Twardzioszek przydrożny: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m →top: zmiany zgodnie z dyskusją w Wikiprojekcie Mykologia |
int. |
||
| Linia 20: | Linia 20: | ||
[[Plik:Marasmius oreades a2 (2).JPG |thumb|Zazwyczaj występuje gromadnie]] |
[[Plik:Marasmius oreades a2 (2).JPG |thumb|Zazwyczaj występuje gromadnie]] |
||
[[Plik:Marasmius oreades a3 (2).jpg|thumb|Hymenofor ''Marasmius oreades'']] |
[[Plik:Marasmius oreades a3 (2).jpg|thumb|Hymenofor ''Marasmius oreades'']] |
||
'''Twardzioszek przydrożny''' (''Marasmius oreades'' (Bolton) Fr.) – gatunek grzybów należący do rodziny [[twardzioszkowate|twardzioszkowatych]] (''Marasmiaceae'')<ref name=if>{{Cytuj stronę |url= http://www.indexfungorum.org/names/NamesRecord.asp?RecordID=174712|tytuł= Index Fungorum|data dostępu = 2013-10-20|język=en}}</ref>. |
'''Twardzioszek przydrożny''' (''Marasmius oreades'' (Bolton) Fr.) – gatunek grzybów, należący do rodziny [[twardzioszkowate|twardzioszkowatych]] (''Marasmiaceae'')<ref name=if>{{Cytuj stronę |url= http://www.indexfungorum.org/names/NamesRecord.asp?RecordID=174712|tytuł= Index Fungorum|data dostępu = 2013-10-20|język=en}}</ref>. |
||
== Systematyka i nazewnictwo == |
== Systematyka i nazewnictwo == |
||
Wersja z 14:23, 28 gru 2017
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
twardzioszek przydrożny |
| Nazwa systematyczna | |
| {{{nazwa łacińska}}} (Bolton) Fr. Anteckn. Sver. Ätl. Svamp.: 52 (1836) | |
.JPG)
.jpg)
Twardzioszek przydrożny (Marasmius oreades (Bolton) Fr.) – gatunek grzybów, należący do rodziny twardzioszkowatych (Marasmiaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Marasmiaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1792 r. James Bolton nadając mu nazwę Agaricus oreades. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1836 r. Elias Fries, przenosząc go do rodzaju Marasmius[1].
- Agaricus coriaceus Lightf. 1777
- Agaricus oreades Bolton 1792
- Agaricus oreades var. albidus Schultz 1878
- Agaricus oreades Bolton, Hist. fung. Halifax 1792 var. oreades
- Agaricus pratensis Huds. 1778
- Agaricus pseudomouceron Bull. 1812
- Chamaeceras albidus (Schulzer) Kuntze 1898
- Collybia oreades (Bolton) P. Kumm. 1871
- Scorteus oreades (Fr.) Earle 1909
Nazwę polską podał Franciszek Błoński w 1889 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako nicniczka, podróżniczka, przydróżka, tanecznica, wieruszka, zwiędlak przydrożny[3].
Morfologia
Średnicy 1–4 (do 6) cm, barwy skórzastożółtej lub ochrowobrązowawej (suchy bledszy, białawy), higrofaniczny, z brzegiem prążkowanym przez prześwitujące blaszki, gładki i nagi. Za młodu stożkowaty, później wypukły, w dojrzałym owocniku płaski, często z tępym garbkiem pośrodku[4].
Blaszki bardzo rzadkie, białawe, po deszczu ochrowe, podczas suszy kremowe, po zwilżeniu nieco ciemniejsze[4].
Wysokość 6-7 cm, grubość ok. 0,5 cm. Jest cylindryczny, pełny, elastyczny, niełamliwy, bladoochrowy, białawożółtawy[5].
Bladożółty. Cienki, biały, nie zmieniający zabarwienia po przekrojeniu. Ma przyjemny grzybowy zapach i delikatny smak[4].
Biały. Zarodniki o średnicy 7–10×4-6 µm, jajowate, gładkie, bezbarwne[4].
Występowanie i siedlisko
Występuje w umiarkowanej strefie na całej półkuli północnej, a także w Australii[6]. W Europie Środkowej twardzioszek przydrożny jest bardzo pospolity[7], w Polsce również[3].
Rośnie na łąkach, pastwiskach, przy polnych ścieżkach, na skraju lasów. Wytwarza owocniki od maja do listopada. Owocniki twardzioszka często tworzą czarcie koła[5]. Niekiedy osiągają one średnicę 20 cm. Jego grzybnia wydziela amoniak barwiący trawę w jej otoczeniu na niebieskawozielony kolor i powodujący jej obumieranie. Duża ilość, pochodzących z nawozów sztucznych związków azotowych w glebie nie sprzyja występowaniu tego gatunku, dlatego też rośnie on głównie na mało lub średnio urodzajnej glebie[7].
Znaczenie
Saprotrof[3]. Grzyb jadalny. Do celów konsumpcyjnych używa się wyłącznie kapeluszy, odrzucając łykowate trzonki. W smaku łagodny, o orzechowym posmaku, nadaje się głównie do zup, sosów. Zawiera mniej wody, niż inne grzyby i z tego powodu nadaje się także do suszenia[6]. W jednym z atlasów w 1909 r. tak pisano o tym gatunku: "Z powodu jego miłego, aromatycznego, przyjemnego smaku zalicza się on do najsmaczniejszych grzybów jadalnych". Należy jednak uważać przy jego zbieraniu, może być bowiem pomylony z niektórymi trującymi lejkówkami i grzybówkami, które rosną na takich samych siedliskach[5].
Gatunki podobne
- niektóre lejkówki. Różnią się przyrośniętymi i mocno zbiegającymi blaszkami[5]. Mają też mniej elastyczny trzon, gęściej wyrastające blaszki, oszroniony kapelusz i inny zapach[7].
- łysostopek cierpki (Gymnopus peronata)
- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2013-10-20]. (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-10-20]. (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d Ewald Gerhardt: Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik. Warszawa: 2006, s. 188. ISBN 83-7404-513-2.
- ↑ a b c d Till R. Lohmeyer, Ute Kũnkele: Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie. Warszawa: 2006. ISBN 978-1-40547-937-0.
- ↑ a b Albert Pilát, Otto Ušák: Mały atlas grzybów. Warszawa: PWRiL, 1977.
- ↑ a b c Andreas Gminder: Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej. 2008. ISBN 978-83-258-0588-3.