Front Wyzwolenia Narodowego: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Paweł Ziemian BOT (dyskusja | edycje)
m Dodaję nagłówek przed Szablon:Przypisy
Szoltys-bot (dyskusja | edycje)
m bot poprawia martwe linki zewnętrzne
Linia 24: Linia 24:
Przekształcenie Komitetu we Front Wyzwolenia Narodowego nastąpił 1 listopada 1954 roku wraz z proklamowaniem przez Komitet wybuchu [[wojna algierska|zbrojnego powstania niepodległościowego]]<ref name=H>{{cytuj stronę| url =http://historia.org.pl/2010/02/16/wojna-o-niepodleglosc-algierii/| tytuł =Wojna o niepodległość Algierii| autor = | opublikowany = http://historia.org.pl/| praca = | data = | język = pl}}</ref>. Front Wyzwolenia Narodowego kierował zbrojnym powstaniem aż do czasu jego sukcesu<ref name=O>{{cytuj stronę| url=http://portalwiedzy.onet.pl/54124,,,,front_wyzwolenia_narodowego_fwn,haslo.html| tytuł = Front Wyzwolenia Narodowego FWN| autor = | opublikowany = portalwiedzy.onet.pl| praca = | data = | język = pl}}</ref>. Zbrojnym ramieniem Frontu była [[Narodowa Armia Wyzwoleńcza (Algieria)|Narodowa Armia Wyzwoleńcza]] (dowodzona przez pułkownika [[Huari Bumedien]]a<ref name=B>{{cytuj stronę| url=http://www.britannica.com/topic/National-Liberation-Front-political-party-Algeria| tytuł = National Liberation Front| autor = | opublikowany = britannica.com| praca = | data = | język = pl}}</ref>)<ref name=H>{{cytuj stronę| url =http://historia.org.pl/2010/02/16/wojna-o-niepodleglosc-algierii/| tytuł =Wojna o niepodległość Algierii| autor = | opublikowany = http://historia.org.pl/| praca = | data = | język = pl}}</ref>. 19 września 1958 roku Front Wyzwolenia Narodowego powołał Rząd Tymczasowy Republiki Algierskiej. Na jego czele stanął [[Ferhat Abbas]]. Rząd tymczasowy uznany został przez państwa [[Arabowie|arabskie]] i część państw afrykańskich oraz azjatyckich, a następnie także przez [[blok wschodni]]<ref name=H>{{cytuj stronę| url =http://historia.org.pl/2010/02/16/wojna-o-niepodleglosc-algierii/| tytuł =Wojna o niepodległość Algierii| autor = | opublikowany = http://historia.org.pl/| praca = | data = | język = pl}}</ref>. Siły partyzanckie Frontu korzystały z pomocy finansowej państw arabskich a jej bazy wojskowe znajdowały się na terenie sąsiedniej [[Tunezja|Tunezji]] i [[Maroko|Maroka]] za przyzwoleniem tamtejszych władz<ref name=B>{{cytuj stronę| url=http://www.britannica.com/topic/National-Liberation-Front-political-party-Algeria| tytuł = National Liberation Front| autor = | opublikowany = britannica.com| praca = | data = | język = pl}}</ref>.
Przekształcenie Komitetu we Front Wyzwolenia Narodowego nastąpił 1 listopada 1954 roku wraz z proklamowaniem przez Komitet wybuchu [[wojna algierska|zbrojnego powstania niepodległościowego]]<ref name=H>{{cytuj stronę| url =http://historia.org.pl/2010/02/16/wojna-o-niepodleglosc-algierii/| tytuł =Wojna o niepodległość Algierii| autor = | opublikowany = http://historia.org.pl/| praca = | data = | język = pl}}</ref>. Front Wyzwolenia Narodowego kierował zbrojnym powstaniem aż do czasu jego sukcesu<ref name=O>{{cytuj stronę| url=http://portalwiedzy.onet.pl/54124,,,,front_wyzwolenia_narodowego_fwn,haslo.html| tytuł = Front Wyzwolenia Narodowego FWN| autor = | opublikowany = portalwiedzy.onet.pl| praca = | data = | język = pl}}</ref>. Zbrojnym ramieniem Frontu była [[Narodowa Armia Wyzwoleńcza (Algieria)|Narodowa Armia Wyzwoleńcza]] (dowodzona przez pułkownika [[Huari Bumedien]]a<ref name=B>{{cytuj stronę| url=http://www.britannica.com/topic/National-Liberation-Front-political-party-Algeria| tytuł = National Liberation Front| autor = | opublikowany = britannica.com| praca = | data = | język = pl}}</ref>)<ref name=H>{{cytuj stronę| url =http://historia.org.pl/2010/02/16/wojna-o-niepodleglosc-algierii/| tytuł =Wojna o niepodległość Algierii| autor = | opublikowany = http://historia.org.pl/| praca = | data = | język = pl}}</ref>. 19 września 1958 roku Front Wyzwolenia Narodowego powołał Rząd Tymczasowy Republiki Algierskiej. Na jego czele stanął [[Ferhat Abbas]]. Rząd tymczasowy uznany został przez państwa [[Arabowie|arabskie]] i część państw afrykańskich oraz azjatyckich, a następnie także przez [[blok wschodni]]<ref name=H>{{cytuj stronę| url =http://historia.org.pl/2010/02/16/wojna-o-niepodleglosc-algierii/| tytuł =Wojna o niepodległość Algierii| autor = | opublikowany = http://historia.org.pl/| praca = | data = | język = pl}}</ref>. Siły partyzanckie Frontu korzystały z pomocy finansowej państw arabskich a jej bazy wojskowe znajdowały się na terenie sąsiedniej [[Tunezja|Tunezji]] i [[Maroko|Maroka]] za przyzwoleniem tamtejszych władz<ref name=B>{{cytuj stronę| url=http://www.britannica.com/topic/National-Liberation-Front-political-party-Algeria| tytuł = National Liberation Front| autor = | opublikowany = britannica.com| praca = | data = | język = pl}}</ref>.


