Rajmund Jaworowski: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m lit. |
drobne redakcyjne |
||
Linia 18: | Linia 18: | ||
}} |
}} |
||
'''Rajmund Jaworowski''', [[pseudonim|ps.]] ''Świętopełk'' (ur. [[31 sierpnia]] [[1885]] w Birzule w pow. [[Bałta (miasto)|Bałta]], zm. [[24 kwietnia]] [[1941]] w [[Warszawa|Warszawie]]) – działacz [[Polska Partia Socjalistyczna|Polskiej Partii Socjalistycznej]] i Organizacji Bojowej PPS, współpracownik [[Józef Piłsudski|Józefa Piłsudskiego]]. Radny Warszawy od 1917 do 1931, zaś od 1927 przewodniczący Rady Miejskiej Warszawy. Poseł na [[Sejm Rzeczypospolitej Polskiej|Sejm]] I i II kadencji w II Rzeczypospolitej Polskiej. |
'''Rajmund Jaworowski''', [[pseudonim|ps.]] ''Świętopełk'' (ur. [[31 sierpnia]] [[1885]] w Birzule w pow. [[Bałta (miasto)|Bałta]], zm. [[24 kwietnia]] [[1941]] w [[Warszawa|Warszawie]]) – działacz [[Polska Partia Socjalistyczna|Polskiej Partii Socjalistycznej]] i [[Organizacja Bojowa Polskiej Partii Socjalistycznej|Organizacji Bojowej PPS]], współpracownik [[Józef Piłsudski|Józefa Piłsudskiego]]. Radny Warszawy od 1917 do 1931, zaś od 1927 przewodniczący Rady Miejskiej Warszawy. Poseł na [[Sejm Rzeczypospolitej Polskiej|Sejm]] I i II kadencji w II Rzeczypospolitej Polskiej. |
||
== Życiorys == |
== Życiorys == |
||
Syn Witolda, właściciela ziemskiego i Józefy z domu Szechlegel. W trakcie uczęszczania do gimnazjum w Kijowie, wstąpił w 1901 do kółka socjalistycznego związanego z [[Polska Partia Socjalistyczna|PPS]]. W 1903 zbiegł do Lwowa, gdy w czasie rewizji znaleziono u niego skład bibuły. We Lwowie przystąpił do organizacji studenckiej „Nieprzejednani”, przygotowującej kadry do walki powstańczej. Pracował w laboratorium wytwarzającym materiały wybuchowe. W 1904 został członkiem [[Polska Partia Socjalistyczna|PPS]]. |
Syn Witolda, właściciela ziemskiego i Józefy z domu Szechlegel. W trakcie uczęszczania do gimnazjum w Kijowie, wstąpił w 1901 do kółka socjalistycznego związanego z [[Polska Partia Socjalistyczna|PPS]]. W 1903 zbiegł do Lwowa, gdy w czasie rewizji znaleziono u niego skład bibuły. We Lwowie przystąpił do organizacji studenckiej „Nieprzejednani”, przygotowującej kadry do walki powstańczej. Pracował w laboratorium wytwarzającym materiały wybuchowe. W 1904 został członkiem [[Polska Partia Socjalistyczna|PPS]]. |
||
Po ukończeniu krakowskiej szkoły bojowej w 1905, był członkiem [[Organizacja Bojowa PPS|Organizacji Bojowej PPS]]. Został skierowany jako instruktor OB do Kalisza. Po zdekonspirowaniu przeniesiony do Łodzi, gdzie uczestniczył w kilku akcjach bojowych. Ranny podczas nieudanego zamachu na pociąg k. Grodziska, brał udział w przygotowaniach do zamachu na generała-gubernatora [[Gieorgij Skałon|Skałona]]. |
Po ukończeniu krakowskiej szkoły bojowej w 1905, był członkiem [[Organizacja Bojowa PPS|Organizacji Bojowej PPS]]. Został skierowany jako instruktor OB do Kalisza. Po zdekonspirowaniu przeniesiony do Łodzi, gdzie uczestniczył w kilku akcjach bojowych. Ranny podczas nieudanego zamachu na pociąg k. [[Grodzisk Wielkopolski|Grodziska]], brał udział w przygotowaniach do zamachu na generała-gubernatora [[Gieorgij Skałon|Skałona]]. |
||
