Julian Fałat: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Ulica Juliana Fałata jest również w Tarnowie: https://mapy.e-turysta.pl/malopolskie/tarnow/ul-juliana-falata/#map=17/20.9945/50.0469
Czyz1 (dyskusja | edycje)
sekcja, drobne redakcyjne
Linia 62: Linia 62:
W 1900 r. Julian Fałat ożenił się z Włoszką Marią Luizą Comello Stuckenfeld, z którą doczekał się trojga dzieci: Heleny (późniejsza żona aktora [[Igo Sym]]a), Kazimierza i Lucjana. W jego malarstwie pojawił się zimowy pejzaż, z których najwcześniejszy namalował artysta w 1902 r., najpóźniejszy nosi datę 1913 r. Fałat malował także motywy krakowskie – widoki na mury miejskie, malowane z okien pracowni w różnych porach dnia (np. „Autoportret na tle panoramy Krakowa z pracowni” z 1903 r.). Wyjeżdżał często do [[Zakopane]]go, a w jego twórczości pojawiały się pejzaże górskie (''Dolina Kościeliska'' 1894 r., ''Pod Nosalem'' 1909 r.). W 1902 r. zbudował [[Muzeum w Bielsku-Białej – Willa Juliana Fałata|willę]] z pracownią w [[Bystra (powiat bielski)|Bystrej]], a w 1910 r., po rezygnacji ze stanowiska rektora ASP, zamieszkał tu na stałe (obecnie: [[Muzeum w Bielsku-Białej – Willa Juliana Fałata|Fałatówka]]).
W 1900 r. Julian Fałat ożenił się z Włoszką Marią Luizą Comello Stuckenfeld, z którą doczekał się trojga dzieci: Heleny (późniejsza żona aktora [[Igo Sym]]a), Kazimierza i Lucjana. W jego malarstwie pojawił się zimowy pejzaż, z których najwcześniejszy namalował artysta w 1902 r., najpóźniejszy nosi datę 1913 r. Fałat malował także motywy krakowskie – widoki na mury miejskie, malowane z okien pracowni w różnych porach dnia (np. „Autoportret na tle panoramy Krakowa z pracowni” z 1903 r.). Wyjeżdżał często do [[Zakopane]]go, a w jego twórczości pojawiały się pejzaże górskie (''Dolina Kościeliska'' 1894 r., ''Pod Nosalem'' 1909 r.). W 1902 r. zbudował [[Muzeum w Bielsku-Białej – Willa Juliana Fałata|willę]] z pracownią w [[Bystra (powiat bielski)|Bystrej]], a w 1910 r., po rezygnacji ze stanowiska rektora ASP, zamieszkał tu na stałe (obecnie: [[Muzeum w Bielsku-Białej – Willa Juliana Fałata|Fałatówka]]).


