Kujawiak (taniec): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Błędy ortograficzne oraz językowe, ort., jęz. |
drobne techniczne |
||
| Linia 4: | Linia 4: | ||
Na Kujawach tańce kujawskie mają różne nazwy: kolebka-obrót w lewo, w prawo,odibka-obrót w prawo,śpiący gładki,owczarek-okrągły<ref>{{Cytuj |autor = Andrzej Chodkowski, |tytuł = Encyklopedia Muzyki |data = 2001}}</ref>. |
Na Kujawach tańce kujawskie mają różne nazwy: kolebka-obrót w lewo, w prawo,odibka-obrót w prawo,śpiący gładki,owczarek-okrągły<ref>{{Cytuj |autor = Andrzej Chodkowski, |tytuł = Encyklopedia Muzyki |data = 2001}}</ref>. |
||
== |
==Charakterystyka== |
||
Jest tańcem spokojnym w metrum 3/4<ref>''Słownik muzyki'', red. W. Marchwica, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006, {{ISBN|83-7435-239-6}}; {{ISBN|978-83-7435-239-0}}.</ref>, wykonywanym w tempie rubato. Według klasyfikacji muzykologicznej kujawiak należy do tańców o mazurowych rytmach<ref>{{Cytuj |autor = Grażyna Dąbrowska |tytuł = Leksykon.Taniec w polskij tradycji. |data = 2012}}</ref>. Do tańców mazutowych zalicza się: kujawiaka, mazurka właściwego i oberka. Kujawiak jest z nich najwolniejszy. Wykonywano go zwykle z przyśpiewkami. Polega na chodzeniu w rytmie [[ćwierćnuta|ćwierćnut]] na lekko ugiętych nogach. Biorąc pod uwagę klasyfikację form choreograficznych polskiego folkloru, podaną przez C. Sachsa (podzielił on na podstawie rysunkowych form choreograficznych tańca na trzy rodzaje: koło, tańca szeregowe, korowodowe i profesjonalne, oraz wirowe tańce parowe), kujawiak należy do trzeciej grupy tańców. Specyfika ich polegała na wykonywaniu przez poszczególne pary wokół ich własnej osi w miejscu lub też z równoczesnym przesuwaniem się naprzód, często rysunku dużego koła<ref>{{Cytuj |autor = R.Lange |tytuł = Tradycyjny taniec ludowy w polsce i jego przeobrżenia w czasie i przestrzeni. |data = 1978}}</ref>. Nastrojowa, liryczna melodia nadaje mu zalotny charakter. Kroki taneczne oparte są głównie na łagodnym chodzie i obrotach, jedynie muzyczne akcenty na koniec [[fraza (muzyka)|frazy]] podkreślane są przez mocniejsze przytupywania. Według [[Tradycja|tradycji]] taniec jest tańczony przez te same pary. Po obwodzie koła tańczą za sobą para za parą. Tancerka znajduje się po lewej stronie, o krok przed partnerem. Tancerze zwracają się do siebie przodem, tancerz chwyta partnerkę oburącz ponad talią, tancerka w tym samym czasie w podobnie chwyta partnera od strony boków. Tancerze od czasu do czasu wznoszą do góry prawą rękę i potrząsają nią wysoko. Co jakiś czas zmieniają ujęcie na otwarte i tańczą w objęciu za plecami (tancerz lewą rękę, tancerka prawą, gdy tancerka znajduje się z lewej strony lub na odwrót). |
Jest tańcem spokojnym w metrum 3/4<ref>''Słownik muzyki'', red. W. Marchwica, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006, {{ISBN|83-7435-239-6}}; {{ISBN|978-83-7435-239-0}}.</ref>, wykonywanym w tempie rubato. Według klasyfikacji muzykologicznej kujawiak należy do tańców o mazurowych rytmach<ref>{{Cytuj |autor = Grażyna Dąbrowska |tytuł = Leksykon.Taniec w polskij tradycji. |data = 2012}}</ref>. Do tańców mazutowych zalicza się: kujawiaka, mazurka właściwego i oberka. Kujawiak jest z nich najwolniejszy. Wykonywano go zwykle z przyśpiewkami. Polega na chodzeniu w rytmie [[ćwierćnuta|ćwierćnut]] na lekko ugiętych nogach. Biorąc pod uwagę klasyfikację form choreograficznych polskiego folkloru, podaną przez C. Sachsa (podzielił on na podstawie rysunkowych form