Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie: Różnice pomiędzy wersjami

Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie
{{{nazwa oryginalna}}}
	; Siedziba muzeum
Państwo	Polska
Miejscowość	Warszawa
Adres	ul. Kredytowa 1; 00-056 Warszawa
Data założenia	1888
Data likwidacji	{{{data likwidacji}}}
Zakres zbiorów	obiekty etnograficzne z Polski i świata
Wielkość zbiorów	ponad 80 tysięcy obiektów, ok.120 tys. archiwaliów
Dyrektor	dr Adam Czyżewski
Kustosz	{{{kustosz}}}
	Położenie na mapie Warszawy Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
	Położenie na mapie Polski Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
	Położenie na mapie województwa mazowieckiego Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
	Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}\|type:building}
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 14:37, 10 lis 2017

Państwowe Muzeum Etnograficzne – jedno z najstarszych muzeów etnograficznych w Polsce mieszczące się w Warszawie przy ul. Kredytowej 1. Muzeum powstało w 1888 roku i mieści ponad 80 tysięcy obiektów i około 120 tysięcy archiwaliów.

W Muzeum Etnograficznym prezentowanych jest kilka wystaw stałych oraz kilkanaście wystaw czasowych rocznie.

Historia i opis ogólny

Muzeum Etnograficzne powstało z inicjatywy mecenasa J. M. Kamińskiego oraz Jana Karłowicza, którzy zainicjowali komitet organizacyjny. W roku 1888 powstała przy Warszawskim Ogrodzie Zoologicznym placówka, gromadziła zbiory etnograficzne. W 1896 za sprawą Grona Miłośników Etnografii, zbiory zostały przeniesione do Muzeum Przemysłu i Rolnictwa, mającym swoją siedzibę przy Krakowskim Przedmieściu 66^[1].

W 1921 roku pieczę nad zbiorami etnograficznymi przejął muzeolog i znawca etnografii Europy Eugeniusz Frankowski, który przekształcił placówkę w nowoczesne muzeum prowadzące działalność naukową i wystawienniczą. Zbiory muzealne liczące w 1922 roku 8954 eksponatów szybko powiększały się, i w roku 1939 liczyły ok. 30 000 obiektów. Zbiory podzielono na trzy podstawowe grupy: pochodzące z ówczesnych terenów Polski, w tym cenne stroje i tkaniny ludowe oraz kolekcja huculska licząca 3000 okazów; zbiory ze Słowiańszczyzny i zbiory z innych krajów, stanowiące ponad 50 procent całości zasobów.

Wiele eksponatów pochodziło z prywatnych kolekcji polskich etnografów np. Leopolda Janikowskiego, Jana Kubarego, Bronisława Piłsudskiego, unikatowe zbiory indochińskie, pochodzące od Ignacego Zaremby Belakowicza oraz zbiory pochodzące z Chin, Japonii, Bliskiego Wschodu, Australii i innych rejonów świata.

Przed II wojną światową Biblioteka Muzeum Etnograficznego należała do najbogatszych bibliotek etnograficznych w kraju. W wyniku wybuchu wojny i bombardowań Warszawy, Muzeum uległo całkowitemu zniszczeniu, a zbiory zostały zniszczone lub zaginęły.

W 1946 roku rozpoczęły się prace organizacyjne wskrzeszenia muzeum. Pierwotnie funkcjonowało pod nazwą Muzeum Kultur Ludowych, a jego tymczasową siedzibą był zabytkowy XVIII-wieczny pałac Brühla na Młocinach przy ul. Muzealnej. W 1949 roku otworzono pierwszą wystawę w powojennej historii Muzeum. Ekspozycja nosiła nazwę „Polski strój ludowy”. W 1959 roku Muzeum otrzymało nową siedzibę – zniszczony XIX-wieczny gmach Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego, usytuowany u zbiegu ulic Kredytowej i Mazowieckiej. Jego odbudowę, finansowaną z kredytów Ministerstwa Kultury i Sztuki, zaplanowano na lata 1962-1972. W dniu 15 grudnia 1973 roku nastąpiło uroczyste otwarcie Muzeum w nowej lokalizacji. Koordynatorem prac był dr Kazimierz Pietkiewicz, pełniący urząd dyrektora od 1969 r.

W 1992 r. Muzeum uzyskało status narodowej instytucji kultury, a w 1998 decyzją MKiS zostało wpisane do Państwowego Rejestru Muzeów. Od stycznia 2008 r. dyrektorem placówki jest dr Adam Czyżewski.