Po odzyskaniu niepodległości włączył się w odbudowę polskiego życia kulturalnego. W latach 1919–1922 mieszkał w [[Toruń|Toruniu]], gdzie kupił dom przy pl. Teatralnym 42, dzisiaj Fosa Staromiejska 28, który stał się ośrodkiem życia kulturalnego Torunia. Zbierali się tam artyści, dyplomaci i ludzie kultury z Torunia i z kraju. Po śmierci syna Lucjana, przekazał swój dom Pomorskiemu Towarzystwu Opieki nad Dziećmi. Został współzałożycielem i pierwszym [[Mistrz|majstrem]] (prezesem) [[Konfraternia Artystów w Toruniu|Konfraterni Artystów]]. Podczas czwartkowych spotkań rodziły się kolejne ważne inicjatywy np. Pomorskie Towarzystwo Muzyczne i Konserwatorium Muzyczne, Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych. Uczestniczył w posiedzeniach rady miejskiej, kiedy dyskutowano o sprawach kultury, zasiadał w komitetach honorowych, swym autorytetem wspierał różne akcje społeczne. Malował nadwiślańskie pejzaże i zakątki Torunia. Do końca życia pozostał majstrem Konfraterni i utrzymywał stały kontakt z Toruniem. Jego imię noszą ulice w [[Toruń|Toruniu]] i [[Tarnów|Tarnowie]]. Następnie był dyrektorem Departamentu Sztuki w gabinecie ministra [[Antoni Ponikowski|Antoniego Ponikowskiego]]. Pod koniec życia organizował wystawy retrospektywne w Krakowie i Warszawie w 1925 r.
Po odzyskaniu niepodległości włączył się w odbudowę polskiego życia kulturalnego. W latach 1919–1922 mieszkał w [[Toruń|Toruniu]], gdzie kupił dom przy pl. Teatralnym 42, dzisiaj Fosa Staromiejska 28, który stał się ośrodkiem życia kulturalnego Torunia. Zbierali się tam artyści, dyplomaci i ludzie kultury z Torunia i z kraju. Po śmierci syna Lucjana, przekazał swój dom Pomorskiemu Towarzystwu Opieki nad Dziećmi. Został współzałożycielem i pierwszym [[Mistrz|majstrem]] (prezesem) [[Konfraternia Artystów w Toruniu|Konfraterni Artystów]]. Podczas czwartkowych spotkań rodziły się kolejne ważne inicjatywy np. Pomorskie Towarzystwo Muzyczne i Konserwatorium Muzyczne, Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych. Uczestniczył w posiedzeniach rady miejskiej, kiedy dyskutowano o sprawach kultury, zasiadał w komitetach honorowych, swym autorytetem wspierał różne akcje społeczne. Malował nadwiślańskie pejzaże i zakątki Torunia. Do końca życia pozostał majstrem Konfraterni i utrzymywał stały kontakt z Toruniem. Następnie był dyrektorem Departamentu Sztuki w gabinecie ministra [[Antoni Ponikowski|Antoniego Ponikowskiego]]. Pod koniec życia organizował wystawy retrospektywne w Krakowie i Warszawie w 1925 r.


== Ważniejsze dzieła ==
== Ważniejsze dzieła ==
Linia 79: Linia 79:
* [[Order Odrodzenia Polski|Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski]] (1928)<ref>{{Cytuj pismo |tytuł = Odznaczenie orderem „Polonia Restituta” |url = http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/plain-content?id=34635|czasopismo = [[Gazeta Lwowska (1810–1939)|Gazeta Lwowska]] |strony = 8 |data = nr 260 z 11 listopada 1928}}</ref><ref>{{Cytuj pismo |tytuł = Wysokie odznaczenie artysty malarza |url = http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/plain-content?id=39691|czasopismo = [[Gazeta Lwowska (1810–1939)|Gazeta Lwowska]] |strony = 4 |data = nr 151 z 5 lipca 1929}}</ref>
* [[Order Odrodzenia Polski|Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski]] (1928)<ref>{{Cytuj pismo |tytuł = Odznaczenie orderem „Polonia Restituta” |url = http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/plain-content?id=34635|czasopismo = [[Gazeta Lwowska (1810–1939)|Gazeta Lwowska]] |strony = 8 |data = nr 260 z 11 listopada 1928}}</ref><ref>{{Cytuj pismo |tytuł = Wysokie odznaczenie artysty malarza |url = http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/plain-content?id=39691|czasopismo = [[Gazeta Lwowska (1810–1939)|Gazeta Lwowska]] |strony = 4 |data = nr 151 z 5 lipca 1929}}</ref>
* [[Order Odrodzenia Polski|Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski]] (2 maja 1923)<ref>{{Cytuj książkę |tytuł = Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924 |url = http://kpbc.ukw.edu.pl/dlibra/plain-content?id=87843|wydawca = [[Prezydium Rady Ministrów]] |miejsce = Warszawa |data = 1926 |strony = 17}}</ref>
* [[Order Odrodzenia Polski|Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski]] (2 maja 1923)<ref>{{Cytuj książkę |tytuł = Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924 |url = http://kpbc.ukw.edu.pl/dlibra/plain-content?id=87843|wydawca = [[Prezydium Rady Ministrów]] |miejsce = Warszawa |data = 1926 |strony = 17}}</ref>
* [[Order Franciszka Józefa|Krzyż Komandorski Orderu Franciszka Józefa]] (1908, Austria)<ref>''[http://alex.onb.ac.at/cgi-content/alex?aid=shb&datum=1918&size=45&page=539 Hof- und Staatshandbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie]''. Wiedeń: 1818, s. 165.</ref>
* [[Order Franciszka Józefa|Krzyż Komandorski Orderu Franciszka Józefa]] (1908, Austria)<ref>''[http://alex.onb.ac.at/cgi-content/alex?aid=shb&datum=1918&size=45&page=539 Hof- und Staatshandbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie]''. Wiedeń: 1818, s. 165</ref>.

