabsko-izraelskiego. Takiemu przebiegowi rurociągu sprzeciwiał się również król Arabii Saudyjskiej, Abd al-Aziz ibn Su’ud. Z tego powodu ustalono zakończenie konstrukcji w spokojniejszym Libanie, co podrażało jednak koszt inwestycji. ARAMCO zaproponowało więc współpracę dwóm innym amerykańskim koncernom naftowym: Standard Oil i Socony-Vacuum Oil Company (później: Mobil).[4]
Umowę na budowę rurociągu podpisano 11 marca 1947.[4][3] Budowa rozpoczęła się w tym samym roku, na polach naftowych Bukajk a wykonawcą była firma Bechtel (za ponad 1360 kilometrowy na terenie Arabii Saudyjskiej){{r|MasterfulBuild}.
Z uwagi na niedostępność pustynnego tereny, budowa borykała się z wieloma przeszkodami technicznymi i logistycznymi. Rury rurociągu dostarczane były drogą morską, do portu Ras el-Miszab. Jednak jego wody były zbyt płytkie i uniemożliwiały cumowanie statków do nadbrzeża. W celu wyładunku rur zbudowano nadwodną konstrukcję pozwalającą na wyładunek elementów ze statków oddalonych o 4,8 km od brzegu.[2]
Na lądzie do transportu wykorzystano ponad 1500 ciężarówek ze specjalnymi, niskociśnieniowymi oponami.[2] Na budowie pracowało ok. 30 000 ludzi.[5].
Długość całkowita rurociągu wynosiła 1720 km. Średnica rur wynosiła 760 mm (30 cali) lub 790 mm (31 cali), których zużyto 256 000 ton[5]. Przepustowość w początkowym okresie użytkowania wynosiła do 465 000[3]-500 000 baryłek dziennie[6]. Maksymalna wysokość na jakiej przebiegał, to 907 m n.p.m. (na terenie Arabii Saudyjskiej, na wschód od granicy z Jordanią).[1]
Przebiegał od Ad-Dammamu nad Zatoką Perską (Arabia Saudyjska) do Sydonu nad Morzem Śródziemnym (Liban). Rurociąg przebiegał z Arabii Saudyjskiej, przez Jordanię, południową Syrię, aż do Libanu. Ropa do rurociągu była zbierana w obrębie pierwszych 507 km, na odcinku Ad-Dammam - Al-Kajsuma, z kilkunastu saudyjskich pól naftowych.[1]
W Sydonie rurociąg kończył się terminalem załadunkowym dla tankowców (o przepustowości 39 000 baryłek na godzinę, maks 59 000 baryłek/h[3]), ok. 1,5 km od brzegu.[1] Na miejscu znajdowała się również rafineria[7] i zbiorników o pojemności 180 000 baryłek każdy. W latach 60. XX dobudowano dwa kolejne zbiorniki, o poj. 500 000 baryłek każdy. Rurociąg i ruch tankowców zarządany był z Bejrutu i Nowego Jorku.[3]
Rafineria, obsługiwana wówczas przez Mediteranean Refinery Co., przetwarzała do 17 500 baryłek dziennie. Zamknięta została w 1989.[7]
Teren terminalu i rafinerii (łącznie 2,2 mln m²) znajduje się obecnie pod zarządem Lebanon Oil Installations.[7]
Funkcjonowanie
Budowę ukończono 19 maja 1950.[8] Pierwsza ropa dotarła do Sydonu 10 listopada 1950 a pierwszy tankowiec zapełniono 2 grudnia tego samego roku.[3] Jeszcze tego samo roku król Arabii Saudyjskiej (za namową Wenezueli, która upatrywała w tym drogę do zwiększenia cen ropy) zażądał 50% udziałów w ARAMCO. W tym czasie do Europy płynęła już ropa z Iraku, przez terminale w libańskim Trypolisie i palestyńskiej Hajfie, dzięki Iraq Petroleum Company - konsorcjum pięciu amerykańskich firm i Anglo-Persian Oil Comapny. Już rok później 80% ropy w Europie pochodziło z Bliskiego Wschodu, głównie z wydobycia amerykańskiego.[4] Do końca 1965 roku terminal Tapline obsłużył 11 212 tankowców.
W latach 70. często sabotowany, gdyż geograficznie znalazł się w obrębie różnych konfliktów: na wzgórzach Golan - Wojna Jom Kippur, Syrii - Wojna sześciodniowa 1967, Libanu - Kryzys libański, Wojna domowa w Libanie - wstrzymanie pracy rurociągu w 1975). Z uwagi na rosnące koszty utrzymania, zaczął przegrywać z konkurencyjnym transportem supertankowcami.
W trakcie wojny libańskiej, 28 grudnia 1983, Trans-Arabian Pipe Line Company ogłosiło zakończenie eksploatacji libańskiego odcinka rurociągu (porzucony w styczniu 1984).[5] Terminal i rafineria zostały przekazane rządowi Libanu.[7] Od tej pory transportował on ropę jedynie do Jordanii.[1] W 1990 Saudowie wstrzymali eksport ropy rurociągiem z uwagi na wsparcie Iraku przez Jordanię w czasie wojny w Zatoce Perskiej.[6]
- ↑ a b c d e Trans-Arabian Pipeline. Encyclopedia Britannica. [dostęp 2017-09-25]. (ang.).
- ↑ a b c d Bechtel Corp.: The Trans Arabian Pipeline: A Masterful Build. 2016-06-06. [dostęp 2017-09-25]. (ang.).
- ↑ a b c d e f Terminal. „Saudi Aramco World”. 17 (5/1966), s. 29-32, 1966. (ang.).
- ↑ a b c d Alan Axelrod: The Middle East Conflict. Penguin Group, 2014, seria: Idiot's Guide. ISBN 978-1-61564-640-1.
- ↑ a b c Rayyane Tabet, Sarah Rifky: Diary of a Sheep The Rise and Fall of an Oil Company - Concept. Fondazione Pistoletto, Fondazione Zegna. [dostęp 2017-09-25]. (ang.).
- ↑ a b Anthony H. Cordesman: Energy Developments in the Middle East. Waszyngton: Greenwood Publishing Group, 2004, s. 230. ISBN 0-275-98398-6.
- ↑ a b c d Zahrani Oil Installations (ZOIL). Lebanon Oil Installations, 2012-11-19. [dostęp 2017-09-25]. (ang.).
- ↑ Timeline of Jewish History: Modern Israel & the Diaspora (1950 - 1959). American-Israeli Coooperative Enterprise. [dostęp 2017-09-25]. (ang.).