W 1962 roku, po proklamowaniu przez Algierię niepodległości i ogłoszeniu konstytucji, Front został przekształcony w jedyną działającą legalnie partię<ref name=O>{{cytuj stronę| url=http://portalwiedzy.onet.pl/54124,,,,front_wyzwolenia_narodowego_fwn,haslo.html| tytuł = Front Wyzwolenia Narodowego FWN| autor = | opublikowany = portalwiedzy.onet.pl| praca = | data = | język = pl}}</ref> (po wcześniejszym zdelegalizowaniu Partii Rewolucji Socjalistycznej i Algierskiej Partii Komunistycznej<ref name=AR>{{cytuj stronę| url=http://www.romejko.edu.pl/content/pdf/17_romejko_elity_wladzy_algieria.pdf| tytuł = Elity władzy Algierii| autor = Ks. Adam Romejko | opublikowany = romejko.edu.pl| praca = | data = | język = pl}}</ref>). Tuż po proklamacji nowego państwa utworzono Biuro Polityczne partii w skład którego wszedł między innymi Ben Bella i Bumedien. Biuro Polityczne spopularyzowało w kraju ideologie [[islamski socjalizm|islamskiego socjalizmu]]. W maju 1963 roku Ben Bella został premierem<ref name=B>{{cytuj stronę| url=http://www.britannica.com/topic/National-Liberation-Front-political-party-Algeria| tytuł = National Liberation Front| autor = | opublikowany = britannica.com| praca = | data = | język = pl}}</ref> a rok później sekretarzem generalnym monopartii<ref name=AR>{{cytuj stronę| url=http://www.romejko.edu.pl/content/pdf/17_romejko_elity_wladzy_algieria.pdf| tytuł = Elity władzy Algierii| autor = Ks. Adam Romejko | opublikowany = romejko.edu.pl| praca = | data = | język = pl}}</ref>. Pierwsze lata polityki powojennej Algierii zdominowała walka pomiędzy liderami Frontu Wyzwolenia Narodowego. W wyniku partyjnych tarć wielu polityków Frontu opuściło kraj i udało się na emigrację. Walkę o władzę wewnątrz partii wygrali zwolennicy awangardowego statusu ugrupowania<ref name=AR>{{cytuj stronę| url=http://www.romejko.edu.pl/content/pdf/17_romejko_elity_wladzy_algieria.pdf| tytuł = Elity władzy Algierii| autor = Ks. Adam Romejko | opublikowany = romejko.edu.pl| praca = | data = | język = pl}}</ref>. W 1965 roku Ben Bella został obalony przez Bumediena. Nowy przywódca objął partię i rząd ścisłą kontrolę<ref name=B>{{cytuj stronę| url=http://www.britannica.com/topic/National-Liberation-Front-political-party-Algeria| tytuł = National Liberation Front| autor = | opublikowany = britannica.com| praca = | data = | język = pl}}</ref>. W trakcie swoich rządów Bumedien przeprowadził [[socjalizm|socjalistyczne]] reformy gospodarcze i zwalczał konserwatywne grupy [[islamizm|islamistów]]. W odróżnieniu od innych arabskich socjalistów nie orientował się na współpracę ze [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|Związkiem Radzieckim]], pozostał jednak radykalnym krytykiem proamerykańskich monarchii arabskich, [[Izrael]]a, duchownych islamskich oraz [[kapitalizm]]u<ref name="PAR2">''Nadeem F. Paracha: Socjalizm islamski''. Część II – czas sukcesów (1952-78)</ref>.
