Morgan Freeman: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
Poszerzono treść Znaczniki: Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej) |
m Wycofano edycje użytkownika 157.25.155.180 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to PawełMM. Znacznik: Wycofanie zmian |
||
| Linia 5: | Linia 5: | ||
|opis grafiki = Morgan Freeman (2016) |
|opis grafiki = Morgan Freeman (2016) |
||
|prawdziwe imię i nazwisko = Morgan Porterfield Freeman Jr. |
|prawdziwe imię i nazwisko = Morgan Porterfield Freeman Jr. |
||
|data urodzenia = |
|data urodzenia = 1 czerwca 1937 |
||
13 maj 1933 |
|||
|miejsce urodzenia = [[Memphis]] |
|miejsce urodzenia = [[Memphis]] |
||
|data śmierci = |
|data śmierci = |
||
| Linia 12: | Linia 11: | ||
|zawód = aktor, reżyser, narrator |
|zawód = aktor, reżyser, narrator |
||
|współmałżonek = Jeanette Adair Bradshaw<br />(1967−1979)<br />Myrna Colley-Lee<br />(1984−2010) |
|współmałżonek = Jeanette Adair Bradshaw<br />(1967−1979)<br />Myrna Colley-Lee<br />(1984−2010) |
||
|lata aktywności = od |
|lata aktywności = od 1971 |
||
|zespół artystyczny = |
|||
Aktor porno = |
|||
|nagrody = |
|nagrody = |
||
{{aktor infobox/ |
{{aktor infobox/nagroda|Oscar|<center>'''[[Oscar dla najlepszego aktora drugoplanowego|Najlepszy aktor drugoplanowy]]'''<br />2005 ''[[Za wszelką cenę (film 2004)|Za wszelką cenę]]''</center>}} |
||
{{aktor infobox/nagroda|Złoty Glob|<center>'''[[Złoty Glob dla najlepszego aktora w filmie komediowym lub musicalu|Najlepszy aktor w filmie komediowym lub musicalu]]'''<br />1990 ''[[Wożąc panią Daisy]]''</center>}} |
{{aktor infobox/nagroda|Złoty Glob|<center>'''[[Złoty Glob dla najlepszego aktora w filmie komediowym lub musicalu|Najlepszy aktor w filmie komediowym lub musicalu]]'''<br />1990 ''[[Wożąc panią Daisy]]''</center>}} |
||
{{aktor infobox/nagroda|Gildia Aktorów Filmowych|<center>'''Najlepszy aktor drugoplanowy'''<br />2005 ''[[Za wszelką cenę (film 2004)|Za wszelką cenę]]''</center>}} |
{{aktor infobox/nagroda|Gildia Aktorów Filmowych|<center>'''Najlepszy aktor drugoplanowy'''<br />2005 ''[[Za wszelką cenę (film 2004)|Za wszelką cenę]]''</center>}} |
||
Wersja z 22:54, 6 lip 2018
_(cropped).jpg) Morgan Freeman (2016) | |
| Imię i nazwisko |
Morgan Porterfield Freeman Jr. |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
1 czerwca 1937 |
| Zawód |
aktor, reżyser, narrator |
| Współmałżonek |
Jeanette Adair Bradshaw |
| Lata aktywności |
od 1971 |
Morgan Porterfield Freeman Jr. (ur. 1 czerwca 1937 w Memphis) – amerykański aktor, narrator i reżyser filmowy, laureat Nagrody Akademii Filmowej oraz Złotego Globu.
Życiorys
Wczesne życie
Morgan Freeman urodził się w Memphis, w stanie Tennessee jako syn Mayme Edny i Morgana Porterfielda Sr., fryzjera, który w 1961 roku zmarł na marskość wątroby. Jako niemowlę, Freeman trafił pod opiekę swojej babki, zamieszkującej Charleston w Missisipi[1][2][3]. Wraz z rodziną, a w tym z trójką rodzeństwa, często zmieniał miejsce zamieszkania, osiadając w Greenwood, Gary i, ostatecznie, w Chicago[3]. Morgan zadebiutował aktorsko w wieku 9 lat, biorąc udział w szkolnym przedstawieniu. Trzy lata później, kiedy uczęszczał do Broad Street High School, wygrał aktorski konkurs stanowy i pojawił się na antenie stacji radiowej z Nashville. W 1955 roku ukończył szkołę średnią, odrzucając jednocześnie propozycję stypendium w Jackson State University na rzecz posady mechanika w United States Air Force.