Muzeum wydaje od 2009 roku czasopismo naukowe „Etnografia Nowa” – periodyk antropologiczny. W Muzeum działa Biblioteka z czytelnią. Zbiory biblioteczne liczą 30 tys. woluminów (w tym starodruki i materiały kartograficzne oraz czasopisma). W Muzeum funkcjonuje Dział Dokumentacji Archiwalnej i Fotograficzno-Filmowej z ponad 120 tys. rękopisów, fotografii, negatywów, plakatów, rycin itd.

W muzeum od 2012 roku działa Muzeum dla Dzieci.

W 2016 roku Muzeum zostało nominowane do Europejskiej Nagrody Muzeum Roku - EMYA. ^[2]

Dyrektorzy

Imię i nazwisko	Okres pełnienia funkcji
Dr Stanisław Ciszewski, dr Jan Karłowicz	1888 –
Prof. Eugeniusz Frankowski	1921 – 31 marca 1939
Dr Tadeusz Dziekoński (1910–1980)	1 kwietnia 1939 –
Jan Żołna-Manugiewicz (1904–1988)	1 października 1946 – 30 listopada 1955
Prof. Ksawery Piwocki	31 stycznia 1956 – 31 stycznia 1968
Dr Kazimierz Pietkiewicz (1910–1983)	1 kwietnia 1969 – 1 lipca 1974
Dr Jan Krzysztof Makulski (1938-1989)	1 marca 1974 – 1989
Dr Jan Witold Suliga	1990 – 2006
Małgorzata Orlewicz	p.o. dyr. 2006 – 2008
Dr Adam Czyżewski	od 2008

Wystawy stałe

Zwykłe - Niezwykłe. Fascynujące kolekcje w zbiorach Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie - wystawa przygotowana na jubileusz 120-lecia Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie w 2008 roku.
Czas Świętowania w kulturach Polski i Europy - wystawa przygotowana na 125-lecie Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie, 2013 r. Wystawa jest największą ekspozycją w historii Muzeum, prezentującą stroje, rekwizyty, obiekty religijne, użytkowe, dekoracyjne i inne przedmioty związane z tradycjami świętowania w kulturze. Wystawie towarzyszą multimedia^[3].
Porządek rzeczy. Magazyn Piotra B.Szackiego - na wystawie w formie magazynu muzealnego z towarzyszeniem multimediów, prezentowane są zabytki związane z rzemieślnictwem (narzędzia z zakresu zdobywania i obróbki żywności, hodowli itp.). Obiekty ułożone są według autorskiej klasyfikacji nieżyjącego już pracownika muzeum, etnografa Piotra B.Szackiego^[4].

Działy i pracownie

Dział Etnografii Polski i Europy
Dział Etnografii Krajów Pozaeuropejskich
Dział Naukowo-Oświatowy
Muzeum dla Dzieci
Biblioteka
Dział Dokumentacji Archiwalnej i Fotograficzno-Filmowej
Zespół Organizacyjny, Dział Finansowo-Księgowy, Dział Kadr, Dział Gospodarczo-Techniczny
Dział Inwentaryzacji, Dział Konserwacji, Centralny Magazyn Zbiorów, Archiwum Zakładowe
Pracownia Fotograficzna, Specjalista ds. filmu
Dział Komunikacji

Kolekcje

Zabytki kultury karpackiej w zbiorach PME w Warszawie: Słowacja

Kolekcję stanowi 196 eksponatów, w tym 29 najstarszych pochodzi XIX-wiecznych^[5]. Są to:

- 35 pisanek (z okolic: Cadca, Velka Cauta, Martin, Levoca, Veiky Grob, Poprad, Domaniże)

- 15 ozdób choinkowych (z okolic: Cadca, Martin) w tym 2 szopki rzeźbiarskie (z Podvysoka autorstwa Antona Kadury)

- 11 naczyń ceramicznych (bez dokładnego adresu pochodzenia) i 1 ceramiczna kropielniczka z okolic Martina

- 22 obrazów malowanych na szkle ( w tym 19. XIX-wiecznych o tematyce religijnej, produkowanych na północno-wschodniej Słowacji, pozyskane na Podhalu oraz jeden współczesny, wykonany w 2000 r. pt. Kolędnicy, autorstwa Zuzany Vanousovej z Cadcy)

- 1 drzeworyt (brak szczegółowych danych)

- 1 rzeźba z ośrodka pątniczego - koniec XIX w., przedstawia wizerunek Madonny znany z klasztoru Zlata Hora - popularnego ośrodka pątniczego w Czechach