W 1962 roku, po proklamowaniu przez Algierię niepodległości i ogłoszeniu konstytucji, Front został przekształcony w jedyną działającą legalnie partię<ref name=O>{{cytuj stronę| url=http://portalwiedzy.onet.pl/54124,,,,front_wyzwolenia_narodowego_fwn,haslo.html| tytuł = Front Wyzwolenia Narodowego FWN| autor = | opublikowany = portalwiedzy.onet.pl| praca = | data = | język = pl}}</ref> (po wcześniejszym zdelegalizowaniu Partii Rewolucji Socjalistycznej i Algierskiej Partii Komunistycznej<ref name=AR>{{cytuj stronę| url=http://web.archive.org/web/20160305041447/http://www.romejko.edu.pl/content/pdf/17_romejko_elity_wladzy_algieria.pdf| tytuł = Elity władzy Algierii| autor = Ks. Adam Romejko | opublikowany = romejko.edu.pl| praca = | data = | język = pl}}</ref>). Tuż po proklamacji nowego państwa utworzono Biuro Polityczne partii w skład którego wszedł między innymi Ben Bella i Bumedien. Biuro Polityczne spopularyzowało w kraju ideologie [[islamski socjalizm|islamskiego socjalizmu]]. W maju 1963 roku Ben Bella został premierem<ref name=B>{{cytuj stronę| url=http://www.britannica.com/topic/National-Liberation-Front-political-party-Algeria| tytuł = National Liberation Front| autor = | opublikowany = britannica.com| praca = | data = | język = pl}}</ref> a rok później sekretarzem generalnym monopartii<ref name=AR>{{cytuj stronę| url=http://web.archive.org/web/20160305041447/http://www.romejko.edu.pl/content/pdf/17_romejko_elity_wladzy_algieria.pdf| tytuł = Elity władzy Algierii| autor = Ks. Adam Romejko | opublikowany = romejko.edu.pl| praca = | data = | język = pl}}</ref>. Pierwsze lata polityki powojennej Algierii zdominowała walka pomiędzy liderami Frontu Wyzwolenia Narodowego. W wyniku partyjnych tarć wielu polityków Frontu opuściło kraj i udało się na emigrację. Walkę o władzę wewnątrz partii wygrali zwolennicy awangardowego statusu ugrupowania<ref name=AR>{{cytuj stronę| url=http://web.archive.org/web/20160305041447/http://www.romejko.edu.pl/content/pdf/17_romejko_elity_wladzy_algieria.pdf| tytuł = Elity władzy Algierii| autor = Ks. Adam Romejko | opublikowany = romejko.edu.pl| praca = | data = | język = pl}}</ref>. W 1965 roku Ben Bella został obalony przez Bumediena. Nowy przywódca objął partię i rząd ścisłą kontrolę<ref name=B>{{cytuj stronę| url=http://www.britannica.com/topic/National-Liberation-Front-political-party-Algeria| tytuł = National Liberation Front| autor = | opublikowany = britannica.com| praca = | data = | język = pl}}</ref>. W trakcie swoich rządów Bumedien przeprowadził [[socjalizm|socjalistyczne]] reformy gospodarcze i zwalczał konserwatywne grupy [[islamizm|islamistów]]. W odróżnieniu od innych arabskich socjalistów nie orientował się na współpracę ze [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|Związkiem Radzieckim]], pozostał jednak radykalnym krytykiem proamerykańskich monarchii arabskich, [[Izrael]]a, duchownych islamskich oraz [[kapitalizm]]u<ref name="PAR2">''Nadeem F. Paracha: Socjalizm islamski''. Część II – czas sukcesów (1952-78)</ref>.


