Strunowce

Strunowce

Chordata
Bateson, 1885
Prymitywny przedstawiciel strunowców – lancetnik
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Nadtyp	wtórouste
Typ	strunowce

Strunowce (Chordata, od gr. i łac. chorda – struna) – zwierzęta dwubocznie symetryczne, wtórouste, które na dowolnym z etapów rozwoju osobniczego mają następujące sześć charakterystycznych cech budowy:

• struna grzbietowa (wewnętrzny, tkankowy szkielet osiowy),
• cewka nerwowa umiejscowiona po stronie grzbietowej, nad struną grzbietową,
• gardziel przebita szczelinami skrzelowymi,
• układ pokarmowy pomiędzy układem nerwowym a sercem,
• serce leżące po brzusznej stronie ciała,
• umięśniony ogon znajdujący się za odbytem i służący do poruszania się.

Taksonomia

Schemat pochodzi z trzeciego wydania Vertebrate Palaeontology. Układ odpowiada częściowo pokrewieństwu ewolucyjnemu (podobnie jak kladogram), ale zachowuje tradycyjne rangi klasyfikacji Linneusza.

• Typ Chordata
  • Podtyp Tunicata (Urochordata) – (Osłonice; 3000 gatunków)
  • Podtyp Cephalochordata (Acraniata) – (bezczaszkowce, np. lancetnik; 30 gatunków)
  • Podtyp Vertebrata (Craniata) (kręgowce; 57 674 gatunków)
    • Gromada „Agnatha”* (bezżuchwowce; 100+ gatunków)
      • Podgromada Myxinoidea (śluzice; 65 gatunków)
      • Podgromada Petromyzontida (minogi)
      • †Podgromada Conodonta (konodonty)
      • †Podgromada Pteraspidomorphi (z paleozoiku)
        • †Rząd Anaspida
        • †Rząd Thelodonti
    • Infratyp Gnathostomata (żuchwowce)
      • †Gromada Placodermi (ryby pancerne)
      • Gromada Chondrichthyes (ryby chrzęstnoszkieletowe; 900+ gatunków)
      • †Gromada Acanthodii (fałdopłetwe; z paleozoiku)
      • Gromada Osteichthyes (ryby kostnoszkieletowe; 30 000+ gatunków)
        • Podgromada Actinopterygii (promieniopłetwe syn. kostnopromieniste; około 30 000 gatunków)
        • Podgromada Sarcopterygii (ryby mięśniopłetwe – dwudyszne i trzonopłetwe)
      • Nadgromada Tetrapoda (czworonogie; 18 000+ gatunków)
        • • Gromada Amphibia (płazy; 6000 gatunków)
        • Seria Amniota (jajo z owodnią)
          • Gromada Sauropsida – (gady; 8 225+ gatunków)
          • Gromada Aves (ptaki; od 8800 do 10 000 gatunków)
          • Gromada Synapsida (synapsydy (gady ssakokształtne); 4 500+ gatunków)
          • Gromada Mammalia (ssaki; 5800 gatunków)

Gromady według Catalogue of Life:

Podział z 2018 roku:

• Bezczaszkowce (Leptocardii)
• Cefalaspidokształtne (Cephalaspidomorphi)
• Gady (Reptilia)
• Mięśniopłetwe (Sarcopterygii)
• Płazy (Amphibia)
• Promieniopłetwe (Actinopterygii)
• Ptaki (Aves)
• Ogonice (Appendicularia)
• Spodouste (Elasmobranchii)
• Sprzągle (Thaliacea)
• Ssaki (Mammalia)
• Śluzice (Myxini)
• Zrosłogłowe (Holocephali)
• Żachwy (Ascidiacea)

Filogeneza

Hipotetyczny przodek strunowców był zwierzęciem wodnym o dwóch częściach ciała: wisceralnej, odpowiadającej za pobieranie pokarmu i być może oddychanie oraz somatycznej, odpowiedzialnej za przemieszczanie całego ciała.

Teorie ewolucyjne

Pokrewieństwo trzech grup należących do strunowców było przez lata tematem dyskusji i różnych teorii ewolucyjnych. Według jednej z teorii, tzw. teorii Garstanga, najbardziej bazalną grupą strunowców są osłonice, od których, drogą pedomorfozy wyewoluowały pozostałe grupy, lancetniki i kręgowce, będące siostrzanymi kladami, łączonymi w takson Euchordata. Teoria ta przez lata cieszyła się dużą popularnością i do dziś często występuje w licznych podręcznikach szkolnych.

Inny punkt widzenia przedstawia teoria Atriozoa, która łączy ze sobą Cephalochordata i Tunicata na podstawie występowania u nich specyficznego krążenia wody opływającej kosz skrzelowy. Woda wpływa przez otwór gębowy, omywa skrzela, a następnie trafia do atrium – jamy okołoskrzelowej, z której uchodzi przez osobny otwór – atriopor. U kręgowców woda opuszcza gardziel przez otwory skrzelowe bezpośrednio do środowiska zewnętrznego.

Badania molekularne wskazały, że kręgowce i osłonice są najbliższymi krewnymi, natomiast taksonem bazalnym stały się bezczaszkowce. Takson, zawierający w sobie osłonice i kręgowce nosi nazwę Olfactores. W wyniku dokładnych badań morfologicznych odnaleziono kilka synapomorfii, które można dla niego wskazać.

Drzewo filogenetyczne

Chordata

Cephalochordata  Amphioxus  Olfactores Tunicata   Appendicularia (dawniej Larvacea)  Thaliacea   Ascidiacea   Craniata  Myxini  Vertebrata   Conodonta†  Cephalaspidomorphi  Hyperoartia  Pteraspidomorphi†  Gnathostomata   Placodermi†  Chondrichthyes  Teleostomi   Acanthodii†  Osteichthyes   Actinopterygii  Sarcopterygii  void  Tetrapoda   Amphibia  Amniota   Synapsida  void  Mammalia  Sauropsida  void  Aves

Grupa zawierająca – Bilateria

Uwagi:

• Linie pokazują prawdopodobne pokrewieństwo ewolucyjne, uwzględniając wymarłe taksony oznaczone znakiem †. Niektóre są bezkręgowcami. Chordata to typ.
• Pozycja (pokrewieństwo) bezczaszkowców, osłonic i kręgowców według czasopisma naukowego Nature.

Zobacz też

• Pikaia
• półstrunowce