Na początku lat 60. Morgan Freeman przeprowadził się do Los Angeles, by tam podjąć się pracy w Los Angeles Community College. W tym samym okresie zamieszkiwał również w Nowym Jorku, gdzie był tancerzem, a także w San Francisco, gdzie stał się członkiem grupy muzycznej Opera Ring. W 1967 roku Freeman zadebiutował w off-broadwayowskiej sztuce The Nigger Lovers, natomiast rok później po raz pierwszy wystąpił na Broadwayu, w wersji musicalu Hello, Dolly!, w której pojawili się wyłącznie afroamerykańscy aktorzy[4].
Kariera
Mimo że pierwszym filmem, w którego napisach został wymieniony był Who Says I Can't Ride a Rainbow? z 1971 roku, Freeman stał się znany w mediach dzięki rolom w operze mydlanej Inny świat (Another World) oraz w programie dla dzieci The Electric Company[3].
Począwszy od połowy lat 80., Freeman zaczął grać role drugoplanowe w filmach pełnometrażowych, dzięki czemu zyskał reputację aktora wcielającego się w „mądre, opiekuńcze” postacie[3]. Jego popularność wzrastała, objawiając się w coraz poważniejszych angażach, a w tym do obrazów: Wożąc panią Daisy oraz Chwała (oba w 1989)[3]. Za rolę w pierwszym z nich aktor otrzymał nominację do Nagrody Akademii Filmowej. W 1994 roku zagrał Reda, więźnia, który przeszedł wewnętrzną przemianę, w obrazie Skazani na Shawshank. Wzrastając do rangi jednej z najważniejszych postaci Hollywood, Freeman występował w kolejnych produkcjach, a w tym m.in.: Robin Hood: Książę złodziei, Bez przebaczenia, Siedem oraz Dzień zagłady[5]. W 1997 roku Morgan założył wraz z Lori McCreary niezależną wytwórnię filmową Revelations Entertainment.
Po zdobyciu trzech nominacji – dla najlepszego aktora drugoplanowego za film Cwaniak oraz dla najlepszego aktora pierwszoplanowego za role w Wożąc panią Daisy i Skazani na Shawshank – Freeman otrzymał Nagrodę Akademii Filmowej dla najlepszego aktora drugoplanowego za Za wszelką cenę podczas 77. ceremonii wręczenia Oscarów[3].
Freeman znany jest ze swojego charakterystycznego głosu, dzięki któremu często wciela się w rolę narratora. W 2005 roku pełnił tę funkcję w dwóch filmach: Wojna światów oraz dokumencie nagrodzonym Oscarem, Marsz Pingwinów.
W 1991 roku Freeman otrzymał propozycję głównej roli w filmie Park Jurajski. Niepewny decyzji, odwiedził American Museum of Natural History, aby obejrzeć szkielety oraz figury dinozaurów. W 2007 roku, w jednym z wywiadów, Morgan przyznał, że był zdumiony, kiedy dowiedział się, iż ptaki mają swoich przodków wśród dinozaurów. Jednocześnie dodał, że kiedy odrzucił ofertę występu w obrazie, kolejne wakacje spędził na czytaniu książek ornitologicznych. Wydarzenia te miały również wpływ na to, że Freeman z chęcią podjął się narratorstwa Marszu Pingwinów.
W 2004 aktor został zaproszony do roli w filmie Za wszelką cenę w reżyserii Clinta Eastwooda. Zagrał on tam Eddie'go Scrap-Iron Duprisa, jednego z bohaterów oraz narratora filmu. Za tę rolę otrzymał Oscara i ogrom nominacji.