Od 1906 w szeregach [[Polska Partia Socjalistyczna – Frakcja Rewolucyjna|PPS – Frakcji Rewolucyjnej]], uczestniczył w IX Zjeździe PPS. Działał jako okręgowiec w Częstochowie i Zagłębiu. W 1907 na konferencji w Radomiu aresztowany wraz z uczestnikami, uwięziony, a następnie skazany na 2 lata zesłania do Surgutska w guberni [[tobolsk]]iej. |
Od 1906 w szeregach [[Polska Partia Socjalistyczna – Frakcja Rewolucyjna|PPS – Frakcji Rewolucyjnej]], uczestniczył w IX Zjeździe PPS. Działał jako okręgowiec w Częstochowie i Zagłębiu. W 1907 na konferencji w Radomiu aresztowany wraz z uczestnikami, uwięziony, a następnie skazany na 2 lata zesłania do Surgutska w guberni [[tobolsk]]iej. |
||
Linia 30: | Linia 30: | ||
[[Plik:Jaworowski, Perl, Perlowa, Arciszewski.jpg|thumb|Rajmund Jaworowski (po lewej) z [[Teresa Perl|Teresą]] i [[Feliks Perl|Feliksem Perlami]] oraz [[Tomasz Arciszewski|Tomaszem Arciszewskim]] (po prawej)]] |
[[Plik:Jaworowski, Perl, Perlowa, Arciszewski.jpg|thumb|Rajmund Jaworowski (po lewej) z [[Teresa Perl|Teresą]] i [[Feliks Perl|Feliksem Perlami]] oraz [[Tomasz Arciszewski|Tomaszem Arciszewskim]] (po prawej)]] |
||
W okresie [[I wojna światowa|I wojny światowej]] służył w Legionach Polskich. Był komendantem oddziału wywiadowczego. Brał udział w bitwach: pod Kielcami, Nowym Korczynem, Opatowem, Konarami, Ożarowem, Sitkowicami. Oddelegowany do pracy w Lublinie, gdzie organizował [[Polska Organizacja Wojskowa|Polską Organizację Wojskową]]. Uczestniczył też w organizacji ruchu chłopskiego. Następnie powrócił do Legionów. Po 1917 przeszedł do działań nielegalnych w Warszawie. |
W okresie [[I wojna światowa|I wojny światowej]] służył w [[Legiony Polskie (1914–1918)|Legionach Polskich]]. Był komendantem oddziału wywiadowczego. Brał udział w bitwach: pod Kielcami, Nowym Korczynem, Opatowem, Konarami, Ożarowem, Sitkowicami. Oddelegowany do pracy w Lublinie, gdzie organizował [[Polska Organizacja Wojskowa|Polską Organizację Wojskową]]. Uczestniczył też w organizacji ruchu chłopskiego. Następnie powrócił do Legionów. Po 1917 przeszedł do działań nielegalnych w Warszawie. |
||
Od 1918 organizował Warszawski Okręgowy Komitet Robotniczy. Na XIV Zjeździe PPS w listopadzie 1918 wszedł w skład Centralnego Komitetu Robotniczego. Działał w Radach Delegatów Robotniczych, gdzie został w 1919 przewodniczącym. |
Od 1918 organizował Warszawski Okręgowy Komitet Robotniczy. Na XIV Zjeździe PPS w listopadzie 1918 wszedł w skład Centralnego Komitetu Robotniczego. Działał w Radach Delegatów Robotniczych, gdzie został w 1919 przewodniczącym. |
||
Linia 36: | Linia 36: | ||
We wrześniu 1918, został przewodniczącym Warszawskiego OKR PPS i pełnił tę funkcje nieprzerwanie do 1928. W lutym 1917 został wybrany radnym Warszawy i pełnił funkcje wiceprzewodniczącego do 1927. |
We wrześniu 1918, został przewodniczącym Warszawskiego OKR PPS i pełnił tę funkcje nieprzerwanie do 1928. W lutym 1917 został wybrany radnym Warszawy i pełnił funkcje wiceprzewodniczącego do 1927. |
||
W czasie [[Wojna polsko-bolszewicka|wojny polsko-bolszewickiej w 1920]] został członkiem Wydziału Wojskowego PPS i wszedł w skład powołanego 5 sierpnia 1920 Robotniczego Komitetu Obrony Warszawy. Z jego inicjatywy organizowano Robotniczy Pułk Obrony Warszawy. Jako ochotnik wstąpił do wojska i został przydzielony do batalionu zapasowego [[5 Pułk Piechoty Legionów|5 |
