Języki zachodniosłowiańskie

Języki i dialekty Europy Środkowo-ffWschodniej

Języki zachodniosłowiańskie – jeden z trzech zespołów języków słowiańskich (obok języków wschodnio- i południowosłowiańskich), którymi posługuje się około 56 mln mówiących w Europie Środkowej.

Zespół dialektów zachodniosłowiańskich wyodrębnił się już w okresie wędrówki ludów, ale dopiero około VII wieku można mówić o jego odrębności. W okresie od VII do X wieku zachodzi jego wewnętrzne zróżnicowanie na dwie grupy etniczno-językowe: lechicką i łużycką, a w wieku IX doszła grupa czesko-słowacka (wcześniej przodkowie dzisiejszych Czechów i Słowaków wchodzili w obręb Słowian południowych, ale odcięci przez migracje Madziarów zwrócili się w stronę Słowian zachodnich). Podgrupę czesko-słowacką kontynuują języki czeski i słowacki, łużycką – dwa języki łużyckie, a lechicką – polski i kaszubski. Z tej ostatniej podgrupy wymarły w XVIII wieku języki pomorskie (z wyjątkiem kaszubskiego i słowińskiego, który zaniknął w XX wieku).

Klasyfikacja języków zachodniosłowiańskich

indoeuropejskie

słowiańskie (ok. 317 mln)

zachodniosłowiańskie (ok. 64 mln)

lechickie (ok. 46 mln)

polski (ok. 46 mln)

śląski (ok. 509 tys) – uznawany za dialekt polskiego lub za osobny język

kaszubski (ok. 50 tys) – uznawany za osobny język lub za dialekt języka polskiego

słowiński – †

połabski †

łużyckie (ok. 70 tys)

dolnołużycki (ok. 15 tys)

Ponaschemu - †

górnołużycki (ok. 55 tys)

wschodniołużycki - †

czesko-słowackie (ok. 18 mln)

czeski (ok. 12 mln)

słowacki (ok. 6 mln)

knaan †

† – język wymarły

Przykłady

Poniższa tabelka ukazuje porównanie postaci niektórych słów w wybranych językach zachodniosłowiańskich:

polski	dolnołużycki	górnołużycki	czeski	słowacki	połabski drzewiański	kaszubski	śląski
człowiek	cłowjek	čłowjek	člověk	človek	clawak, clôwak	człowiek	czowjek
wieczór	wjacor	wječor	večer	večer	vicer	wieczer	uodwjeczyrz
brat	bratš	bratr	bratr	brat	brot	bracyn	braćik
dzień	źeń	dźeń	den	deň	dôn	dzéń	dźyń
ręka	ruka	ruka	ruka	ruka	ręka	rãka	rynka
jesień	nazymje	nazyma	podzim	jeseň	prenja zaima, jisin	jeséń	podźim
śnieg	sněg	sneh	sníh	sneh	sneg	snieg	śńyg
lato	lěśe	lěćo	léto	leto	lato	lato	lato
siostra	sotša	sotra	sestra	sestra	sestra	sostra	śestra
ryba	ryba	ryba	ryba	ryba	ryba	rëba	ryba
ogień	wogeń	woheń	oheň	oheň	widin	òdżiń	uogyń
woda	woda	woda	voda	voda	wôda	wòda	woda
wiatr	wětš	wětřik, wětr	vítr	vietor	wjôter	wiater	wjater
zima	zymje	zyma	zima	zima	zaima	zëma	źyma

Przykład tekstu

Poniżej znajduje się treść pierwszego artykułu Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka w niektórych językach i dialektach zachodniosłowiańskich.

• Czeski:

  Všichni lidé rodí se svobodní a sobě rovní co do důstojnosti a práv. Jsou nadáni rozumem a svědomím a mají spolu jednat v duchu bratrství.

• Górnołużycki:

  Wšitcy čłowjekojo su wot naroda swobodni a su jenacy po dostojnosći a prawach. Woni su z rozumom a swědomjom wobdarjeni a maja mjezsobu w duchu bratrowstwa wobchadźeć.

• Kaszubski:

  Wszëtczi lëdze rodzą sã wòlny ë równy w swòji czëstnoce ë prawach. Mają òni dostóne rozëm ë sëmienié ë nôlégô jima pòstãpòwac wobec drëdzich w dëchù bracënotë.

• Polski:

  Wszyscy ludzie rodzą się wolni i równi pod względem swej godności i praw. Są oni obdarzeni rozumem i sumieniem i powinni postępować wobec innych w duchu braterstwa.

• Słowacki:

  Všetci ľudia sa rodia slobodní a sebe rovní, čo sa týka ich dôstojnosti a práv. Sú obdarení rozumom a majú navzájom jednať v bratskom duchu.

• Śląski:

  Wszyjske ludźe rodzům śe swobodne a růwne we swojim werće a prawach. Sům uůne uobdarzůne filipym a sůmńyńym a majům powinność wzglyndym inkszych jak brat s bratym postympować.

Linki zewnętrzne

• język słowian – Koło Naukowe Slawistów ŚWIATOWID