Po śmierci Bumediena w 1978 roku, władzę w partii po nim rok później objął [[Szadli Bendżedid]]<ref name=B>{{cytuj stronę| url=http://www.britannica.com/topic/National-Liberation-Front-political-party-Algeria| tytuł = National Liberation Front| autor = | opublikowany = britannica.com| praca = | data = | język = pl}}</ref>. W lutym 1989 roku rząd zatwierdził nową konstytucję na mocy której wprowadzono system wielopartyjny, zrezygnowano z socjalistycznego charakteru ustroju i przyjęto [[wolny rynek]]<ref name=PSZ>{{cytuj stronę| url=http://www.psz.pl/116-bezpieczenstwo/lukasz-golota-konflikt-w-algierii| tytuł = Konflikt w Algierii| autor = Łukasz Gołota| opublikowany = psz.pl| praca = | data = | język = pl}}</ref>. W efekcie, Front stracił swe znaczenie na rzecz partii [[Islamski Front Ocalenia|Islamskiego Frontu Ocalenia]] z którą to przegrał wybory w 1991 roku (zdelegalizowanej przez wojsko w 1992 roku)<ref name=PSZ>{{cytuj stronę| url=http://www.psz.pl/116-bezpieczenstwo/lukasz-golota-konflikt-w-algierii| tytuł = Konflikt w Algierii| autor = Łukasz Gołota| opublikowany = psz.pl| praca = | data = | język = pl}}</ref>. W 1997 roku został pokonany w wyborach przez [[Zgromadzenie Narodowo-Demokratyczne]]<ref name=B>{{cytuj stronę| url=http://www.britannica.com/topic/National-Liberation-Front-political-party-Algeria| tytuł = National Liberation Front| autor = | opublikowany = britannica.com| praca = | data = | język = pl}}</ref><ref name=O>{{cytuj stronę| url=http://portalwiedzy.onet.pl/54124,,,,front_wyzwolenia_narodowego_fwn,haslo.html| tytuł = Front Wyzwolenia Narodowego FWN| autor = | opublikowany = portalwiedzy.onet.pl| praca = | data = | język = pl}}</ref>.
Po śmierci Bumediena w 1978 roku, władzę w partii po nim rok później objął [[Szadli Bendżedid]]<ref name=B>{{cytuj stronę| url=http://www.britannica.com/topic/National-Liberation-Front-political-party-Algeria| tytuł = National Liberation Front| autor = | opublikowany = britannica.com| praca = | data = | język = pl}}</ref>. W lutym 1989 roku rząd zatwierdził nową konstytucję na mocy której wprowadzono system wielopartyjny, zrezygnowano z socjalistycznego charakteru ustroju i przyjęto [[wolny rynek]]<ref name=PSZ>{{cytuj stronę| url=http://www.psz.pl/116-bezpieczenstwo/lukasz-golota-konflikt-w-algierii| tytuł = Konflikt w Algierii| autor = Łukasz Gołota| opublikowany = psz.pl| praca = | data = | język = pl}}</ref>. W efekcie, Front stracił swe znaczenie na rzecz partii [[Islamski Front Ocalenia|Islamskiego Frontu Ocalenia]] z którą to przegrał wybory w 1991 roku (zdelegalizowanej przez wojsko w 1992 roku)<ref name=PSZ>{{cytuj stronę| url=http://www.psz.pl/116-bezpieczenstwo/lukasz-golota-konflikt-w-algierii| tytuł = Konflikt w Algierii| autor = Łukasz Gołota| opublikowany = psz.pl| praca = | data = | język = pl}}</ref>. W 1997 roku został pokonany w wyborach przez [[Zgromadzenie Narodowo-Demokratyczne]]<ref name=B>{{cytuj stronę| url=http://www.britannica.com/topic/National-Liberation-Front-political-party-Algeria| tytuł = National Liberation Front| autor = | opublikowany = britannica.com| praca = | data = | język = pl}}</ref><ref name=O>{{cytuj stronę| url=http://portalwiedzy.onet.pl/54124,,,,front_wyzwolenia_narodowego_fwn,haslo.html| tytuł = Front Wyzwolenia Narodowego FWN| autor = | opublikowany = portalwiedzy.onet.pl| praca = | data = | język = pl}}</ref>.

