Edward Mutesa: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
kat. |
dr.red |
||
| Linia 6: | Linia 6: | ||
|miejsce śmierci = [[Londyn]] |
|miejsce śmierci = [[Londyn]] |
||
|grafika = Ugandan kings at Toro ceremony late 1950s.jpg |
|grafika = Ugandan kings at Toro ceremony late 1950s.jpg |
||
|opis grafiki = Mutesa II (drugi z prawej) z władcami ugandyjskich królestw |
|opis grafiki = Mutesa II (drugi z prawej) z władcami ugandyjskich królestw – zdjęcie wykonane między rokiem 1957 a 1961. |
||
|funkcja = [[Prezydenci Ugandy|Prezydent Ugandy]] |
|funkcja = [[Prezydenci Ugandy|Prezydent Ugandy]] |
||
|partia = |
|partia = |
||
| Linia 17: | Linia 17: | ||
|quote = |
|quote = |
||
}} |
}} |
||
{{Władca infobox |
|||
| ⚫ | '''Edward Frederick William David Walugembe Mutebi Luwangula Mutesa II''' znany wśród poddanych jako '''Król Freddy '''(ur. [[19 listopada]] [[1924]] w Makindye, zm. [[21 listopada]] [[1969]] w [[Londyn]]ie) – polityk [[Uganda|ugandyjski]], król |
||
|władca = Mutesa II |
|||
|imiona = |
|||
|tytulatura = |
|||
|grafika = |
|||
|opis grafiki = |
|||
|herb = |
|||
|opis herbu = |
|||
|faksymile = |
|||
|opis faksymile = |
|||
|dewiza = |
|||
|1. tytuł = Kabaka Bugandy |
|||
|1. od = [[1939]] |
|||
|1. do = [[1953]] |
|||
|1. koronacja = |
|||
|1. poprzednik = |
|||
|1. następca = |
|||
|2. tytuł = Kabaka Bugandy |
|||
|2. od = [[1955]] |
|||
|2. do = [[1966]] |
|||
|2. koronacja = |
|||
|2. poprzednik = |
|||
|2. następca = |
|||
|dynastia = |
|||
|data urodzenia = |
|||
|miejsce urodzenia = |
|||
|data śmierci = |
|||
|miejsce śmierci = |
|||
|przyczyna śmierci = |
|||
|miejsce spoczynku = |
|||
|ojciec = |
|||
|matka = |
|||
|rodzeństwo = |
|||
|1. związek z = |
|||
|1. związek od = |
|||
|1. związek do = |
|||
|1. dzieci = |
|||
|odznaczenia = |
|||
|commons = |
|||
|wikiźródła = |
|||
|wikicytaty = |
|||
}} |
|||
| ⚫ | '''Edward Frederick William David Walugembe Mutebi Luwangula Mutesa II''' znany wśród poddanych jako '''Król Freddy '''(ur. [[19 listopada]] [[1924]] w Makindye, zm. [[21 listopada]] [[1969]] w [[Londyn]]ie) – polityk [[Uganda|ugandyjski]], król – [[kabaka]] – [[Buganda|Bugandy]] w latach 1939–1953 oraz 1955–1966, pierwszy [[prezydent]] niepodległej [[Uganda|Ugandy]] w latach 1963–1966. Obalony 5 maja 1966 roku w wyniku [[zamach stanu|zamachu stanu]] przeprowadzonego przez ówczesnego premiera [[Uganda|Ugandy]] [[Milton Obote|Miltona Obote]], który sam ogłosił się prezydentem Ugandy. |
||
== Życiorys == |
== Życiorys == |
||
Był synem bugandyjskiego władcy Daudi Chwi II. Początkowo uczony przez guwernerów Mutesa studiował później na Uniwersytecie w Cambridge. Po śmierci ojca Mutesa w 1939 został kabaką Bugandy. Do 1942 rządził tylko nominalnie z powodu niepełnoletności. Dopiero jako 18-latek mógł przejąć faktyczną władzę z rąk rządzącej dotychczas w jego imieniu rady regencyjnej<ref name=A>Alex Axelrod, Charles Phillips ''Władcy, tyrani, dyktatorzy. Leksykon'', wyd. Politeja, Warszawa 2000, s. 435</ref>. |