== Upamiętnienie ==
* Jego imię noszą ulice m.in. w [[Kraków|Krakowie]], [[Toruń|Toruniu]], [[Tarnów|Tarnowie]], [[Bydgoszcz|Bydgoszczy]], [[Koszalin|Koszalinie]], [[Lublin|Lublinie]], [[Warszawa|Warszawie]], [[Bytom|Bytomiu]].


== Przypisy ==
== Przypisy ==

Wersja z 22:24, 18 mar 2018

Julian Fałat
Ilustracja
Julian Fałat (1904 r.)
Data i miejsce urodzenia

30 lipca 1853
Tuligłowy

Data i miejsce śmierci

9 lipca 1929
Bystra

Narodowość

polska

Dziedzina sztuki

malarstwo

Epoka

realizm, impresjonizm

Muzeum artysty

Muzeum w Bielsku-Białej – Willa Juliana Fałata

Ważne dzieła
Odznaczenia
Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Komandor Orderu Franciszka Józefa (Austro-Węgry)
Obrazy Fałata
Popielec, 1881
Portret ojca, 1880
Modlący się starzec, 1881
Portret mężczyzny z fajką, 1881
Odpoczynek myśliwych w lesie, 1889
Powrót z niedźwiedziem, 1892
Łoś, 1894
Portret Gabrieli Zapolskiej, 1898
Łoś, 1899
Krajobraz zimowy z rzeką, 1907
Krajobraz zimowy, 1915
Julian Fałat, Pejzaż zimowy z rzeką i ptakiem, 1913

Julian Fałat (ur. 30 lipca 1853 w Tuligłowach, zm. 9 lipca 1929 w Bystrej) – polski malarz, jeden z najwybitniejszych polskich akwarelistów, przedstawiciel realizmu i impresjonistycznego pejzażu; w latach 1895–1909 rektor Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie.

Życiorys

O własnych siłach, bez pomocy rodziny i stypendiów, zdobył artystyczne wykształcenie. Zapisany do szkół między innymi we Lwowie, kilkakrotnie z nich rezygnował. Gimnazjum ukończył w Przemyślu, a w 1869 r. zapisał się do Szkoły Sztuk Pięknych w Krakowie. Nie stać go było na farby olejne, więc zainteresował się malarstwem akwarelowym.

Po ukończeniu studiów wyjechał na rok na daleką Ukrainę, gdzie znalazł zatrudnienie jako rysownik przy wykopaliskach archeologicznych. Pracował później w pracowni architekta Feliksa Gąsiorowskiego w Odessie. Następnie wyjechał na dalsze studia do Zurychu i Monachium (w połowie października 1875 r. zgłosił się do Akademii Sztuk PięknychAntikenklasse)[1]. Studia przerwał, aby na nie zarobić, i rozpoczął pracę jako technik przy budowie kolei. Studiował do 1880 r. i w tym okresie malował głównie pejzaże, sceny rodzajowe i portrety.

Wyjechał na rok do Rzymu. Z tego okresu pochodzi obraz Modlący się starzec (1881). W latach 1882–1886 związany był ze środowiskiem artystów warszawskich. Aby móc się utrzymać wykonywał sceny rodzajowe np. Obrazki z życia podwórzowego Warszawy, opublikowane w „Kłosach” w 1882 r. W 1884 r. wyjechał na rok do Hiszpanii, a potem w podróż dookoła świata. Podróż tę udokumentował wykonując akwarele, z których do dziś przetrwało zaledwie kilka. Po powrocie do Polski w 1887 r. w malarstwie Fałata pojawiły się sceny myśliwskie. Do bardziej znanych należą Oszczepnicy z 1890 r. i Powrót z polowania na niedźwiedzia z 1892 r. Malował zwierzęta – jelenie, sarny, a od 1891 r. także łosie. Jest autorem zimowego pejzażu w panoramie Berezyna, który w 1907 r. Kossakowie pocięli na części.

