Bazylika katedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kielcach: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
drobne techniczne
Linia 133: Linia 133:


{{Bazyliki mniejsze w Polsce}}
{{Bazyliki mniejsze w Polsce}}
{{Pomniki historii w Polsce}}


{{SORTUJ:Kielce}}
{{SORTUJ:Kielce}}

Wersja z 23:04, 23 lis 2017

Bazylika katedralna Wniebowzięcia NMP w Kielcach
pierwotnie kolegiata, obecnie bazylika mniejsza, katedra
Ilustracja
Katedra w Kielcach
Państwo

 Polska

Miejscowość

Kielce

Adres

{{{adres}}}

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Parafia

Katedralna Wniebowzięcia NMP w Kielcach

Wezwanie

Wniebowzięcia NMP

Położenie na mapie Kielc
Mapa konturowa Kielc, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Bazylika katedralna Wniebowzięcia NMP w Kielcach”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Bazylika katedralna Wniebowzięcia NMP w Kielcach”
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego
Mapa konturowa województwa świętokrzyskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Bazylika katedralna Wniebowzięcia NMP w Kielcach”
50°52′08,0400″N 20°37′44,0400″E/50,868900 20,628900
Strona internetowa
Fasada katedry

Bazylika katedralna Wniebowzięcia NMP w Kielcachbarokowa świątynia, z pozostałościami stylu romańskiego, zlokalizowana w samym centrum na "Wzgórzu Zamkowym", jeden z najcenniejszych zabytków miasta. Obecnie kościół, dzwonnica oraz wieże sąsiedniego Pałacu Biskupów Krakowskich górują nad niską zabudową śródmieścia (obok katedry ciągnie się szlak turystyczny czerwony czerwony szlak miejski prowadzący przez zabytkowe i ciekawe turystycznie miejsca Kielc.

Świątynia, kaplica ogrójcowa z 1760 r. oraz dzwonnica z połowy XVII w. jako zespół katedralny zostały wpisane do rejestru zabytków nieruchomych[1].