Był synem bugandyjskiego władcy Daudi Chwi II. Początkowo uczony przez guwernerów Mutesa studiował później na Uniwersytecie w Cambridge. Po śmierci ojca Mutesa w 1939 roku został [[kabaka|kabaką]] Bugandy. Do 1942 roku rządził tylko nominalnie z powodu niepełnoletności. Dopiero jako 18-latek mógł przejąć faktyczną władzę z rąk rządzącej dotychczas w jego imieniu rady regencyjnej<ref name=A>Alex Axelrod, Charles Phillips ''Władcy, tyrani, dyktatorzy. Leksykon'', wyd. Politeja, Warszawa 2000, s. 435</ref>. |
||
W 1953 sekretarz stanu ds. kolonii [[Wielka Brytania|Wielkiej Brytanii]] zaprezentował Mutesie plan stworzenia federacji złożonej ze wschodnioafrykańskich kolonii brytyjskich na wzór federacji takich jak [[Rodezja]] i [[Niasa]], lecz kabaka nie |
W 1953 roku sekretarz stanu ds. kolonii [[Wielka Brytania|Wielkiej Brytanii]] zaprezentował Mutesie plan stworzenia federacji złożonej ze wschodnioafrykańskich kolonii brytyjskich na wzór federacji takich jak [[Rodezja]] i [[Niasa]], lecz kabaka nie zgadzał się na takie rozwiązanie i odmówił współpracy przy realizacji tego planu. Przedstawił natomiast swoje żądania niezależności Bugandy, przypominając o układzie, jaki Brytyjczycy zawarli wcześniej z Bugandą. Jednak w dniu 30 października 1953 roku ówczesny gubernator brytyjski [[Andrew Cohen]] nakazał Mutesie II udać się na emigrację do Wielkiej Brytanii, gdyż nie potrafił przekonać go do współpracy<ref>Alex Axelrod, Charles Phillips ''Władcy, tyrani, dyktatorzy. Leksykon'', wyd. Politeja, Warszawa 2000, s. 436</ref>. Miało to niepożądane dla Wielkiej Brytanii konsekwencje w postaci niemożności ustabilizowania sytuacji w kraju, której nie umiała zaradzić nawet dwukrotnie zarządzająca stan wyjątkowy rada regencja założona z inicjatywy brytyjskiej. Dwa lata później Mutesa II powrócił do kraju za pozwoleniem skłonnych tym razem do ustępstw władz brytyjskich. |
||
Po powrocie |
Po powrocie Mutesa kontynuował swe starania nie tylko o autonomię, ale i o niepodległość kraju. W czerwcu 1960 roku nie miał zamiaru wziąć udziału w przeprowadzonych w Ugandzie wyborach: odmówił, żądając dla Bugandy specjalnych przywilejów, jednak nie zważano na jego sprzeciw<ref name=A>Alex Axelrod, Charles Phillips ''Władcy, tyrani, dyktatorzy. Leksykon'', wyd. Politeja, Warszawa 2000, s. 435</ref>. Wybory się odbyły, wskutek czego zostały ustalone ostateczne granice Ugandy. W październiku 1961 roku Mutesa ustąpił pod naciskiem Brytyjczyków, pozwalając na przyłączenie Bugandy do Ugandy. Sprzymierzył się wówczas z ugandyjskim prawnikiem [[Milton Obote|Apollo Miltonem Obote]], dzięki czemu w 1962 roku kabaka wygrał wybory prezydenckie i został pierwszym w historii Ugandy prezydentem, Obote zaś objął 30 kwietnia 1962 urząd premiera. |
||
