Frankfurt nad Odrą: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m dodanie stacji kolejowej Frankfurt(Oder)-Neuberesinchen
MastiBot (dyskusja | edycje)
Boty
3 404 359 edycji
m Bot: Dodanie tytułów do linków w przypisach (patrz FAQ); zmiany kosmetyczne
Linia 56: Linia 56:
* 1811 – przeniesienie uniwersytetu z Frankfurtu do [[Wrocław]]ia
* 1811 – przeniesienie uniwersytetu z Frankfurtu do [[Wrocław]]ia
* 1815 – miasto staje się siedzibą rządu nowo utworzonego okręgu administracyjnego [[Nowa Marchia]] oraz Naczelnego Sądu Krajowego ''(Oberlandesgericht)''
* 1815 – miasto staje się siedzibą rządu nowo utworzonego okręgu administracyjnego [[Nowa Marchia]] oraz Naczelnego Sądu Krajowego ''(Oberlandesgericht)''
* 1826 – miasto wchodzi w skład rejencji [[rejencja frankfurcka|rejencji frankfurckiej]] w prowincji [[Brandenburgia (prowincja)|Brandenburgia]]
* 1826 – miasto wchodzi w skład rejencji [[rejencja frankfurcka|rejencji frankfurckiej]] w prowincji [[Brandenburgia (prowincja)|Brandenburgia]]
* 1842 – początki [[industrializacja|uprzemysłowienia]] – linia kolejowa [[Berlin]] – Frankfurt (Oder), przemysł metalowy, oddanie do eksploatacji [[gazownia|gazowni]]
* 1842 – początki [[industrializacja|uprzemysłowienia]] – linia kolejowa [[Berlin]] – Frankfurt (Oder), przemysł metalowy, oddanie do eksploatacji [[gazownia|gazowni]]
* 1871 – miasto częścią [[Cesarstwo Niemieckie|Cesarstwa Niemieckiego]]
* 1871 – miasto częścią [[Cesarstwo Niemieckie|Cesarstwa Niemieckiego]]
* 1898 – pierwsze tramwaje elektryczne we Frankfurcie<ref>[http://www.historia-polski.com/xix/rok_1898.htm]</ref>
* 1898 – pierwsze tramwaje elektryczne we Frankfurcie<ref>[http://www.historia-polski.com/xix/rok_1898.htm]</ref>
* 1919 – bombardowanie lotnicze Frankfurtu przez polskich [[Powstanie wielkopolskie|powstańców wielkopolskich]]<ref>[http://historia.wp.pl/title,Polscy-powstancy-zbombardowali-Frankfurt-nad-Odra,wid,16312876,wiadomosc.html?ticaid=116440&_ticrsn=5]</ref>
* 1919 – bombardowanie lotnicze Frankfurtu przez polskich [[Powstanie wielkopolskie|powstańców wielkopolskich]]<ref>http://historia.wp.pl/title,Polscy-powstancy-zbombardowali-Frankfurt-nad-Odra,wid,16312876,wiadomosc.html?ticaid=116440&_ticrsn=5</ref>
* 1923 – nowe ukierunkowanie po [[I wojna światowa|I wojnie światowej]]; Dyrekcja Kolejowa Wschód ''(Reichsbahndirektion Osten)'' przenosi się do Frankfurtu; nowy teren przemysłowy na wschodzie miasta
* 1923 – nowe ukierunkowanie po [[I wojna światowa|I wojnie światowej]]; Dyrekcja Kolejowa Wschód ''(Reichsbahndirektion Osten)'' przenosi się do Frankfurtu; nowy teren przemysłowy na wschodzie miasta
* 1933 – przejęcie władzy przez [[narodowy socjalizm|narodowych socjalistów]]; budowa nowych [[koszary|koszar]] oraz przemieszczenie wojsk do Frankfurtu