- 7 obiektów dewocyjnych (współczesny obrazek - Matka Boska Frivaldska, współczesny różaniec – produkcja przemysłowa, obraz wotywny z połowy XIX w., wota woskowe – Stara Lubovla, koniec XIX w., współczesna kropielniczka z Trencina)

- przedmioty drewniane: łyżnik i czerpak z ogranicza słowacko-podhalańskiego

- kolekcja strojów: 6 kompletnych lub prawie kompletnych zestawów strojów kobiecych: Brezowo - 1910 r. Trencin – 1935 r., Piestiany – b.d, Brezno – lata 20. XX w., Nova Lubovla – lata 40. XX w. oraz 2017 r., Cacov - 1930 r. – strój dziewczęcy), 1 komplet męski z ok. Trencina, lata 20 XX w. oraz pojedyncze elementy stroju, takie jak: pas bacowski z Liptova, korale tzw. „dmuchane”, kożuch, zawój, kryzki, buty męskie i kobiece itp.

Opisy tych zabytków można znaleźć w programie Musnet – katalogu elektronicznym lub katalogu kartkowym w siedzibie PME w Warszawie^[5].

Zabytki kultury karpackiej w zbiorach PME w Warszawie: Czechy

Na 80 zabytków z terenu Czech, które są w posiadaniu PME, aż 75 pochodzi z obszarów objętych osadnictwem karpackim^[5]. Są to głównie stroje, zwłaszcza prawie kompletny strój kobiecy i męski Jacków Jabłonkowskich^[6]. Stroje te zostały odtworzone współcześnie przez rzemieślników lub wykonane w pracowni konserwatorskiej PME na podstawie oryginałów strojów tej grupy etnicznej przechowywanych w Muzeum w Cieszynie. Warszawskie muzeum posiada również dużą reprezentację mosiężnych, posrebrzanych zapinek i guzików^[7] - pągwic (aż 18 sztuk) charakterystycznych dla tych strojów, będących kopiami oryginałów ze zbiorów Muzeum w Cieszynie.

Muzeum posiada też pełny strój kobiecy z miejscowości z regionu południowo-morawskiego, a nawet kilka dublujących się elementów, na przykład halek. Wszystkie te elementy są darem Narodowego Instytutu Kultury Ludowej w Strażnicy na Morawach i zostały wykonane w XX w. Pojedyncze fragmenty strojów pochodzą z innych regionów, jak na przykład również XX w. gorset z kraju ołomunieckiego.

Dwa obrazy reprezentujące kulturę Karpat w Czechach to: malowana na szkle morawska „Pieta” z XIX w. oraz malowany na papierze „Ecce Homo” z kraju morawsko-śląskiego z 1909 r. W zbiorach jest też obraz wotywny na płótnie z XIX w. (1823-73 ?), jednak niepewnego pochodzenia (Czechy lub Słowacja).

W 2017 roku dokupiono 8 pisanek, rózgę wielkanocną i fujarkę z kraju zlińskiego (Morawska Wołoszczyzna) oraz rzeźbę autorstwa twórcy ludowego Jana Brlicy Juniora o cechach rzeźby współczesnej.

Opisy tych zabytków można znaleźć w programie Musnet – katalogu elektronicznym lub katalogu kartkowym w siedzibie PME w Warszawie^[3].

Osoby związane z Muzeum

Galeria - wybrane obiekty

Zobacz też

↑ Jan Bujak: Muzealnictwo etnograficzne w Polsce. Kraków: Uniwersytet Jagielloński, 1975.
↑ Nominacje 2016- EMYA
↑ ^a ^b Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie: „Czas świętowania” – nowa wystawa stała w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie. ethnomuseum.pl. [dostęp 2015-03-31]. (pol.).
↑ http://ethnomuseum.pl/wystawy/stale/591-porzadek-rzeczy
↑ ^a ^b ^c Czyżewski i inni, Zwykłe - niezwykłe : fascynujące kolekcje w zbiorach Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie = Ordinary - extraordinary : fascinating collections of The State Ethnographical Museum in Warsaw, Warszawa: Państwowe Muzeum Etnograficzne, [cop. 2008], ISBN 978-83-88654-76-3, OCLC 297819001 .
↑ Adam (antropolog),A.(), Czyżewski Adam (antropolog),A.(),, Czas świętowania w kulturach Polski i Europy, Warszawa, ISBN 978-83-88654-42-8, OCLC 903999878 .
↑ Czyżewski i inni, Zwykłe - niezwykłe : fascynujące kolekcje w zbiorach Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie = Ordinary - extraordinary : fascinating collections of The State Ethnographical Museum in Warsaw, Warszawa: Państwowe Muzeum Etnograficzne, [cop. 2008], ISBN 978-83-88654-76-3, OCLC 297819001 .