Współpraca między Mutesą i Obote okazała się krucha, gdyż jako prezydent Mutesa przekonał się, że zakres jego władzy jest tylko reprezentacyjny<ref name=A>Alex Axelrod, Charles Phillips ''Władcy, tyrani, dyktatorzy. Leksykon'', wyd. Politeja, Warszawa 2000, s. 435</ref>. W 1966 miał miejsce jednoosobowy przewrót zorganizowany przez Obote przeciwko własnemu rządowi, który został oskarżony o uczestnictwo w niezgodnym z prawem handlu złotem kongijskim. Wtedy to premier zawieszając konstytucję umieścił pięciu ministrów w areszcie, a Mutesę pozbawił funkcji prezydenckiej, zastępując go na stanowisku szefa państwa. Eksprezydent Mutesa zamieszkał w swoim pałacu, lecz po |
Współpraca między Mutesą i Obote okazała się krucha, gdyż jako prezydent Mutesa przekonał się, że zakres jego władzy jest tylko reprezentacyjny<ref name=A>Alex Axelrod, Charles Phillips ''Władcy, tyrani, dyktatorzy. Leksykon'', wyd. Politeja, Warszawa 2000, s. 435</ref>. W 1966 roku miał miejsce jednoosobowy przewrót zorganizowany przez Obote przeciwko własnemu rządowi, który został oskarżony o uczestnictwo w niezgodnym z prawem handlu złotem kongijskim. Wtedy to premier zawieszając konstytucję umieścił pięciu ministrów w areszcie, a Mutesę pozbawił funkcji prezydenckiej, zastępując go na stanowisku szefa państwa. Eksprezydent Mutesa zamieszkał w swoim pałacu, lecz po usunięciu przez Obote zapisu konstytucyjnego o autonomii Bugandy, zleceniu byłemu brytyjskiemu oficerowi [[Idi Amin|Idiemu Aminowi Dadzie]] eliminacji Mutesy i otoczeniu pałacu przez armię Amina w dniu 24 maja 1966 roku, kabaka musiał uciekać. Osiadł w Wielkiej Brytanii, gdzie w zmarł w Londynie z powodu zatrucia alkoholem<ref>Erich Schaake, ''Kobiety dyktatorów'', wyd. Videograf II, tłum. Roman Niedballa, Katowice 2004</ref>. |
||
{{Przypisy}} |
{{Przypisy}} |
||
Wersja z 18:33, 9 paź 2017
 Mutesa II (drugi z prawej) z władcami ugandyjskich królestw – zdjęcie wykonane między rokiem 1957 a 1961. | |
| Data i miejsce urodzenia |
19 listopada 1924 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Prezydent Ugandy | |
| Okres |
od 9 października 1963 |
| Następca | |
| Odznaczenia | |
| |
| Kabaka Bugandy | |
| Okres | |
|---|---|
| Kabaka Bugandy | |
| Okres | |
Edward Frederick William David Walugembe Mutebi Luwangula Mutesa II znany wśród poddanych jako Król Freddy (ur. 19 listopada 1924 w Makindye, zm. 21 listopada 1969 w Londynie) – polityk ugandyjski, król – kabaka – Bugandy w latach 1939–1953 oraz 1955–1966, pierwszy prezydent niepodległej Ugandy w latach 1963–1966. Obalony 5 maja 1966 roku w wyniku zamachu stanu przeprowadzonego przez ówczesnego premiera Ugandy Miltona Obote, który sam ogłosił się prezydentem Ugandy.
Życiorys
Był synem bugandyjskiego władcy Daudi Chwi II. Początkowo uczony przez guwernerów Mutesa studiował później na Uniwersytecie w Cambridge. Po śmierci ojca Mutesa w 1939 roku został kabaką Bugandy. Do 1942 roku rządził tylko nominalnie z powodu niepełnoletności. Dopiero jako 18-latek mógł przejąć faktyczną władzę z rąk rządzącej dotychczas w jego imieniu rady regencyjnej[1].
