Friesach (Karyntia)

Friesach

Herb
Państwo	Austria
Kraj związkowy	Karyntia
Powiat	Sankt Veit an der Glan
Powierzchnia	120,84 km²
Wysokość	634 m n.p.m.
Populacja (1 stycznia 2015) • liczba ludności • gęstość	5031 42 os./km²
Nr kierunkowy	04268
Kod pocztowy	9360
Tablice rejestracyjne	SV
Położenie na mapie Karyntii Friesach
Położenie na mapie Austrii Friesach
46°57′N 14°24′E
Strona internetowa

Średniowieczne miasteczko Friesach, w oddali zamek Petersberg

Friesach (hist. Fryzak, słoweń. Breže) – miasto w Austrii, w kraju związkowym Karyntia, w powiecie Sankt Veit an der Glan. Uważane za najstarsze miasto Karyntii. Znane z dobrze zachowanych budowli średniowiecznych i fortyfikacji wokół miasta wraz z fosą.

Położenie

Friesach znajduje się w północnej części Karyntii, niedaleko granicy ze Styrią, około 40 kilometrów od Klagenfurt am Wörthersee.

Historia

Już w czasach Imperium rzymskiego przebiegała przez środek dzisiejszego Friesach Via Julia Augusta, w miejscu której przebiega dzisiaj droga B317 zwana Friesacher Straße.

Pierwsza udokumentowana wzmianka o Friesach pochodzi z roku 860, kiedy to Ludwik II Niemiecki, wnuk Karola Wielkiego, przekazał wiele swych dóbr ziemskich, w tym posiadłość ad Friesah (przed Friesach) Arcybiskupowi Salzburga, Adalwinowi.

W latach 1016–1028 hrabia Wilhelm (mąż św. Hemmy), na mocy przywileju otrzymanego od króla Konrada II, założył na tych terenach rynek (Markt), który około stu lat później, w latach 1124–1130 został znacznie rozbudowany. Ze względu na swoje położenie przy szlaku prowadzącym z Wiednia do Wenecji, Friesach stało się w okresie średniowiecznym ważnym ośrodkiem handlowym.

W okresie średniowiecza wybijano tu srebrną monetę, tak zwany Friesacher Pfennig lub frisatik, który prawdopodobnie od roku 1166, a może nawet już wcześniej (1125/30), był jednym z najważniejszych środków płatniczych na terenie dzisiejszej Austrii. Srebro wykorzystywane do tłoczenia monet pochodziło z pobliskiego Zeltschach.

Friesach było w tym czasie nie tylko centrum handlowym, ale również religijnym. Miejscowość szczególnie rozkwitła za panowania Arcybiskupa Eberharda II (1200-1246), kiedy to było drugim co do wielkości miastem Archidiecezji Salzburskiej oraz najważniejszym miastem ówczesnej Karyntii. Arcybiskupi Salzburga posiadali we Friesach swoją rezydencję. Pod koniec XIII wieku w wyniku konfliktów pomiędzy Arcybiskupami Salzburga a Habsburgami, w krótkim okresie miasto trzykrotnie zostało podbite, splądrowane i na skutek pożarów, zniszczone.

Po mediatyzacji Salzburga w 1803 roku, Friesach stał się częścią Księstwa Karyntii i utraciło swą wielkość.

Ludność

W roku 2001 Friesach liczyło 5462 mieszkańców, w tym 96,2 z obywatelstwem austriackim. 89,8 procent należy do Kościoła Rzymskokatolickiego, 2,6 do Kościoła Ewangelickiego, 1,5 procent to wyznawcy Islamu. 4,8 procent nie należy do żadnego kościoła.

Zabytki

Kościół parafialny pw. św. Bartłomieja (St. Bartholomäus)

Kościół i dawny klasztor dominikanów

Siedziba Arcybiskupów Salzburga w latach 860-1804, tzw. Fürstenhof

• romański Kościół parafialny pw. św. Bartłomieja (St. Bartholomäus)
• Kościół pw. św. Błażeja (Hl. Blasius)
• kościół i dawny klasztor dominikanów
• kościół i szpital zakonu krzyżackiego
• fontanna na rynku miasta rzeźbiarza renesansowego Hansa Peissera
• zamek Petersberg

Atrakcje turystyczne

• Friesacher Burghofspiele – oraganizowane od 1950 roku przedstawienia teatralne na wolnym powietrzu

Współpraca

Miejscowości partnerskie:

• Bad Griesbach im Rottal, Niemcy
• Cormòns, Włochy

Bibliografia

• Herbert Ban: Ein Pfennig des Gurker Bischofs Heinrich I. und seine Auswirkung auf die Zuordnung der erzbischöflichen Gepräge in Friesach. Verlag Verein "Freunde der Salzburger Geschichte", Salzburg 1996
• H. Braumüller: Geschichte der Stadt Friesach. 1926
• Robert Gratzer: Friesach – Die bewegte Geschichte einer bedeutenden Stadt. Verlag Johannes Heyn, Klagenfurt 1986, ISBN 3-85366-484-9
• Siegfrid Hartwagner: Der Bezirk St. Veit an der Glan. Seine Kunstwerke, historische Lebens- und Siedlungsformen. (= Österreichische Kunstmonographie, Band 8). Verlag St. Peter, Salzburg 1977, ISBN 3-900173-22-2, S. 50–68
• Hubert Hauser: Illustrierter Führer durch die Stadt Friesach (Kärnten) und deren Umgebung – nebst geschichtlichen Daten vom Jahre 860 bis 1905. Eigenverlag, Verlagsort Friesach, 1905
• Peter Franz Hirner: Landesausstellung Friesach 1999 – die Stadt im Mittelalter. Technische Universität Graz (Diplom-Arbeit), 1994
• Die profanen Bau- und Kunstdenkmäler der Stadt Friesach. Bearb. v. Barbara Kienzl, Gerhard Seebach, Ulrike Steiner. Schroll, Wien 1991 (=Österreichische Kunsttopographie, Bd. LI).
• Heinrich Gressel: Friesach. Chronik der ältesten Stadt in Kärnten. Eigenverlag, Klagenfurt 2008, ISBN 978-3-200-01169-4

Linki zewnętrzne

• oficjalna strona miasta