Bibliografia

Czasopismo ,,Wisła" : 1888-1905
Zwykłe - Niezwykłe. Fascynujące kolekcje w zbiorach Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie, pod red. A. Czyżewskiego, PME w Warszawie, 2008 r., ISBN 978-83-88654-76-3
Czas świętowania w kulturach Polski i Europy, pod red. A. Czyżewskiego, PME w Warszawie, 2013 r., ISBN 978-83-88654-42-8
Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie - stulecie działalności (1888-1988), red. J.K. Makulski, Warszawa 1988.
E. Frankowski, Zbiory etnograficzne w Polsce, ,,Lud" 1922, s. 40.
T.Koperska, E. Łukomska, Bibliografia do dziejów Muzeum Przemysłu i Rolnictwa za lata 1875-1939, Warszawa 1973.
J.K. Makulski, M.Piwocka Wystawy Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie 1949-1988, wykaz tabelaryczny, PME, Warszawa 1988.

Linki zewnętrzne

[bujak-1] Jan Bujak: Muzealnictwo etnograficzne w Polsce. Kraków: Uniwersytet Jagielloński, 1975.

[2] Nominacje 2016- EMYA

[:0-3] Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie: „Czas świętowania” – nowa wystawa stała w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie. ethnomuseum.pl. [dostęp 2015-03-31]. (pol.).

[4] ttp://ethnomuseum.pl/wystawy/stale/591-porzadek-rzeczy

[:1-5] Czyżewski i inni, Zwykłe - niezwykłe : fascynujące kolekcje w zbiorach Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie = Ordinary - extraordinary : fascinating collections of The State Ethnographical Museum in Warsaw, Warszawa: Państwowe Muzeum Etnograficzne, [cop. 2008], ISBN 978-83-88654-76-3, OCLC 297819001 .

[6] Adam (antropolog),A.(), Czyżewski Adam (antropolog),A.(),, Czas świętowania w kulturach Polski i Europy, Warszawa, ISBN 978-83-88654-42-8, OCLC 903999878 .

[7] Czyżewski i inni, Zwykłe - niezwykłe : fascynujące kolekcje w zbiorach Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie = Ordinary - extraordinary : fascinating collections of The State Ethnographical Museum in Warsaw, Warszawa: Państwowe Muzeum Etnograficzne, [cop. 2008], ISBN 978-83-88654-76-3, OCLC 297819001 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