W 1953 roku sekretarz stanu ds. kolonii Wielkiej Brytanii zaprezentował Mutesie plan stworzenia federacji złożonej ze wschodnioafrykańskich kolonii brytyjskich na wzór federacji takich jak Rodezja i Niasa, lecz kabaka nie zgadzał się na takie rozwiązanie i odmówił współpracy przy realizacji tego planu. Przedstawił natomiast swoje żądania niezależności Bugandy, przypominając o układzie, jaki Brytyjczycy zawarli wcześniej z Bugandą. Jednak w dniu 30 października 1953 roku ówczesny gubernator brytyjski Andrew Cohen nakazał Mutesie II udać się na emigrację do Wielkiej Brytanii, gdyż nie potrafił przekonać go do współpracy[2]. Miało to niepożądane dla Wielkiej Brytanii konsekwencje w postaci niemożności ustabilizowania sytuacji w kraju, której nie umiała zaradzić nawet dwukrotnie zarządzająca stan wyjątkowy rada regencja założona z inicjatywy brytyjskiej. Dwa lata później Mutesa II powrócił do kraju za pozwoleniem skłonnych tym razem do ustępstw władz brytyjskich.
Po powrocie Mutesa kontynuował swe starania nie tylko o autonomię, ale i o niepodległość kraju. W czerwcu 1960 roku nie miał zamiaru wziąć udziału w przeprowadzonych w Ugandzie wyborach: odmówił, żądając dla Bugandy specjalnych przywilejów, jednak nie zważano na jego sprzeciw[1]. Wybory się odbyły, wskutek czego zostały ustalone ostateczne granice Ugandy. W październiku 1961 roku Mutesa ustąpił pod naciskiem Brytyjczyków, pozwalając na przyłączenie Bugandy do Ugandy. Sprzymierzył się wówczas z ugandyjskim prawnikiem Apollo Miltonem Obote, dzięki czemu w 1962 roku kabaka wygrał wybory prezydenckie i został pierwszym w historii Ugandy prezydentem, Obote zaś objął 30 kwietnia 1962 urząd premiera.
Współpraca między Mutesą i Obote okazała się krucha, gdyż jako prezydent Mutesa przekonał się, że zakres jego władzy jest tylko reprezentacyjny[1]. W 1966 roku miał miejsce jednoosobowy przewrót zorganizowany przez Obote przeciwko własnemu rządowi, który został oskarżony o uczestnictwo w niezgodnym z prawem handlu złotem kongijskim. Wtedy to premier zawieszając konstytucję umieścił pięciu ministrów w areszcie, a Mutesę pozbawił funkcji prezydenckiej, zastępując go na stanowisku szefa państwa. Eksprezydent Mutesa zamieszkał w swoim pałacu, lecz po usunięciu przez Obote zapisu konstytucyjnego o autonomii Bugandy, zleceniu byłemu brytyjskiemu oficerowi Idiemu Aminowi Dadzie eliminacji Mutesy i otoczeniu pałacu przez armię Amina w dniu 24 maja 1966 roku, kabaka musiał uciekać. Osiadł w Wielkiej Brytanii, gdzie w zmarł w Londynie z powodu zatrucia alkoholem[3].
- ↑ a b c Alex Axelrod, Charles Phillips Władcy, tyrani, dyktatorzy. Leksykon, wyd. Politeja, Warszawa 2000, s. 435
- ↑ Alex Axelrod, Charles Phillips Władcy, tyrani, dyktatorzy. Leksykon, wyd. Politeja, Warszawa 2000, s. 436
- ↑ Erich Schaake, Kobiety dyktatorów, wyd. Videograf II, tłum. Roman Niedballa, Katowice 2004
Bibliografia
- Alex Axelrod, Charles Phillips Władcy, tyrani, dyktatorzy. Leksykon, wyd. Politeja, Warszawa 2000, s. 435-436