Morgan Freeman wcielił się w rolę Boga w filmie Bruce Wszechmogący, a także w jego kontynuacji Evan Wszechmogący. Zagrał także Luciusa Foxa w obrazie Batman: Początek oraz jego sequelu Mroczny rycerz. W 2007 roku wystąpił u boku Jacka Nicholsona w Choć goni nas czas. Rok później Freeman powrócił na Broadway, aby zagrać w sztuce The Country Girl, w reżyserii Mike’a Nicholsa.
Freeman wielokrotnie wspominał, że chciałby nakręcić film poświęcony Nelsonowi Mandeli. Początkowo próbował oprzeć scenariusz na jego autobiografii, Long Walk to Freedom, jednak projekt w tym założeniu nie mógł zostać sfinalizowany[6]. W 2007 roku Morgan zakupił prawa do ekranizacji książki Playing the Enemy: Nelson Mandela and the Game that Made a Nation autorstwa Johna Carlina[7]. Ostatecznie reżyserii filmu biograficznego o Mandeli podjął się Clint Eastwood. Invictus miał premierę w 2009 roku; w rolę Nelsona wcielił się Freeman, zaś Matt Damon zagrał kapitana drużyny rugby, François Pienaara[8].
Na początku 2010 roku Freeman zastąpił Waltera Cronkite'a w roli osoby, która użycza głosu we wprowadzeniu do programu CBS Evening News, prowadzonego przez Katie Couric[9]. W tym samym roku aktor wystąpił w roli prezentera podczas charytatywnego telethonu Hope for Haiti Now: A Global Benefit for Earthquake Relief na rzecz ofiar trzęsienia ziemi na Haiti.
W 2010 roku premierę miał kolejny obraz z udziałem Freemana, Red, oparty na komiksie o tym samym tytule. Wraz z Bruce’em Willisem, Helen Mirren i Johnem Malkovichem wcielili się w grupę emerytowanych agentów specjalnych CIA, którzy muszą powrócić do dawnego zajęcia[5].
W 2012 roku ukazała się następna odsłona przygód Batmana, Mroczny rycerz powstaje, w której Morgan ponownie zagrał postać Luciusa Foxa[5].
Obecnie Freeman jest prowadzącym oraz narratorem programu Through the Wormhole, emitowanego na antenie Discovery Channel[10].
Życie prywatne
Rodzina
Freeman pozostawał w związku małżeńskim z Jeanette Adair Bradshaw od 22 października 1967 roku, do 1979 roku. 16 czerwca 1984 roku aktor poślubił Myrnę Colley-Lee, jednak para pozostawała w separacji od grudnia 2007 roku. Jego partner biznesowy, Bill Luckett, ogłosił w sierpniu 2008 roku, że Morgan i jego żona są w trakcie procesu rozwodowego, który został sfinalizowany 15 września 2010 roku[11][12]. Freeman ma dwóch synów z wcześniejszych związków; zaadoptował również córkę swojej pierwszej żony. Bradshaw jest poza tym matką jego czwartego dziecka.
Nieruchomości
Freeman większość czasu spędza w Nowym Jorku oraz Charleston w Missisipi, gdzie posiada prywatne posiadłości. Poza tym jest współwłaścicielem restauracji Madidi i klubu bluesowego Ground Zero, które znajdują się w Clarksdale, w stanie Missisipi. 24 kwietnia 2008 roku nastąpiło oficjalne otwarcie drugiego lokalu Ground Zero w Memphis, w stanie Tennessee.
Poglądy i polityka
Freeman publicznie skrytykował obchody Black History Month i nie uczestniczy w żadnym z wydarzeń z nimi powiązanych, twierdząc: „Nie chcę, by Black History Month miał miejsce. Historia Afroamerykanów jest amerykańską historią”[13]. Dodał również, że jedynym sposobem na powstrzymanie rasizmu jest zaprzestanie rozmów o nim, co poparł słowami, iż „nie istnieje White History Month”[14]. W wywiadzie dla programu 60 Minutes, Freeman powiedział: „Zamierzam przestać nazywać cię białym człowiekiem i mam zamiar poprosić cię, byś przestał nazywać mnie czarnym człowiekiem”[13]. Morgan poparł wniosek o zmianę flagi stanowej Missisipi, w której kantonie znajduje się bojowa flaga Skonfederowanych Stanów Ameryki[15][16].