@@ Linia 96: / Linia 96: @@
 === Zabytki kultury karpackiej w zbiorach PME w Warszawie: Słowacja ===
-''' '''Kolekcję stanowi 196 eksponatów, w tym 29 najstarszych pochodzi XIX-wiecznych. Są to:
+''' '''Kolekcję stanowi 196 eksponatów, w tym 29 najstarszych pochodzi XIX-wiecznych<ref name=":1" />. Są to:
 - 35 [[Pisanka|pisanek]] (z okolic: [[Czadca|Cadca]], Velka Cauta, [[Martin (Słowacja)|Martin]], [[Lewocza|Levoca]], Veiky Grob, [[Poprad (miasto)|Poprad]], Domaniże)
@@ Linia 116: / Linia 116: @@
 - kolekcja strojów: 6 kompletnych lub prawie kompletnych zestawów strojów kobiecych: [[Brezowo]] - 1910 r. [[Trenczyn|Trencin]] – 1935 r., [[Pieszczany|Piestiany]] – b.d, [[Brezno]] – lata 20. XX w., [[Nowa Lubowla|Nova Lubovla]] – lata 40. XX w. oraz 2017 r., Cacov - 1930 r. – strój dziewczęcy), 1 komplet męski z ok. Trencina, lata 20 XX w. oraz pojedyncze elementy stroju, takie jak: pas bacowski z Liptova, korale tzw. „dmuchane”, kożuch, zawój, kryzki, buty męskie i kobiece itp.
-Opisy tych zabytków można znaleźć w programie Musnet – katalogu elektronicznym lub katalogu kartkowym w siedzibie PME w Warszawie<ref>{{Cytuj|autor=Czyżewski, Adam., Bartuszek, Joanna., Dul, Robert., Wodecka, Krystyna., Państwowe Muzeum Etnograficzne (Warszawa).|tytuł=Zwykłe - niezwykłe : fascynujące kolekcje w zbiorach Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie = Ordinary - extraordinary : fascinating collections of The State Ethnographical Museum in Warsaw|data=cop. 2008|isbn=9788388654763|miejsce=Warszawa|wydawca=Państwowe Muzeum Etnograficzne|oclc=297819001|url=https://www.worldcat.org/oclc/297819001}}</ref>.
+Opisy tych zabytków można znaleźć w programie Musnet – katalogu elektronicznym lub katalogu kartkowym w siedzibie PME w Warszawie<ref name=":1">{{Cytuj|autor=Czyżewski, Adam., Bartuszek, Joanna., Dul, Robert., Wodecka, Krystyna., Państwowe Muzeum Etnograficzne (Warszawa).|tytuł=Zwykłe - niezwykłe : fascynujące kolekcje w zbiorach Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie = Ordinary - extraordinary : fascinating collections of The State Ethnographical Museum in Warsaw|data=cop. 2008|isbn=9788388654763|miejsce=Warszawa|wydawca=Państwowe Muzeum Etnograficzne|oclc=297819001|url=https://www.worldcat.org/oclc/297819001}}</ref>.
 === Zabytki kultury karpackiej w zbiorach PME w Warszawie: Czechy ===
-Na 80 zabytków z terenu Czech, które są w posiadaniu PME, aż 75 pochodzi z obszarów objętych osadnictwem karpackim. Są to głównie stroje, zwłaszcza prawie kompletny strój kobiecy i męski [[Jacki jabłonkowskie|Jacków Jabłonkowskich]]<ref>{{Cytuj|autor=Czyżewski, Adam (antropolog),|tytuł=Czas świętowania w kulturach Polski i Europy|isbn=9788388654428|miejsce=Warszawa|oclc=903999878|url=https://www.worldcat.org/oclc/903999878}}</ref>. Stroje te zostały odtworzone współcześnie przez rzemieślników lub wykonane w pracowni konserwatorskiej PME na podstawie oryginałów strojów tej grupy etnicznej przechowywanych w [[Muzeum Śląska Cieszyńskiego|Muzeum w Cieszynie]]. Warszawskie muzeum posiada również dużą reprezentację mosiężnych, posrebrzanych zapinek i guzików - [[Pągwica|pągwic]] (aż 18 sztuk) charakterystycznych dla tych strojów, będących kopiami oryginałów ze zbiorów Muzeum w Cieszynie.
+Na 80 zabytków z terenu Czech, które są w posiadaniu PME, aż 75 pochodzi z obszarów objętych osadnictwem karpackim<ref name=":1" />. Są to głównie stroje, zwłaszcza prawie kompletny strój kobiecy i męski [[Jacki jabłonkowskie|Jacków Jabłonkowskich]]<ref>{{Cytuj|autor=Czyżewski, Adam (antropolog),|tytuł=Czas świętowania w kulturach Polski i Europy|isbn=9788388654428|miejsce=Warszawa|oclc=903999878|url=https://www.worldcat.org/oclc/903999878}}</ref>. Stroje te zostały odtworzone współcześnie przez rzemieślników lub wykonane w pracowni konserwatorskiej PME na podstawie oryginałów strojów tej grupy etnicznej przechowywanych w [[Muzeum Śląska Cieszyńskiego|Muzeum w Cieszynie]]. Warszawskie muzeum posiada również dużą reprezentację mosiężnych, posrebrzanych zapinek i guzików<ref>{{Cytuj|autor=Czyżewski, Adam., Bartuszek, Joanna., Dul, Robert., Wodecka, Krystyna., Państwowe Muzeum Etnograficzne (Warszawa).|tytuł=Zwykłe - niezwykłe : fascynujące kolekcje w zbiorach Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie = Ordinary - extraordinary : fascinating collections of The State Ethnographical Museum in Warsaw|data=cop. 2008|isbn=9788388654763|miejsce=Warszawa|wydawca=Państwowe Muzeum Etnograficzne|oclc=297819001|url=https://www.worldcat.org/oclc/297819001}}</ref> - [[Pągwica|pągwic]] (aż 18 sztuk) charakterystycznych dla tych strojów, będących kopiami oryginałów ze zbiorów Muzeum w Cieszynie.
 Muzeum posiada też pełny strój kobiecy z miejscowości z regionu południowo-morawskiego, a nawet kilka dublujących się elementów, na przykład halek. Wszystkie te elementy są darem Narodowego Instytutu Kultury Ludowej w [[Strážnice|Strażnicy]] na Morawach i zostały wykonane w XX w. Pojedyncze fragmenty strojów pochodzą z innych regionów, jak na przykład również XX w. gorset z [[Kraj ołomuniecki|kraju ołomunieckiego]].