W czasie [[Wojna polsko-bolszewicka|wojny polsko-bolszewickiej w 1920]] został członkiem Wydziału Wojskowego PPS i wszedł w skład powołanego 5 sierpnia 1920 Robotniczego Komitetu Obrony Warszawy. Z jego inicjatywy organizowano Robotniczy Pułk Obrony Warszawy. Jako ochotnik wstąpił do wojska i został przydzielony do batalionu zapasowego [[5 Pułk Piechoty Legionów|5 pułku piechoty Legionów]]. Zdemobilizowany w grudniu 1920. Zweryfikowany w stopniu [[Kapitan (ranga)|kapitana]] ze [[Starszeństwo oficerów|starszeństwem]] z dniem 1 czerwca 1919. W 1924 zajmował 28. lokatę na liście starszeństwa oficerów rezerwowych piechoty i był [[oficer (wojsko)|oficerem]] [[rezerwa|rezerwy]] [[5 Pułk Piechoty Legionów|5 pp Leg]]. Dziesięć lat później zajmował 4 lokatę, pozostawał na ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Warszawa Miasto III i posiadał przydział mobilizacyjny do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr I w Warszawie. |
||
W 1919 i 1920 dokooptowany do Rady Naczelnej PPS. Od 1921 był w składzie Centralnego Komitetu Wykonawczego (od stycznia 1926 był wiceprzewodniczącym CKW). |
W 1919 i 1920 dokooptowany do Rady Naczelnej PPS. Od 1921 był w składzie Centralnego Komitetu Wykonawczego (od stycznia 1926 był wiceprzewodniczącym CKW). |
||
Linia 54: | Linia 54: | ||
Odznaczony m.in. [[Order Virtuti Militari|Krzyżem Virtuti Militari V kl.]] oraz [[Krzyż i Medal Niepodległości|Krzyżem Niepodległości z Mieczami]]<ref>[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WMP19303000423 Monitor Polski z 1930 r. Nr 300, poz. 423]</ref>. Uhonorowany Odznaką Pamiątkową „Pierwszej Kadrowej”<ref>{{Cytuj |autor = |tytuł = 6 sierpień: 1914 - 1934 |data = 1934 |miejsce = Warszawa |wydawca = Zarząd Główny Związku Legjonistów Polskich |s = 18}}</ref>. |
Odznaczony m.in. [[Order Virtuti Militari|Krzyżem Virtuti Militari V kl.]] oraz [[Krzyż i Medal Niepodległości|Krzyżem Niepodległości z Mieczami]]<ref>[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WMP19303000423 Monitor Polski z 1930 r. Nr 300, poz. 423]</ref>. Uhonorowany Odznaką Pamiątkową „Pierwszej Kadrowej”<ref>{{Cytuj |autor = |tytuł = 6 sierpień: 1914 - 1934 |data = 1934 |miejsce = Warszawa |wydawca = Zarząd Główny Związku Legjonistów Polskich |s = 18}}</ref>. |
||
Żoną Rajmunda była znana działaczka PPS [[Konstancja Jaworowska]]. Córką Rajmunda była Janina, która wyszła za mąż za Jerzego Staszewskiego (ppor. „Oksza”) – oboje zginęli w ostatni dzień Powstania Warszawskiego (spoczywają na Powązkach). |
Żoną Rajmunda była znana działaczka PPS [[Konstancja Jaworowska]]. Córką Rajmunda była Janina, która wyszła za mąż za Jerzego Staszewskiego (ppor. „Oksza”) – oboje zginęli w ostatni dzień [[Powstanie warszawskie|Powstania Warszawskiego]] (spoczywają na Powązkach). |
||
== Przypisy == |
== Przypisy == |
Wersja z 13:04, 11 mar 2018
Data i miejsce urodzenia |
31 sierpnia 1885 |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Poseł II kadencji Sejmu (II RP) | |
Okres |
od 4 marca 1928 |
Przynależność polityczna | |
Odznaczenia | |
|
Rajmund Jaworowski, ps. Świętopełk (ur. 31 sierpnia 1885 w Birzule w pow. Bałta, zm. 24 kwietnia 1941 w Warszawie) – działacz Polskiej Partii Socjalistycznej i Organizacji Bojowej PPS, współpracownik Józefa Piłsudskiego. Radny Warszawy od 1917 do 1931, zaś od 1927 przewodniczący Rady Miejskiej Warszawy. Poseł na Sejm I i II kadencji w II Rzeczypospolitej Polskiej.