Morgan Freeman poparł kandydaturę Baracka Obamy na stanowisko Prezydenta Stanów Zjednoczonych w 2008 roku, jednak nie zdecydował się na dołączenie do jego kampanii wyborczej[17]. Freeman jest narratorem multimedialnej sekcji poświęconej Obamie w The Hall of Presidents[18][19].
Honory naukowe
13 maja 2006 roku Freeman otrzymał honorowy tytuł doctor honoris causa na Delta State University, a w 2010 roku to samo wyróżnienie przyznał mu Brown University[20][21]. Aktor jest również, od 1997 roku, posiadaczem doktoratu honoris causa w Rhodes College[22].
Działalność filantropijna
W 2004 roku Freeman był jednym z współzałożycieli Grenada Relief Fund, mającej na celu pomoc ludziom, którzy ucierpieli w wyniku huraganu Ivan. Od tego czasu fundacja przeistoczyła się w PLANIT NOW, organizację wspomagającą osoby, które mieszkają w miejscach nawiedzanych przez huragany i sztormy[23].
Aktor współpracował jako narrator z globalnymi organizacjami, a w tym One Earth, użyczając głosu w krótkich klipach reklamowych, mających na celu zwrócenie uwagi na kwestie dotyczące środowiska naturalnego[24].
Freeman przekazał fundusze na rzecz parku dla koni w Starkville, w stanie Missisipi, wchodzącego w skład Uniwersytetu Stanowego Missisipi. Aktor jest właścicielem kilku koni, które na co dzień przebywają w jego posiadłości w Charleston, i które często zabiera do Starkville[25].
Wypadek samochodowy
Aktor był uczestnikiem wypadku samochodowego, który miał miejsce 3 sierpnia 2008 roku w Ruleville. Pojazd, którym podróżował, Nissan Maxima, wypadł z trasy i kilkakrotnie dachował. Freeman oraz pasażerka, Demaris Meyer, zostali wydostani z samochodu dzięki nożyco-rozpieraczowi hydraulicznemu. Morgan został przetransportowany helikopterem do The Regional Medical Center w Memphis[26][27]. Policja wykluczyła, ażeby alkohol był czynnikiem sprawczym wypadku, a jej przedstawiciele poinformowali, że dwójka pasażerów miała zapięte pasy bezpieczeństwa[28]. Freeman złamał rękę i obojczyk, w wyniku czego, 5 sierpnia, przeszedł operację; lekarze przez cztery godziny naprawiali uszkodzone nerwy[29]. Krótko po zdarzeniu, jego rzecznik przyznał, że aktor czuje się coraz lepiej i powinien powrócić do zdrowia[30][31]. Meyer, pasażerka samochodu, oskarżyła Freemana o niedbalstwo, twierdząc, że w dzień wypadku pił alkohol[32]. Zaprzeczyła jednocześnie, jakoby z aktorem łączyły ją zażyłe stosunki[33].
Pozostałe
Freeman jest aktywnym graczem w golfa. W wieku 65 lat, zdobył również prywatną licencję pilota (PPL)[34]. Aktor jest lub był właścicielem co najmniej trzech prywatnych samolotów, a w tym Cessna Citation 501 oraz Cessna 414. W 2007 roku nabył za 7 milionów dolarów biznes jeta Emivest SJ30[35][36].
W 2008 roku historia rodziny aktora została przedstawiona w programie African American Lives 2. Test DNA wykazał, że przodkowie Freemana wywodzili się z nigryjskich ludów Tuareg oraz Songhaj.
W lipcu 2009 roku Freeman był jednym z prezenterów podczas koncertu 46664, celebrującego urodziny Nelsona Mandeli.