* 1933 – przejęcie władzy przez [[narodowy socjalizm|narodowych socjalistów]]; budowa nowych [[koszary|koszar]] oraz przemieszczenie wojsk do Frankfurtu
Linia 68: Linia 68:
* 1952–1990 – Frankfurt staje się miastem okręgowym [[okręg Frankfurt nad Odrą|okręgu Frankfurt nad Odrą]]
* 1952–1990 – Frankfurt staje się miastem okręgowym [[okręg Frankfurt nad Odrą|okręgu Frankfurt nad Odrą]]
* 1959 – powstanie największego producenta mikroelektroniki w NRD – [[Halbleiterwerk Frankfurt (Oder)]] zatrudniającego ok. 8 tys. pracowników
* 1959 – powstanie największego producenta mikroelektroniki w NRD – [[Halbleiterwerk Frankfurt (Oder)]] zatrudniającego ok. 8 tys. pracowników
* 1973 – założono Polsko-Niemiecką Orkiestrę Młodzieżową<ref>[http://www.frankfurt-oder-tourist.de/pl/index.php?k=3.0&m=6&#a6]</ref>
* 1973 – założono Polsko-Niemiecką Orkiestrę Młodzieżową<ref>[http://www.frankfurt-oder-tourist.de/pl/index.php?k=3.0&m=6&#a6 Tourismusverein Frankfurt Oder<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->]</ref>
* 1989 – początek przemian ustrojowych w mieście
* 1989 – początek przemian ustrojowych w mieście
* 1990 – po [[zjednoczenie Niemiec|zjednoczeniu Niemiec]] Frankfurt staje się „nadcentrum”, upadek największych zakładów w mieście i tego typu w NRD – [[Halbleiterwerk Frankfurt (Oder)]]
* 1990 – po [[zjednoczenie Niemiec|zjednoczeniu Niemiec]] Frankfurt staje się „nadcentrum”, upadek największych zakładów w mieście i tego typu w NRD – [[Halbleiterwerk Frankfurt (Oder)]]
Linia 76: Linia 76:
== Demografia ==
== Demografia ==
{{osobny artykuł|Ludność Frankfurtu nad Odrą}}
{{osobny artykuł|Ludność Frankfurtu nad Odrą}}
Liczba ludności miasta przed [[zjednoczenie Niemiec|zjednoczeniem Niemiec]] wynosiła 87 863 (1988 r.), w roku 2000 miasto zamieszkiwało 72 131 osób, w 2008 roku 60 588, natomiast w 2015 r. 58 092<ref name=Ludnosc>https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2016/SB_A01-07-00_2015m12_BB.xlsx</ref>. Według danych z września 2013 roku w mieście było zameldowanych 1285 Polaków<ref>http://www.dw.com/pl/tysi%C4%85ce-polak%C3%B3w-przenosi-si%C4%99-na-niemieck%C4%85-stron%C4%99-odry/a-17188869</ref>. W roku akademickim dodatkowo ponad 6 tys. [[student]]ów.
Liczba ludności miasta przed [[zjednoczenie Niemiec|zjednoczeniem Niemiec]] wynosiła 87 863 (1988 r.), w roku 2000 miasto zamieszkiwało 72 131 osób, w 2008 roku 60 588, natomiast w 2015 r. 58 092<ref name=Ludnosc>https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2016/SB_A01-07-00_2015m12_BB.xlsx</ref>. Według danych z września 2013 roku w mieście było zameldowanych 1285 Polaków<ref>[http://www.dw.com/pl/tysi%C4%85ce-polak%C3%B3w-przenosi-si%C4%99-na-niemieck%C4%85-stron%C4%99-odry/a-17188869 Tysiące Polaków przenosi się na niemiecką stronę Odry | Echa polskie | DW | 29.10.2013<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->]</ref>. W roku akademickim dodatkowo ponad 6 tys. [[student]]ów.