Wersja z 22:08, 14 lip 2018

Front Wyzwolenia Narodowego
جبهة التحرير الوطني
Państwo {{{państwo}}}
Lider

Abd al-Aziz Buteflika

Adres siedziby

Algier

Strona internetowa

Front Wyzwolenia Narodowego, Front de Libération Nationale (FLN), Dżabhat at-Tahrīr al-Waṭanī (arab. جبهة التحرير الوطني) – algierska organizacja polityczna powstała w 1954. W latach 1954-62 kierowała zbrojnym powstaniem narodowowyzwoleńczym. Od 1962 roku, po proklamowaniu niepodległości, została przekształcona w partię polityczną[1].

Historia

Powstał na bazie Komitetu Rewolucyjnego Jedności i Akcji (a według innych tłumaczeń Rewolucyjnej Rady Jedności i Działania[2])[3]. Komitet Rewolucyjny Jedności i Akcji został założony w marcu 1954 roku dziewięciu byłych członków Tajnej Organizacji działającej przy Ruchu na Rzecz Triumfu Wolności Demokratycznych[2]. Na czele Komitetu a następnie Frontu Wyzwolenia Narodowego stanął zbiegły z francuskiego więzienia działacz nacjonalistyczny Ahmad Ben Bella. Ben Bella nadzorował działalność ruchu z emigracji w egipskim Kairze[4][2].

Przekształcenie Komitetu we Front Wyzwolenia Narodowego nastąpił 1 listopada 1954 roku wraz z proklamowaniem przez Komitet wybuchu zbrojnego powstania niepodległościowego[2]. Front Wyzwolenia Narodowego kierował zbrojnym powstaniem aż do czasu jego sukcesu[1]. Zbrojnym ramieniem Frontu była Narodowa Armia Wyzwoleńcza (dowodzona przez pułkownika Huari Bumediena[5])[2]. 19 września 1958 roku Front Wyzwolenia Narodowego powołał Rząd Tymczasowy Republiki Algierskiej. Na jego czele stanął Ferhat Abbas. Rząd tymczasowy uznany został przez państwa arabskie i część państw afrykańskich oraz azjatyckich, a następnie także przez blok wschodni[2]. Siły partyzanckie Frontu korzystały z pomocy finansowej państw arabskich a jej bazy wojskowe znajdowały się na terenie sąsiedniej Tunezji i Maroka za przyzwoleniem tamtejszych władz[5].