Morgan Freeman, wraz z byłym prezydentem Billem Clintonem, przewodniczącym komitetu Sunilem Gulatim i piłkarzem Landonem Donovanem, reprezentował Stany Zjednoczone podczas ogłoszenia finałowej prezentacji kandydatury USA do organizacji Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej 2022[37]. Oficjalna uroczystość miała miejsce 1 grudnia 2010 roku w Zurychu.
Filmografia
Filmy
Telewizja
| Rok | Tytuł | Rola | Informacje |
|---|---|---|---|
| 1971– 1977 |
The Electric Company | Spokojny Jeździec, DJ Mel Mounds, Drakula, Vincent, wampir-wegetarianin |
program telewizyjny dla dzieci |
| 1978 | Roll of Thunder, Hear My Cry | wuj Hammer | film telewizyjny |
| 1981 | The Marva Collins Story | Clarence Collins | film telewizyjny |
| 1985 | Strefa mroku | Tony | serial telewizyjny, odcinek: „Dealer's Choice” |
| 1986 | Miejsce spoczynku | Luther Johnson | film telewizyjny |
| 1987 | Walka o życie | doktor Sherard | film telewizyjny |
| 2008 | Smithsonian Channel's Sound Revolution | on sam | program dokumentalny, prowadzący |
| Stephen Fry in America | program telewizyjny, gość | ||
| 2010 | Through the Wormhole with Morgan Freeman |
naukowy program telewizyjny, prowadzący | |
| Saturday Night Live | gość w segmencie What Up with That | ||
| 2011 | Ciekawość | seria 1., odcinek 5.: „Is There a Parallel Universe?” | |
| 2016 | The Story of God with Morgan Freeman | seria 1., odcinek 1.: „Beyond Death” |
Wydarzenia charytatywne
| Wydarzenie | Informacje | Data |
|---|---|---|
| Tsunami Aid: A Concert of Hope | Koncert charytatywny, zorganizowany przez aktora George’a Clooneya i transmitowany globalnie, aby zebrać fundusze na rzecz ofiar trzęsienia ziemi na Oceanie Indyjskim. |
15 stycznia 2005 |
| Hope for Haiti Now: A Global Benefit for Earthquake Relief | Koncert charytatywny w formie telethonu, zorganizowany przez aktora George’a Clooneya i transmitowany globalnie, miał na celu pozyskanie środków na pomoc poszkodowanym w wyniku tragicznego trzęsienia ziemi na Haiti, które pochłonęło co najmniej 100 tysięcy ofiar. |
22 stycznia 2010 |
Inne wyróżnienia i honory
- 1978: Nominacja do Nagrody Tony w kategorii najlepszy aktor drugoplanowy w sztuce scenicznej za rolę w The Mighty Gents.
- 1997: Honorowy tytuł doctor honoris causa w Rhodes College[22].
- 2003: Kryształowy Globus za ponadprzeciętny wkład artystyczny w światową kinematografię na Festiwalu Filmowym w Karlowych Warach.
- 2006: Gość honorowy na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Kairze.
- 2006: Honorowy tytuł doctor honoris causa na Delta State University.
- 2007: Nagroda specjalna za całokształt osiągnięć artystycznych, przyznana przez Mississippi Institute of Arts and Letters.
- 2007: Nagroda za wyjątkowy wkład w rozwój kina, przyznana na gali Screen Nation Film and TV Awards.
- 2008: Wyróżnienie honorowe od Kennedy Center.
- 2010: Honorowy tytuł doctor honoris causa na Brown University.
- 2011: Nagroda honorowa Amerykańskiego Instytutu Filmowego za dorobek artystyczny i wkład w rozwój kinematografii.
- 2012: Tytuł ikony kina otrzymany na gali People’s Choice Awards.
- 2012: Nagroda im. Cecila B. DeMille’a, honorowe wyróżnienie Złotych Globów, przyznane przez Hollywoodzkie Stowarzyszenie Prasy Zagranicznej za całokształt twórczości artystycznej.
Przypisy
- ↑ Morgan Freeman biography. Film Reference.com.