== Dzielnice miasta ==
== Dzielnice miasta ==
Linia 140: Linia 140:
Sąsiadujące z Frankfurtem nad Odrą [[Polska|polskie]] miasto [[Słubice]] do 1945 r. było częścią Frankfurtu i nazywało się ''Dammvorstadt'' (dosł. przedmieście za wałem).
Sąsiadujące z Frankfurtem nad Odrą [[Polska|polskie]] miasto [[Słubice]] do 1945 r. było częścią Frankfurtu i nazywało się ''Dammvorstadt'' (dosł. przedmieście za wałem).


[[Plik:Frankfurt Oder Friedenskirche 2008-12-25.jpg|thumb|Kościół Pokoju – najstarszy kościół i zarazem murowany budynek Frankfurtu i Słubic]]
[[Plik:Frankfurt Oder Friedenskirche 2008-12-25.jpg|mały|Kościół Pokoju – najstarszy kościół i zarazem murowany budynek Frankfurtu i Słubic]]
[[Plik:Belagerung der Stadt Frankfurt (Oder) durch die Schweden 1631.png|thumb|Oblężenie Frankfurtu przez Szwedów w 1631]]
[[Plik:Belagerung der Stadt Frankfurt (Oder) durch die Schweden 1631.png|mały|Oblężenie Frankfurtu przez Szwedów w 1631]]
[[Plik:Frankfurt Oder Rathaus 34.JPG|thumb|Ratusz]]
[[Plik:Frankfurt Oder Rathaus 34.JPG|mały|Ratusz]]
[[Plik:Marienkirche Frankfurt Oder 02836.JPG|thumb|Kościół Mariacki]]
[[Plik:Marienkirche Frankfurt Oder 02836.JPG|mały|Kościół Mariacki]]
[[Plik:6032 Frankfurt-oder.JPG|thumb|Budynek poczty głównej]]
[[Plik:6032 Frankfurt-oder.JPG|mały|Budynek poczty głównej]]
[[Plik:01 Kirche Heilig-Kreuz Frankfurt (Oder).jpg|thumb|Kościół Świętego Krzyża]]
[[Plik:01 Kirche Heilig-Kreuz Frankfurt (Oder).jpg|mały|Kościół Świętego Krzyża]]
[[Plik:Universitas Viadrina Frankfurt (Oder).JPG|thumb|Uniwersytet Viadrina]]
[[Plik:Universitas Viadrina Frankfurt (Oder).JPG|mały|Uniwersytet Viadrina]]
[[Plik:FFO 04-13 Gertraudenkirche.jpg|thumb|Kościół Św. Gertrudy]]
[[Plik:FFO 04-13 Gertraudenkirche.jpg|mały|Kościół Św. Gertrudy]]
[[Plik:FrankfurtOderStation.JPG|thumb|Dworzec kolejowy]]
[[Plik:FrankfurtOderStation.JPG|mały|Dworzec kolejowy]]
{{Galeria
{{Galeria
|Nazwa = [[Oderturm]]
|Nazwa = [[Oderturm]]
Linia 155: Linia 155:
|Plik:FFO 04-13 Oderturm.jpg|
|Plik:FFO 04-13 Oderturm.jpg|
}}
}}
[[Plik:Sowjetisches Ehrenmal FFO.jpg|thumb|Pomnik Armii Czerwonej we Frankfurcie]]
[[Plik:Sowjetisches Ehrenmal FFO.jpg|mały|Pomnik Armii Czerwonej we Frankfurcie]]
[[Plik:Pomnik Mikołaja Kopernika we Frankfurcie nad Odra.jpg|thumb|Pomnik Mikołaja Kopernika we Frankfurcie nad Odrą]]
[[Plik:Pomnik Mikołaja Kopernika we Frankfurcie nad Odra.jpg|mały|Pomnik Mikołaja Kopernika we Frankfurcie nad Odrą]]
== Zabytki ==
== Zabytki ==
=== Kościoły ===
=== Kościoły ===

Wersja z 23:48, 12 lis 2017

Frankfurt nad Odrą
Frankfurt (Oder)
Ilustracja
Frankfurt nad Odrą oraz Słubice z lotu ptaka
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Niemcy

Kraj związkowy

 Brandenburgia

Data założenia

XIII wiek

Prawa miejskie

1253

Burmistrz

Martin Wilke (bezpartyjny)

Powierzchnia

147,85 km²

Wysokość

19-135 m n.p.m.

Populacja (31 grudnia 2015)
• liczba ludności
• gęstość


58 092[1]
393 os./km²

Nr kierunkowy

0335

Kod pocztowy

15201-15236

Tablice rejestracyjne

FF

Położenie na mapie Brandenburgii
Mapa konturowa Brandenburgii
Brak współrzędnych
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Położenie na mapie Niemiec
Mapa konturowa Niemiec
Brak współrzędnych
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:city}
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

Frankfurt nad Odrą (niem. Frankfurt (Oder), dawniej Frankfurt an der Oder, pol. hist. Słubice[2][3]) – miasto na prawach powiatu, leżące na zachodnim brzegu Odry, we wschodniej części Niemiec w kraju związkowym Brandenburgia. Leży na wysokości od 19 do 135 m n.p.m. i wraz z polskimi Słubicami (które do 1945 roku stanowiły jego prawobrzeżną część) tworzy aglomerację transgraniczną liczącą ok. 80 tys. mieszkańców. Miasto jest siedzibą Europejskiego Uniwersytetu Viadrina.

Historia

Kalendarium:

Demografia

 Osobny artykuł: Ludność Frankfurtu nad Odrą.

