Rzepka: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
m Poprawiam Szablon:Przypisy i dodaję nagłówek |
B Znaczniki: Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej) |
||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
[[plik:Aranna pata.png|thumb|Odnóże [[Pająki|pająka]]: rzepka oznaczona numerem '''4'''.]] |
[[plik:Aranna pata.png|thumb|Odnóże [[Pająki|pająka]]: rzepka oznaczona numerem '''4'''.]] |
||
'''Rzepka''' (łac. ''patella'') – element [[kończyna|kończyny]] lub [[odnóża]] zwierząt. |
'''Rzepka''' (łac. ''patella'') – element [[kończyna|kończyny]] lub [[odnóża]] zwierząt.i |
||
== Stawonogi == |
== Stawonogi == |
||
Wersja z 12:54, 5 mar 2018
Rzepka (łac. patella) – element kończyny lub odnóża zwierząt.i
Stawonogi
U niektórych stawonogów rzepka to segment odnóża pomiędzy udem, czyli meropoditem, a golenią czyli carpopoditem. Rzepka występuje u większości pajęczaków, kikutnic i na tylnych odnóżach ostrogonów[1].
Kręgowce
U kręgowców rzepka występuje u ptaków i ssaków.
Rzepka konwergentnie wyewoluowała u łożyskowców i ptaków. Większość torbaczy posiada ją w formie szczątkowej i nieskostniałej, choć kilka gatunków posiada rzepkę kostną[2]. Rzepka obecna jest również u współczesnych stekowców: dziobaka i kolczatek. U bardziej prymitywnych czworonogów, w tym współczesnych płazów i większość gadów (z wyjątkiem niektórych Lepidosaurus), ścięgna mięśniowe górnej części nogi przyczepione są bezpośrednio do kości goleniowej, a rzepka nie występuje[3].
Ssaki
Rzepka jest u wielu ssaków największą trzeszczką ciała. Wszczepiona jest w ścięgna mięśnia czworogłowego uda. Wyróżnia się w niej podstawę rzepki (basis patellae), która skierowana jest ku górze oraz wierzchołek rzepki (apex patellae), zwrócony w dół. Na jej tylnej stronie znajduje się powierzchnia stawowa (facies articularis), która zestawia się z bloczkiem kości udowej. Z przodu położona jest powierzchnia doczaszkowa (facies cranialis), zwana dawniej powierzchnią skórną. U m.in. krowy i konia po przyśrodkowej stronie nasady rzepki znajduje się wyrostek chrząstkowy (processus cartilagineus), który uzupełnia chrząstka włóknista przyrzepkowa (fibrocartilago parapatellaris)[4].
Pies
U psa rzepka jest łukowato wygięta do przodu, a jej długość jest dwukrotnie większa od szerokości. Część podstawowa jest silniej niż wierzchołek zaostrzona. W ogólnym kształcie przypomina ziarno bobu[4].
Świnia
Rzepka u świni posiada szeroką podstawę i wąski wierzchołek. Powierzchnia doczaszkowa rzepki jest u niej wysklepiona i podzielona na dwie powierzchnie wtórne. Przyśrodkowa z tych powierzchni jest od bocznej bardziej stroma[4].
Przeżuwacze
Krętorogie mają rzepkę o ostrym wierzchołku i powierzchni doczaszkowej opatrzonej tępym grzebieniem. Część przyśrodkowa jest silniej rozwinięta i wyposażona w wyrostek chrząstkowy. Mniejsze przeżuwacza mają rzepkę smuklejszą i od strony powierzchni stawowej łukowato wygiętą[4].
Koń
Koń posiada rzepkę krótką i bryłowatą. Jej wierzchołek jest tępo zakończony, a podstawa zbliżona w obrysie do trójkąta[4].
Człowiek
 |
Ta sekcja od 2014-04 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
U człowieka jest to kość spłaszczona, trójkątna, z zaokrąglonymi brzegami, włączona w ścięgno mięśnia czworogłowego uda i położona do przodu od dolnego końca kości udowej. Rzepka chroni staw kolanowy od przodu, a poza tym zwiększa działanie mięśnia czworogłowego uda, kierując ścięgno tego mięśnia pod większym kątem do przyczepu na kości piszczelowej. Ma ona powierzchnię przednią i tylną, trzy brzegi i wierzchołek.[5] Wierzchołek (apex patellae) tej kości skierowany jest ku dołowi, a podstawa (basis patellae) ku górze. Na powierzchni tylnej mieści się dwudzielna powierzchnia stawowa. Powierzchnia przednia rzepki zrasta się ze ścięgnem mięśnia czworogłowego. Rzepka jest największą trzeszczką ciała.
-
Powierzchnia przednia - facies anterior -
Powierzchnia stawowa - facies articularis
Przypisy
- ↑ R. E. Snodgrass: Principles of Insect Morphology. Cornell University Press, 1935.
- ↑ M. H. Herzmark. The Evolution of the Knee Joint. „J Bone Joint Surg Am”. 20 (1), s. 77–84, 1938. [dostęp 2007-11-17].
- ↑ Alfred Sherwood Romer, Thomas S. Parsons: The Vertebrate Body. Holt-Saunders International, 1977, s. 205. ISBN 0-03-910284-X.
- ↑ a b c d e Kazimierz Krysiak, Henryk Kobryń, Franciszek Kobryńczuk: Anatomia zwierząt. T. 1. Aparat ruchowy. Wydawnictwo naukowe PWN, 2013, s. 195-210.
- ↑ Adam Bochenek: Anatomia człowieka, tom I. Reicher Michał. Warszawa: PZWL, 2010. ISBN 978-83-200-4323-5.
