Czerwony klasztor (klasztor na Słowacji): Różnice pomiędzy wersjami
49°23′58″N 20°25′00″E/49,399444 20,416667| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
poprawki i uzupełnienia |
→Historia: drobne uzupełnienie |
||
| Linia 49: | Linia 49: | ||
== Historia == |
== Historia == |
||
Został ufundowany w [[1319]] przez węgierskiego magnata Kokosza Berzewiczego. Fundacja ta była częścią kary, jaką miał on ponieść za zabicie Chyderka z rodu Györgów (za karę miał ufundować 6 klasztorów oraz zamówić w nich 4 tys. mszy). Budowę klasztoru rozpoczęto w [[1330]] r. Nazywano go Klasztorem Lechnickim, gdyż powstał na terenach wyłączonych z położonej wyżej w dolinie potoku Havka wsi [[Lechnica]], zaś od pokrycia czerwoną dachówką był "''od ludu czerwonym zwany''"<ref name =Jan=>Janota Eugeniusz: ''Przewodnik w wycieczkach na Babią Górę, do Tatr i Pienin'', nakładem Juliusza Wildta, Kraków 1860, s. 56</ref>. Wilhelm Drugeth, starosta spiski, uposażył go w 1335 r. [[Stara Wieś Spiska|Starą Wsią]], a w 1352 r. Jan, przeor klasztoru w [[Lendak]]u darował wieś [[Relów]].<ref name =Jan=/> Krakowscy mieszczanie na utrzymanie klasztoru przeznaczyli połowę wsi [[Rychwałd (Słowacja)|Rychwałd |
Został ufundowany w [[1319]] przez węgierskiego magnata Kokosza Berzewiczego. Fundacja ta była częścią kary, jaką miał on ponieść za zabicie Chyderka z rodu Györgów (za karę miał ufundować 6 klasztorów oraz zamówić w nich 4 tys. mszy). Budowę klasztoru rozpoczęto w [[1330]] r. Nazywano go Klasztorem Lechnickim, gdyż powstał na terenach wyłączonych z położonej wyżej w dolinie potoku Havka wsi [[Lechnica]], zaś od pokrycia czerwoną dachówką był "''od ludu czerwonym zwany''"<ref name =Jan=>Janota Eugeniusz: ''Przewodnik w wycieczkach na Babią Górę, do Tatr i Pienin'', nakładem Juliusza Wildta, Kraków 1860, s. 56</ref>. Wilhelm Drugeth, starosta spiski, uposażył go w 1335 r. [[Stara Wieś Spiska|Starą Wsią]], a w 1352 r. Jan, przeor klasztoru w [[Lendak]]u darował wieś [[Relów]].<ref name =Jan=/> Krakowscy mieszczanie na utrzymanie klasztoru przeznaczyli połowę wsi [[Rychwałd (Słowacja)|Rychwałd]]. Zakonnicy byli utrzymywani przez podatki pochodzące łącznie z 10 wsi. Wspierani byli też przez polskich królów: [[Kazimierz III Wielki|Kazimierza Wielkiego]], [[Ludwik Węgierski|Ludwika Węgierskiego]] i [[Jadwiga Andegaweńska|królową Jadwigę]]. W 1381 r. "''Ludwik król polski i węgierski nakazał Bolkowi, księciu opolskiemu i staroście czorsztyńskiemu, by nie wzbraniał kartuzom lechnickim łowienia ryb na polskim brzegu Dunajca. R. 1393 Jadwiga królowa uposażyła klasztor stałym dochodem soli z żup bocheńskich, tudzież młynem po polskiej stronie. Władysław Jagiełło zatwierdził to nadanie we Lwowie 1425 r.''"<ref name =Jan=/> Z czasem zakonnicy rozbudowywali obiekt i wznosili dalsze budowle: domki–pustelnie, szpital, aptekę, zajazd dla podróżnych i wieżę kościoła. Klasztor zamieszkany był początkowo (do 1567 r.) przez mnichów z zakonu [[kartuzi|kartuzów]] (posiadali również klasztor w [[Kláštorisko|Kláštorisku]]), a później (1711-1782) [[kameduli|kamedułów]]. |