Życiorys
Syn Witolda, właściciela ziemskiego i Józefy z domu Szechlegel. W trakcie uczęszczania do gimnazjum w Kijowie, wstąpił w 1901 do kółka socjalistycznego związanego z PPS. W 1903 zbiegł do Lwowa, gdy w czasie rewizji znaleziono u niego skład bibuły. We Lwowie przystąpił do organizacji studenckiej „Nieprzejednani”, przygotowującej kadry do walki powstańczej. Pracował w laboratorium wytwarzającym materiały wybuchowe. W 1904 został członkiem PPS.
Po ukończeniu krakowskiej szkoły bojowej w 1905, był członkiem Organizacji Bojowej PPS. Został skierowany jako instruktor OB do Kalisza. Po zdekonspirowaniu przeniesiony do Łodzi, gdzie uczestniczył w kilku akcjach bojowych. Ranny podczas nieudanego zamachu na pociąg k. Grodziska, brał udział w przygotowaniach do zamachu na generała-gubernatora Skałona.
Od 1906 w szeregach PPS – Frakcji Rewolucyjnej, uczestniczył w IX Zjeździe PPS. Działał jako okręgowiec w Częstochowie i Zagłębiu. W 1907 na konferencji w Radomiu aresztowany wraz z uczestnikami, uwięziony, a następnie skazany na 2 lata zesłania do Surgutska w guberni tobolskiej.
W 1909 powrócił do Krakowa gdzie został członkiem Wydziału Organizacyjnego PPS (b. PPS – Frakcji Rewolucyjnej), wstąpił także do Związku Walki Czynnej. Ukończył kurs wyższy (szkołę oficerską). Był jednym z 66 słuchaczy kursu odznaczonych przez Józefa Piłsudskiego znakiem oficerskim – tzw. „Parasolem”. Reprezentował PPS (jako zastępca delegata) w Komisji Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych.
W okresie I wojny światowej służył w Legionach Polskich. Był komendantem oddziału wywiadowczego. Brał udział w bitwach: pod Kielcami, Nowym Korczynem, Opatowem, Konarami, Ożarowem, Sitkowicami. Oddelegowany do pracy w Lublinie, gdzie organizował Polską Organizację Wojskową. Uczestniczył też w organizacji ruchu chłopskiego. Następnie powrócił do Legionów. Po 1917 przeszedł do działań nielegalnych w Warszawie.
Od 1918 organizował Warszawski Okręgowy Komitet Robotniczy. Na XIV Zjeździe PPS w listopadzie 1918 wszedł w skład Centralnego Komitetu Robotniczego. Działał w Radach Delegatów Robotniczych, gdzie został w 1919 przewodniczącym.
We wrześniu 1918, został przewodniczącym Warszawskiego OKR PPS i pełnił tę funkcje nieprzerwanie do 1928. W lutym 1917 został wybrany radnym Warszawy i pełnił funkcje wiceprzewodniczącego do 1927.
W czasie wojny polsko-bolszewickiej w 1920 został członkiem Wydziału Wojskowego PPS i wszedł w skład powołanego 5 sierpnia 1920 Robotniczego Komitetu Obrony Warszawy. Z jego inicjatywy organizowano Robotniczy Pułk Obrony Warszawy. Jako ochotnik wstąpił do wojska i został przydzielony do batalionu zapasowego 5 pułku piechoty Legionów. Zdemobilizowany w grudniu 1920. Zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919. W 1924 zajmował 28. lokatę na liście starszeństwa oficerów rezerwowych piechoty i był oficerem rezerwy 5 pp Leg. Dziesięć lat później zajmował 4 lokatę, pozostawał na ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Warszawa Miasto III i posiadał przydział mobilizacyjny do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr I w Warszawie.
W 1919 i 1920 dokooptowany do Rady Naczelnej PPS. Od 1921 był w składzie Centralnego Komitetu Wykonawczego (od stycznia 1926 był wiceprzewodniczącym CKW).