Liczba ludności miasta przed zjednoczeniem Niemiec wynosiła 87 863 (1988 r.), w roku 2000 miasto zamieszkiwało 72 131 osób, w 2008 roku 60 588, natomiast w 2015 r. 58 092[1]. Według danych z września 2013 roku w mieście było zameldowanych 1285 Polaków[10]. W roku akademickim dodatkowo ponad 6 tys. studentów.

Dzielnice miasta


I Stadtmitte (Śródmieście)
II Beresinchen (Barszynka)
III Nord (Północ)
IV West (Zachód)
V Süd (Południe)
Niemcy
Język niemiecki 		Polska
Język polski
1 Stadtmitte dosł. Śródmieście
2 Gubener Vorstadt dosł. Przedmieście Gubińskie
3 Obere Stadt dosł. Górne Miasto
4 Altberesinchen dosł. Stara Barszynka
5 Neuberesinchen dosł. Nowa Barszynka
6 Güldendorf pol. hist. Cieszonowo[2]
7 Lossow pol. hist. Łosowo[2]
8 Lebuser Vorstadt dosł. Przedmieście Lubuskie
9 Hansaviertel dosł. Dzielnica Hansy
10 Klingetal dosł. Ostra Dolina[4]
11 Kliestow pol. hist. Kleszczów[4]
12 Booßen pol. hist. Bożeń[2]
13 Nuhnenvorstadt dosł. Przedmieście Nutnicowskie
14 Rosengarten dosł. Ogród Różany
14 Pagram pol. hist. Pielgrzym[2]
15 Lichtenberg pol. hist. Orlica[2]
16 Süd dosł. Południe
17 Markendorf pol. hist. Słubia[2]
18 Markendorf-Siedlung dosł. Słubia-Osiedle[4]
19 Hohenwalde dosł. Wysoki Las

Sąsiadujące z Frankfurtem nad Odrą polskie miasto Słubice do 1945 r. było częścią Frankfurtu i nazywało się Dammvorstadt (dosł. przedmieście za wałem).

Kościół Pokoju – najstarszy kościół i zarazem murowany budynek Frankfurtu i Słubic
Plik:Belagerung der Stadt Frankfurt (Oder) durch die Schweden 1631.png
Oblężenie Frankfurtu przez Szwedów w 1631
Ratusz
Kościół Mariacki
Budynek poczty głównej
Kościół Świętego Krzyża
Uniwersytet Viadrina
Kościół Św. Gertrudy
Dworzec kolejowy
Pomnik Armii Czerwonej we Frankfurcie
Pomnik Mikołaja Kopernika we Frankfurcie nad Odrą

Zabytki

Kościoły

Głównymi kościołami w mieście są:

Pomniki

W mieście znajduje się wiele pomników m.in.:

Edukacja

We Frankfurcie nad Odrą znajduje się założony 15 lipca 1991 Uniwersytet Viadrina, który od 1998 jest obok UAM w Poznaniu drugą uczelnią macierzystą dla Collegium Polonicum w Słubicach.

Transport

Transport kolejowy

Stacje i przystanki

Połączenia kolejowe

Byłe przejścia graniczne

Wojsko

Sport

W mieście swoją siedzibę ma powstały w 1951 roku FC „Vorwärts” Frankfurt, który obecnie występuje pod nazwą 1. FC Frankfurt. Sukcesami klubu są m.in. sześciokrotne mistrzostwo NRD oraz dwukrotnie zdobyty Puchar NRD. W sezonie 2016/2017 zespół występuje w Oberlidze Nordost (V poziom rozgrywek). Domowym obiektem drużyny jest Stadion der Freundschaft o pojemności 12 tys. miejsc[11].

Miasto jest siedzibą niemiecko-polskiej drużyny koszykówki męskiej 1. ASC Red Cocks Frankfurt nad Odrą[12]. Frankfurt jest też siedzibą niemiecko-polskiego klubu piłki ręcznej kobiet – BSV Iskra Frankfurt Oder/Kowalów.

We Frankfurcie nad Odrą swoją siedzibę ma Muzeum Sportu.