W latach 1886–1895 pracował na dworze cesarza Wilhelma II w Berlinie. Zdobywał medale na wystawach w Berlinie, Monachium i w Wiedniu. W kwietniu 1895 został dyrektorem krakowskiej Szkoły Sztuk Pięknych, w której przeprowadził reformę wprowadzając nowych profesorów. Powołana została katedra pejzażu, którą objął Jan Stanisławski. Był jednym z założycieli Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka”.

W 1900 r. Julian Fałat ożenił się z Włoszką Marią Luizą Comello Stuckenfeld, z którą doczekał się trojga dzieci: Heleny (późniejsza żona aktora Igo Syma), Kazimierza i Lucjana. W jego malarstwie pojawił się zimowy pejzaż, z których najwcześniejszy namalował artysta w 1902 r., najpóźniejszy nosi datę 1913 r. Fałat malował także motywy krakowskie – widoki na mury miejskie, malowane z okien pracowni w różnych porach dnia (np. „Autoportret na tle panoramy Krakowa z pracowni” z 1903 r.). Wyjeżdżał często do Zakopanego, a w jego twórczości pojawiały się pejzaże górskie (Dolina Kościeliska 1894 r., Pod Nosalem 1909 r.). W 1902 r. zbudował willę z pracownią w Bystrej, a w 1910 r., po rezygnacji ze stanowiska rektora ASP, zamieszkał tu na stałe (obecnie: Fałatówka).

Po odzyskaniu niepodległości włączył się w odbudowę polskiego życia kulturalnego. W latach 1919–1922 mieszkał w Toruniu, gdzie kupił dom przy pl. Teatralnym 42, dzisiaj Fosa Staromiejska 28, który stał się ośrodkiem życia kulturalnego Torunia. Zbierali się tam artyści, dyplomaci i ludzie kultury z Torunia i z kraju. Po śmierci syna Lucjana, przekazał swój dom Pomorskiemu Towarzystwu Opieki nad Dziećmi. Został współzałożycielem i pierwszym majstrem (prezesem) Konfraterni Artystów. Podczas czwartkowych spotkań rodziły się kolejne ważne inicjatywy np. Pomorskie Towarzystwo Muzyczne i Konserwatorium Muzyczne, Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych. Uczestniczył w posiedzeniach rady miejskiej, kiedy dyskutowano o sprawach kultury, zasiadał w komitetach honorowych, swym autorytetem wspierał różne akcje społeczne. Malował nadwiślańskie pejzaże i zakątki Torunia. Do końca życia pozostał majstrem Konfraterni i utrzymywał stały kontakt z Toruniem. Następnie był dyrektorem Departamentu Sztuki w gabinecie ministra Antoniego Ponikowskiego. Pod koniec życia organizował wystawy retrospektywne w Krakowie i Warszawie w 1925 r.

Ważniejsze dzieła

Odznaczenia

Upamiętnienie

Przypisy

  1. I. Królewska Akademia Sztuk Pięknych..., [w:] H. Stępień, M. Liczbińska, Artyści polscy w środowisku monachijskim w latach 1828–1914 (materiały źródłowe), wyd. II, Kraków: Agencja Wydawniczo-Reklamowa Chors, 1994, s. 12, ISBN 83-903086-1-4.
  2. Naganka na polowaniu w Nieświeżu.
  3. a b Agnieszka Kwiecień, Jacek Przybylski: Obrazy Fałata aresztowane. www.rp.pl, 2010-12-17. [dostęp 2011-03-09].
  4. Przed polowaniem w Rytwianach.
  5. Telegramy „Kuriera Lwowskiego” Wiedeń Kurier Lwowski 1900 nr 323 s. 4.
  6. Odznaczenie orderem „Polonia Restituta”. „Gazeta Lwowska”, s. 8, nr 260 z 11 listopada 1928. 
  7. Wysokie odznaczenie artysty malarza. „Gazeta Lwowska”, s. 4, nr 151 z 5 lipca 1929. 
  8. Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 17.
  9. Hof- und Staatshandbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie. Wiedeń: 1818, s. 165

Bibliografia

  • Jerzy Malinowski: Julian Fałat. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1987. ISBN 83-03-01696-2.
  • Maciej Masłowski: Julian Fałat. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1964.