- ↑ Profiles: Morgan Freeman. Hello Magazine.com
- ↑ a b c d e f Inside the Actors Studio. 2 stycznia 2005 (seria 11, odc. 10)
- ↑ Morgan Freeman Biography. tiscali.co.uk Film & TV.
- ↑ a b c Morgan Freeman (I)
- ↑ Gumbel, Andrew. „The Independent: Morgan Freeman to play Mandela in new movie”. The Independent. 2007-09-26.
- ↑ „Morgan Freeman to Star as Nelson Mandela”. New York Times. 2007-06-25.
- ↑ Keller, Bill. „Entering the Scrum”. The New York Times Book Review. 2008-08-17.
- ↑ Freeman replaces Cronkite on CBS news
- ↑ Through the Wormhole
- ↑ [The Detroit Free Press, 2010-09-18, s. 6D
- ↑ [http://www.theinsider.com/news/1113907_Morgan_Freeman_Divorce_Shocker Freeman divorce shocker]
- ↑ a b Freeman calls Black History Month ‘ridiculous’ . MSNBC.msn.com.
- ↑ Freeman calls Black History Month ridiculous
- ↑ Mississippi Votes by wide margin to keep state flag That includes Confederate emblem
- ↑ Morgan Freeman defies labels
- ↑ Freeman, Obama and Hollywood immortality
- ↑ Hall of Presidents
- ↑ „Hail to the chief: Obama makes Disney debut at Hall of Presidents.”
- ↑ Morgan Freeman biography. http://www.superstarbiography.com/.
- ↑ Nelson Mandela To Receive Honorary Degree in Absentia, One of Eight Candidates | News from Brown [online], news.brown.edu [dostęp 2017-11-25] (ang.).
- ↑ a b Wood, Bennett. Rhodes 150: A Sesquicentennial Yearbook, s. 214.
- ↑ PLAN!T NOW History
- ↑ OneEarth.org – ECO
- ↑ Mississippi State Campus Map
- ↑ organ Freeman in Car Accident, Listed in Serious Condition
- ↑ Freeman injured in car accident
- ↑ Actor Morgan Freeman badly injured in crash
- ↑ Morgan Freeman recovering after surgery – CNN.com
- ↑ Morgan Freeman 'in good spirits' after accident
- ↑ Morgan Freeman discharged from hospital – CNN.com
- ↑ Morgan Freeman Sued for Car Accident
- ↑ Morgan's Friend--He Was Drinking Before the Crash
- ↑ Morgan Freeman: The Bucket List video interview
- ↑ SJ30jet.Com
- ↑ Luxury Launches
- ↑ Gousabid
Linki zewnętrzne
- Morgan Freeman w bazie IMDb (ang.)
- Morgan Freeman w bazie Filmweb
- Morgan Freeman w bazie Internet Broadway Database (ang.)
- Morgan Freeman w bazie Internet Off-Broadway Database (ang.)
- Morgan Freeman w bazie AllMovie (ang.)
- Oficjalna strona wytwórni Revelations Entertainment (ang.)
- ISNI: 0000000121421849
- VIAF: 85553980
- LCCN: no89021635
- GND: 129605093
- BnF: 13982145h
- SUDOC: 059706066
- NLA: 35830702
- NKC: xx0040430
- BNE: XX1109074
- NTA: 083208739
- BIBSYS: 99027394
- CiNii: DA08003636
- PLWABN: 9810582224305606
- NUKAT: n2009043131
- J9U: 987007428031105171
- CANTIC: a10940844
- LNB: 000243458
- CONOR: 22351459
- LIH: LNB:BIdV;=Bb
- WorldCat: lccn-no89021635
- Urodzeni w 1937
- Amerykańscy aktorzy filmowi
- Amerykańscy reżyserzy filmowi
- Laureaci Nagrody im. Cecila B. DeMille’a
- Laureaci Oscara dla najlepszego aktora drugoplanowego
- Laureaci Złotego Globu dla najlepszego aktora w filmie komediowym lub musicalu
- Laureaci Nagrody Gildii Aktorów Ekranowych za wybitny występ aktora w roli drugoplanowej