W wyborach parlamentarnych w 1922 został wybrany z listy PPS w okręgu wyborczym nr 1 (Warszawa). W Sejmie I kadencji był członkiem komisji administracyjnej oraz komisji wojskowej.
W maju 1927 ponownie został wybrany z ramienia PPS do Rady Warszawy, następnie wybrany na przewodniczącego Rady miejskiej (pełnił tę funkcję do 1931). W wyborach parlamentarnych w 1928 ponownie wybrany do Sejmu z ramienia PPS w ramach listy państwowej.
Po konfliktach z kierownictwem PPS na tle stosunku do rządu i Józefa Piłsudskiego w 1928, utworzył ugrupowanie PPS – dawna Frakcja Rewolucyjna, stając na czele Centralnego Komitetu Robotniczego i okręgu w Warszawie, dokonując jednocześnie rozłamu w Związku Parlamentarnym Polskich Socjalistów, tworząc odrębny klub parlamentarny.
Był również inicjatorem rozłamu w ruchu związkowych, powołując Centralne Zrzeszenie Klasowych Związków Zawodowych (CZKZZ). Podobnie dokonał podziału w TUR, tworząc Stowarzyszenie Oświaty Robotniczej.
W wyborach parlamentarnych w 1930 nie uzyskał mandatu parlamentarnego (tak jak i inni kandydaci PPS – dawnej Frakcja Rewolucyjna), co wywołało kryzys w partii. W wyniku sporu pomiędzy Jaworowskim a Jędrzejem Moraczewskim, forsującym oderwanie CZKZZ od partii, doszło do rozłamu w tej centrali związkowej. Spowodowało to znaczny spadek wpływów Jaworowskiego i jego partii. W 1939 w istocie PPS – dawna Frakcja Rewolucyjna przestała funkcjonować.
W czasie II wojny światowej członek Służby Zwycięstwu Polski oraz Związku Walki Zbrojnej. Zmarł w Warszawie w kwietniu 1941.
Odznaczony m.in. Krzyżem Virtuti Militari V kl. oraz Krzyżem Niepodległości z Mieczami[1]. Uhonorowany Odznaką Pamiątkową „Pierwszej Kadrowej”[2].
Żoną Rajmunda była znana działaczka PPS Konstancja Jaworowska. Córką Rajmunda była Janina, która wyszła za mąż za Jerzego Staszewskiego (ppor. „Oksza”) – oboje zginęli w ostatni dzień Powstania Warszawskiego (spoczywają na Powązkach).
Przypisy
- ↑ Monitor Polski z 1930 r. Nr 300, poz. 423
- ↑ 6 sierpień: 1914 - 1934, Warszawa: Zarząd Główny Związku Legjonistów Polskich, 1934, s. 18 .
Bibliografia
- Rocznik Oficerski 1924, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Oddział V Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Warszawa 1924, s. 134, 411.
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934, Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, Warszawa 1934, L.dz. 250/mob. 34, s. 8, 809.
- Słownik Biograficzny Działaczy Polskiego Ruchu Robotniczego Tom 2, Warszawa 1985 ISBN 83-05-11657-3.
- Członkowie Polskiej Partii Socjalistycznej – Frakcja Rewolucyjna
- Członkowie Służby Zwycięstwu Polski
- Członkowie Związku Walki Zbrojnej
- Politycy Polskiej Partii Socjalistycznej (1892–1906)
- Politycy Polskiej Partii Socjalistycznej (1919–1939)
- Politycy sanacji
- Członkowie Organizacji Bojowej PPS
- Żołnierze Legionów Polskich 1914–1918
- Członkowie Polskiej Organizacji Wojskowej
- Członkowie Związku Walki Czynnej
- Kapitanowie piechoty II Rzeczypospolitej
- Polscy zamachowcy
- Polscy związkowcy
- Posłowie na Sejm I kadencji (1922–1927)
- Posłowie na Sejm II kadencji (1928–1930)
- Posłowie z okręgu Warszawa (II RP)
- Żołnierze Armii Krajowej
- Odznaczeni znakiem oficerskim tzw. „Parasolem”
- Odznaczeni Krzyżem Niepodległości z Mieczami
- Odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari (II Rzeczpospolita)
- Radni Warszawy (II Rzeczpospolita)
- Urodzeni w 1885
- Zmarli w 1941