||
W latach 1431–1433 klasztor był łupiony przez [[Husytyzm|husytów]]. Zakon działał do roku 1782, kiedy został skasowany przez cesarza [[Józef II Habsburg|Józefa II]]. Dobra zakonu zostały rozdysponowane wśród kilkuset rodzin niemieckich kolonistów, którzy w tym czasie przybyli do pobliskiej Dolnej Lechnicy (''Unterlechnitz''), wówczas też upowszechniła się niemiecka nazwa ''Rotes Kloster'' (węg. ''Vöröskolostor''). [[Jadwiga Łuszczewska]] (Deotyma) zwiedzająca w [[1860]] klasztor zastała go zrujnowanym, ale kościół był zadbany. Po pożarze w [[1907]], w wyniku którego zniszczone zostały dachy i zawaliła się wieża kościoła, klasztor przeszedł na własność węgierskiego ministerstwa rolnictwa. W [[1934]] preszowski oddział KCST wydzierżawił go na 50 lat i przeprowadził prowizoryczny remont, w latach 1952–1968 przeprowadzono remont generalny, a cały obiekt został uznany za narodowy pomnik kultury. |
W latach 1431–1433 klasztor był łupiony przez [[Husytyzm|husytów]]. Zakon działał do roku 1782, kiedy został skasowany przez cesarza [[Józef II Habsburg|Józefa II]]. Dobra zakonu zostały rozdysponowane wśród kilkuset rodzin niemieckich kolonistów, którzy w tym czasie przybyli do pobliskiej Dolnej Lechnicy (''Unterlechnitz''), wówczas też upowszechniła się niemiecka nazwa ''Rotes Kloster'' (węg. ''Vöröskolostor''). [[Jadwiga Łuszczewska]] (Deotyma) zwiedzająca w [[1860]] klasztor zastała go zrujnowanym, ale kościół był zadbany. Po pożarze w [[1907]], w wyniku którego zniszczone zostały dachy i zawaliła się wieża kościoła, klasztor przeszedł na własność węgierskiego ministerstwa rolnictwa. W [[1934]] preszowski oddział KCST wydzierżawił go na 50 lat i przeprowadził prowizoryczny remont, w latach 1952–1968 przeprowadzono remont generalny, a cały obiekt został uznany za narodowy pomnik kultury. |
||
Wersja z 21:57, 26 wrz 2018
 „Czerwony Klasztor” | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Fundator |
Kokosz Berzewiczy |
| Data budowy |
1330 |
| Data zamknięcia |
lata 80. XVIII wieku |
Położenie na mapie kraju preszowskiego  | |
Położenie na mapie Słowacji  | |
| 49°23′58″N 20°25′00″E/49,399444 20,416667
| |
| Strona internetowa | |
Czerwony Klasztor (słow. Červený kláštor) – kompleks klasztorny na Słowacji w miejscowości Czerwony Klasztor nad Dunajcem, na pograniczu Pienin i Magury Spiskiej.