Historia

  • 1171 – bp krakowski Gedeon ufundował niewielki kościół w stylu romańskim. Według Jana Długosza świątynia wzniesiona z ciosów kamiennych posiadała dwie przylegające do prezbiterium wieże.
  • 1213 – bp krakowski Wincenty Kadłubek przeniósł istniejącą od XI wieku parafię z kościoła św. Wojciecha do kolegiaty przy jednoczesnym poświęceniu świątyni.
  • 1244 – przypuszczalne spalenie kolegiaty przez księcia Konrada mazowieckiego.
  • po 1244 – odbudowa świątyni i prawdopodobnie wymiana posadzki z ornamentowanych płytek ceramicznych.
  • 1260 – zniszczenie kolegiaty przez Tatarów.
  • 1295 – po odbudowie ze zniszczeń, Kielce otrzymały przywilej na obwarowanie miasta (także kolegiaty).
  • 1514 - bp Jan Konarski dobudował kamienną zakrystię.
  • 1583 – bp krakowski Piotr Myszkowski ukończył przedłużanie nawy w kierunku zachodnim. Kościół zaczął przybierać formę krzyża, którego ramię poprzeczne stanowiły wieże z małymi nawami bocznymi.
  • ok. 1600 – Wojciech Piotrowski, audytor sądu biskupiego (krakowskiego) ofiarował kościołowi obraz z wizerunkiem Matki Boskiej Łaskawej.
  • 1632-1635 – okres prac budowlanych przy prezbiterium i przedłużaniu naw. Zbudowano nawy boczne. Utworzenie nowego wejścia do budynku od strony północnej oraz wykonano marmurowe portale. Portal zachodni ufundował Jan Albrecht Waza.
  • 1636 – ks. Stanisław Pancerius ufundował sukienkę z klejnotami, zdobiącą obraz Matki Boskiej Łaskawej.
  • 1642 – erygowano Arcybractwo Różańcowe.
  • 1647 – sprowadzono z katedry wawelskiej w Krakowie renesansowy ołtarz, który w XVIII wieku został przeniesiony z Kielc do Bodzentyna (znajduje się tam do dziś).
  • 1710 – budowa ołtarzy św. Jana Kantego i św. Antoniego.
  • 1719 – bp krakowski Kazimierz Łubieński wydał polecenie rozbiórki dwóch średniowiecznych wież i rozpoczęcie prac nad przebudową kościoła. Jego ideę kontynuował brat Bogusław wraz z ks. kanonikiem Weysem. Wyrównano wysokość sklepień, ujednolicono wygląd naw bocznych, poszerzono i wydłużono prezbiterium dobudowując od południa zakrystię, a od północy kapitularz ze skarbcem; obłożono część zewnętrznych murów ciosem kamiennym ze starego romańskiego kościoła.
  • 10 kwietnia 1728 – konsekracja kolegiaty oraz połączenie jej krytym przejściem z Pałacem Biskupów Krakowskich i kościołem św. Trójcy.
  • 1730 – Szymon Czechowicz, artysta malarz, namalował obraz Matki Boskiej Wniebowziętej – centralną część ołtarza głównego.
  • 1726-1765 – krakowscy rzeźbiarze wykonali ołtarz główny oraz większość ołtarzy bocznych, ławki, ambony i loże biskupie.
  • 1793 – pierwsze, a zarazem ostatnie przed rozbiorami obrady Sejmiku Ziemskiego woj. Sandomierskiego, które wcześniej odbywały się w opatowskiej kolegiacie.
  • 1805 – kolegiata podniesiona do godności katedry.
  • 1818 – powrót do tytułu kolegiaty z dodatkiem "insignis"
  • 1827 – Jan Paweł Woronicz, bp krakowski rozebrał okalające kościół mury oraz kryty korytarz prowadzący do pałacu.
  • 1850 – ks. Majerczak zarządził wyzłocenie kościelnych ołtarzy.
  • 1869-1872 – bp krakowski Majerczak i jego następca Tomasz Kuliński (od 1882 r. bp kielecki) przeprowadzili gruntowne prace budowlane według projektu Franciszka Ksawerego Kowalskiego. Przebudowie uległy dzwonnice, wzniesiono nową sygnaturkę oraz elewację zachodnią i szczyt wschodni kościoła, dzięki czemu nabrał barokowego wyglądu. We wnętrzu dotychczasową kaplicę chrzcielną zamieniono na kruchtę, oddzielając ją od nawy północnej przepierzeniem oraz położono nową posadzkę z marmurów słopieckich i brudzkowskich.
  • 1870 – rozebranie dalszej części krytego korytarza, prowadzącej do kościoła św. Trójcy.
  • 1873 – wydzielenie z diecezji krakowskiej nowej diecezji kieleckiej, której centrum była kielecka kolegiata.
  • 1883 – kolegiata ponownie podniesiona do godności katedry.
  • 1892 – Tomasz Kuliński (bp kielecki) przeprowadził gruntowny remont katedry. Usunięto zewnętrzne tynki, zstępując je nowymi o szlachetnej fakturze, przebudowano gzymsy i ozdobiono metodą sztukateryjną sklepienia w pierwszych trzech przęsłach naw. Podwyższono poziom ołtarza głównego. Antoni Strzałecki wraz z braćmi ozdobił świątynię polichromią.
  • 1894-1895 – na przedłużeniu nawy północnej, wzniesienie kaplicy Pana Jezusa kosztem kapitularza.
  • 1898 – krakowscy artyści Stefan Matejko, Franciszek Bruzdowicz, Kacper Żelechowski, Leonard Strojnowski i kierujący pracami Piotr Niziński pokryli wnętrza katedry polichromią.
  • 1912-1914 – zainstalowano nowe organy, przebudowano chór muzyczny, sklepienia prezbiterium oraz położono w nim nową polichromię. Przemalowanie kaplicy Pana Jezusa (Franciszek Nowakowski).
  • 1939 – pokryto część dachu świątyni blachą miedzianą.
  • 1945-1948 – pokryto resztę dachu oraz wybito od południa nowe wejście i przyozdobiono go marmurowym portalem.
  • 1949 – wzmocnienie absydy prezbiterium
  • 1950-1951 – konserwacja polichromii
  • 1953 – odnowiono ambonę i odnowiono ołtarz św. Jana Kantego.
  • 1955 – przyozdobienie świątyni Tryptykiem Łagiewnickim.
  • 28 września 1971 – uroczyste obchody 800-lecia świątyni. Nadanie jej honorowego tytułu bazyliki mniejszej oraz udostępnienie turystom skarbca i podziemia katedralnego.
  • 1982 – bazylika katedralna uznana za Ogólnodiecezjalne Sanktuarium Maryjne.
  • 1984-1986 – umieszczenie pamiątkowych tablic poświęconych ofiarom i uczestnikom ostatnich zmagań o utrzymanie i odzyskanie wolności w latach 1939-1945.
  • 1990-1991- rozpoczęto prace przy urządzaniu pl. Jana Pawła II oraz odnowiono zewnętrzne lice ścian bazyliki katedralnej.
  • 3 czerwca 1991 – koronacja obrazu Matki Boskiej Łaskawej przez papieża Jana Pawła II.
  • 2007 – modernizacja pl. Jana Pawła II oraz budowa nowego ołtarza na tym placu; wymiana pokrycia dachowego świątyni.
  1. a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 16 [dostęp 2015-10-26].

Linki zewnętrzne