Osoby

Urodzeni we Frankfurcie nad Odrą

Związani z miastem

Współpraca

Miejscowości partnerskie:[13]

Zobacz też

  1. ↑ a b https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2016/SB_A01-07-00_2015m12_BB.xlsx
  2. ↑ a b c d e f g Mapa Polski 1:500 000 Wojskowy Instytut Geograficzny Sztabu Generalnego W.P., Warszawa 1947 [1]
  3. ↑ [Koleje Pomorza 1:1100 000, marzec 1946 http://www.kolej.one.pl/mapy/1/1099510834.jpg]
  4. ↑ a b c d e Märkische Oderzeitung/Frankfurter Stadtbote, 7. Juli 2006, S. 15.
  5. ↑ [2]
  6. ↑ Jerzy Besala, Stanisław Żółkiewski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1988, s. 27. ISBN 83-06-01583-5.
  7. ↑ [3]
  8. ↑ http://historia.wp.pl/title,Polscy-powstancy-zbombardowali-Frankfurt-nad-Odra,wid,16312876,wiadomosc.html?ticaid=116440&_ticrsn=5
  9. ↑ Tourismusverein Frankfurt Oder
  10. ↑ Tysiące Polaków przenosi się na niemiecką stronę Odry | Echa polskie | DW | 29.10.2013
  11. ↑ Historie. fcfrankfurt.de. [dostęp 10-09-2016].
  12. ↑ Koguty znowu zwycięskie. slubice24.pl. [dostęp 2017].
  13. ↑ Partnerstädte

Bibliografia

  • Monika Kilian/ Ulrich Knefelkamp (wyd.): Frankfurt Oder Słubice. Sieben Spaziergänge durch die Stadtgeschichte. Berlin: scrîpvaz-Verlag 2003.
  • Ulrich Knefelkamp/ Siegfried Griesa (wyd.): Frankfurt an der Oder 1253–2003, Berlin 2003, ISBN 3-89700-367-8.
  • Sibylle Gramlich/ Anrdreas Bernhard/ Andreas Cante/ Irmelin Küttner: Stadt Frankfurt (Oder) (Denkmaltopographie der Bundesrepupblik Deutschland, Denkmale in Brandenburg, tom 3), Worms am Rhein 2002, ISBN 3-88462-190-4.
  • Hans Nauschütz: Frankfurt wie es war und ist: Wanderungen durch Frankfurt (Oder), Die Furt 2003, ISBN 3-933416-01-9.
  • Wolfgang Stribrny/ Fritz Zäpke: Frankfurt/Oder. Porträt einer Brückenstadt, Westkreuz-Verlag Berlin/Bonn, 1991, ISBN 3-922131-75-1.
  • Fritz Timme: Die Entstehung von Frankfurt an der Oder, 1954, in Zeitschrift für Ostforschung, 3. Jahrgang 1954, S. 497-517.
  • Stadtplan „Frankfurt an der Oder 1909“. Reprint des großformatigen mehrfarbigen historischen Stadtplanes. Guben 2005, ISBN 3-935881-24-X.

Linki zewnętrzne

Panorama miasta
Panorama miasta
Jeziora Frankfurtu nad Odrą

Wzgórza Frankfurtu nad Odrą

Zieleń we Frankfurcie nad Odrą
Parki i ogrody
Lasy i rezerwaty
Nadburmistrzowie Frankfurtu nad Odrą

Dzielnice Frankfurtu nad Odrą
Dzielnice
Części miasta
  • I - Stadtmitte, II - Beresinchen, III - Nord, IV - West, V - Süd

Podział administracyjny Frankfurtu nad Odrą

Brandenburgia (Brandenburg)
  • Siedziba kraju związkowego: Poczdam (Potsdam)
Miasta na prawach powiatu
Powiaty

Flaga Brandenburgii

Podział administracyjny Prowincji Brandenburgia (Provinz Brandenburg) 1815–1946
Rejencja berlińska (1816–1821)
Regierungsbezirk Berlin
Powiaty miejskie
Rejencja frankfurcka
Regierungsbezirk Frankfurt
Powiaty miejskie
Powiaty ziemskie
Rejencja poczdamska
Regierungsbezirk Potsdam
Powiaty miejskie
Powiaty ziemskie

Związek Hanzeatycki
Region nadreński
(Ren – Moza)
Region IJssel i Zuiderzee
Wybrzeże Morza Północnego
Między Renem i Wezerą
(Westfalia)
Między Wezerą i Łabą
(Dolna Saksonia)
Niemcy środkowe
(na południe do Harzu
między górną Wezerą i Soławą)
Brandenburgia
Południowe wybrzeże Bałtyku
w granicach cesarstwa
Prusy, Polska
Inflanty
Szwecja

Proporzec hanzeatycki

Główny szlak Ligi Hanzeatyckiej

Lubeka – Stolica Ligi Hanzeatyckiej

  1. ↑ a b c d e f miasto-przywódca rejonu lub okręgu
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t miasto odegrało poważną rolę w Hanzie
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Frankfurt_nad_Odrą&oldid=50909661”