W 1962 roku, po proklamowaniu przez Algierię niepodległości i ogłoszeniu konstytucji, Front został przekształcony w jedyną działającą legalnie partię[1] (po wcześniejszym zdelegalizowaniu Partii Rewolucji Socjalistycznej i Algierskiej Partii Komunistycznej[6]). Tuż po proklamacji nowego państwa utworzono Biuro Polityczne partii w skład którego wszedł między innymi Ben Bella i Bumedien. Biuro Polityczne spopularyzowało w kraju ideologie islamskiego socjalizmu. W maju 1963 roku Ben Bella został premierem[5] a rok później sekretarzem generalnym monopartii[6]. Pierwsze lata polityki powojennej Algierii zdominowała walka pomiędzy liderami Frontu Wyzwolenia Narodowego. W wyniku partyjnych tarć wielu polityków Frontu opuściło kraj i udało się na emigrację. Walkę o władzę wewnątrz partii wygrali zwolennicy awangardowego statusu ugrupowania[6]. W 1965 roku Ben Bella został obalony przez Bumediena. Nowy przywódca objął partię i rząd ścisłą kontrolę[5]. W trakcie swoich rządów Bumedien przeprowadził socjalistyczne reformy gospodarcze i zwalczał konserwatywne grupy islamistów. W odróżnieniu od innych arabskich socjalistów nie orientował się na współpracę ze Związkiem Radzieckim, pozostał jednak radykalnym krytykiem proamerykańskich monarchii arabskich, Izraela, duchownych islamskich oraz kapitalizmu[7].

Po śmierci Bumediena w 1978 roku, władzę w partii po nim rok później objął Szadli Bendżedid[5]. W lutym 1989 roku rząd zatwierdził nową konstytucję na mocy której wprowadzono system wielopartyjny, zrezygnowano z socjalistycznego charakteru ustroju i przyjęto wolny rynek[8]. W efekcie, Front stracił swe znaczenie na rzecz partii Islamskiego Frontu Ocalenia z którą to przegrał wybory w 1991 roku (zdelegalizowanej przez wojsko w 1992 roku)[8]. W 1997 roku został pokonany w wyborach przez Zgromadzenie Narodowo-Demokratyczne[5][1].

W 1999 roku stanowisko prezydenta Algierii objął działacz FWN Abd al-Aziz Buteflika. Front powrócił do władzy po wyborach parlamentarnych w 2002 roku w których uzyskał 35,3%. Premierem z ramienia partii został jej lider, Ali Benfilis. W 2005 roku Benfilis został zastąpiony na stanowisku sekretarza generalnego partii przez prezydenta Buteflikę[5][1].

Ugrupowanie ma charakter nacjonalistyczny, socjalistyczny i laicki[9][8].

Przypisy

  1. a b c d e Front Wyzwolenia Narodowego FWN. portalwiedzy.onet.pl. (pol.).
  2. a b c d e f Wojna o niepodległość Algierii. http://historia.org.pl/.+(pol.).
  3. algierska wojna narodowowyzwoleńcza 1954–62. encyklopedia.pwn.pl. (pol.).
  4. Michał Staniul: Francuskie zbrodnie w wojnie o niepodległość Algierii. http://historia.wp.pl/.+(pol.).
  5. a b c d e f g National Liberation Front. britannica.com. (pol.).
  6. a b c Ks. Adam Romejko: Elity władzy Algierii. romejko.edu.pl. (pol.).
  7. Nadeem F. Paracha: Socjalizm islamski. Część II – czas sukcesów (1952-78)
  8. a b c Łukasz Gołota: Konflikt w Algierii. psz.pl. (pol.).
  9. Karol Kaźmierczak: Algieria – kraj który nie chce rewolucji. prawy.pl. (pol.).

Linki zewnętrzne