Historia
Został ufundowany w 1319 przez węgierskiego magnata Kokosza Berzewiczego. Fundacja ta była częścią kary, jaką miał on ponieść za zabicie Chyderka z rodu Györgów (za karę miał ufundować 6 klasztorów oraz zamówić w nich 4 tys. mszy). Budowę klasztoru rozpoczęto w 1330 r. Nazywano go Klasztorem Lechnickim, gdyż powstał na terenach wyłączonych z położonej wyżej w dolinie potoku Havka wsi Lechnica, zaś od pokrycia czerwoną dachówką był "od ludu czerwonym zwany"[1]. Wilhelm Drugeth, starosta spiski, uposażył go w 1335 r. Starą Wsią, a w 1352 r. Jan, przeor klasztoru w Lendaku darował wieś Relów.[1] Krakowscy mieszczanie na utrzymanie klasztoru przeznaczyli połowę wsi Rychwałd. Zakonnicy byli utrzymywani przez podatki pochodzące łącznie z 10 wsi. Wspierani byli też przez polskich królów: Kazimierza Wielkiego, Ludwika Węgierskiego i królową Jadwigę. W 1381 r. "Ludwik król polski i węgierski nakazał Bolkowi, księciu opolskiemu i staroście czorsztyńskiemu, by nie wzbraniał kartuzom lechnickim łowienia ryb na polskim brzegu Dunajca. R. 1393 Jadwiga królowa uposażyła klasztor stałym dochodem soli z żup bocheńskich, tudzież młynem po polskiej stronie. Władysław Jagiełło zatwierdził to nadanie we Lwowie 1425 r."[1] Z czasem zakonnicy rozbudowywali obiekt i wznosili dalsze budowle: domki–pustelnie, szpital, aptekę, zajazd dla podróżnych i wieżę kościoła. Klasztor zamieszkany był początkowo (do 1567 r.) przez mnichów z zakonu kartuzów (posiadali również klasztor w Kláštorisku), a później (1711-1782) kamedułów.
W latach 1431–1433 klasztor był łupiony przez husytów. Zakon działał do roku 1782, kiedy został skasowany przez cesarza Józefa II. Dobra zakonu zostały rozdysponowane wśród kilkuset rodzin niemieckich kolonistów, którzy w tym czasie przybyli do pobliskiej Dolnej Lechnicy (Unterlechnitz), wówczas też upowszechniła się niemiecka nazwa Rotes Kloster (węg. Vöröskolostor). Jadwiga Łuszczewska (Deotyma) zwiedzająca w 1860 klasztor zastała go zrujnowanym, ale kościół był zadbany. Po pożarze w 1907, w wyniku którego zniszczone zostały dachy i zawaliła się wieża kościoła, klasztor przeszedł na własność węgierskiego ministerstwa rolnictwa. W 1934 preszowski oddział KCST wydzierżawił go na 50 lat i przeprowadził prowizoryczny remont, w latach 1952–1968 przeprowadzono remont generalny, a cały obiekt został uznany za narodowy pomnik kultury.
Brat Cyprian
Najbardziej znanym mnichem z Czerwonego Klasztoru był mnich Cyprian (Franz Ignatz Jäschke). W klasztorze pełnił obowiązki lekarza, cyrulika i aptekarza. W przyklasztornych ogrodach uprawiał zioła, z których sam sporządzał leki.
Był też znany jako botanik, do czasów dzisiejszych w muzeum w Tatrzańskiej Łomnicy zachował się jego zielnik. Skatalogował w nim i opisał blisko 300 gatunków roślin rosnących w Pieninach, zbierał też rośliny w Tatrach, m.in. w Dolinie Kieżmarskiej.
Znany też jest pod przydomkiem Latający Mnich, według opowieści miał na własnoręcznie skonstruowanej lotni zlecieć ze szczytu Trzech Koron na dziedziniec Czerwonego Klasztoru lub, jak głosi inna legenda, przelecieć nad Morskim Okiem, gdzie został zamieniony w skalny głaz, nazywany do tej pory Mnichem.
Pisarz Jan Wiktor uczynił go bohaterem swego opowiadania Zapomniany lotnik oraz powieści Skrzydlaty Mnich. Na terenie klasztoru zrealizowano słowacko-polski film Latający mnich i tajemnica Da Vinci opowiadający o życiu brata Cypriana.
Bibliografia
- Józef Nyka: Pieniny. Przewodnik. Wyd. IX. Latchorzew: Wyd. Trawers, 2006. ISBN 83-915859-4-8.
- Ondrej Pöss, Dejiny a kultura karpatskych Nemcov, Bratislava – Pressburg 2005, ISBN 80-89079-16-4.
Linki zewnętrzne