choreograficznych tańca na trzy rodzaje: koło, tańca szeregowe, korowodowe i profesjonalne, oraz wirowe tańce parowe), kujawiak należy do trzeciej grupy tańców. Specyfika ich polegała na wykonywaniu przez poszczególne pary wokół ich własnej osi w miejscu lub też z równoczesnym przesuwaniem się naprzód, często rysunku dużego koła<ref>{{Cytuj |autor = R.Lange |tytuł = Tradycyjny taniec ludowy w polsce i jego przeobrżenia w czasie i przestrzeni. |data = 1978}}</ref>. Nastrojowa, liryczna melodia nadaje mu zalotny charakter. Kroki taneczne oparte są głównie na łagodnym chodzie i obrotach, jedynie muzyczne akcenty na koniec [[fraza (muzyka)|frazy]] podkreślane są przez mocniejsze przytupywania. Według [[Tradycja|tradycji]] taniec jest tańczony przez te same pary. Po obwodzie koła tańczą za sobą para za parą. Tancerka znajduje się po lewej stronie, o krok przed partnerem. Tancerze zwracają się do siebie przodem, tancerz chwyta partnerkę oburącz ponad talią, tancerka w tym samym czasie w podobnie chwyta partnera od strony boków. Tancerze od czasu do czasu wznoszą do góry prawą rękę i potrząsają nią wysoko. Co jakiś czas zmieniają ujęcie na otwarte i tańczą w objęciu za plecami (tancerz lewą rękę, tancerka prawą, gdy tancerka znajduje się z lewej strony lub na odwrót). |
||
| Linia 18: | Linia 18: | ||
Podstawowe kroki w kujawiaku to: równy, z dołu, z góry, trójkrok chodzony (w jednym takcie wykonuje się trzy kroki taneczne). Figury Kujawiaka to: ''śpiący'', ''od się-do się'' (''odsibka''), ''kolebany'' i 4 kierunki wirowania.okrągłego. |
Podstawowe kroki w kujawiaku to: równy, z dołu, z góry, trójkrok chodzony (w jednym takcie wykonuje się trzy kroki taneczne). Figury Kujawiaka to: ''śpiący'', ''od się-do się'' (''odsibka''), ''kolebany'' i 4 kierunki wirowania.okrągłego. |
||
== |
==Historia== |
||
Dawność grupy tańców mazurowych potwierdza fakt, że najpowszechniejszym metrum w polskiej muzyce ludowej jest rytm na 2/4 i 3/8. Rówżnież pieśni obrzędowe w Polsce są utrzymywane w tym rytmie<ref>{{Cytuj |autor = H.Dorabialska |tytuł = Polonez przed Chopenem |data = 1938}}</ref>. Forma charakterologiczna tańców tej grupy, zwanymi tańcami wirowymi, pojawiła się wśród ludów słowiańskich późno, a do Polski przenikała prawdopodobnie dopiero pod koniec średniowiecza. W tym czasie (XV wiek), dokonał się zasadniczy przełomw choreotechnice europejskiej. Z dawnych tańców o charakterze kołowym i łańcuchowym wyłoniły się tańce parowe, polegające na podążaniu gromady tanecznej uformowanej parami za parą począskującą<ref>{{Cytuj |autor = M.Drabecka |tytuł = TaNce historyczne,tom 1 |data = 1971}}</ref>. Bezpośrednio związana z tym zjawiskiem była również zmiana obsady instrumentalnej zespołu muzycznego przygrywającego do tańców i zmiana systemu tonalnego (dur-moll)<ref>{{Cytuj |autor = M.Drabecka |tytuł = Polskie tańce ludowe w dziełach Kolberga |data = 1963}}</ref>. Formowania się rytmiki mazurowej, z którą bezpośrednio jest związany kujawiak, szacuje się na XV i XVI wiek. Między 1750 a 1830 rokiem kujawiak wyłąnia się ze wcześniejszych rytmów mazurowych, do których do tego czasu był bezpośrednio przypisywany. Jego nazwa po raz pierwszy pojawiła się w 1827 roku. Ludowe nazwy tego tańca, to ''śpiący'' i ''kolebany''. |
Dawność grupy tańców mazurowych potwierdza fakt, że najpowszechniejszym metrum w polskiej muzyce ludowej jest rytm na 2/4 i 3/8. Rówżnież pieśni obrzędowe w Polsce są utrzymywane w tym rytmie<ref>{{Cytuj |autor = H.Dorabialska |tytuł = Polonez przed Chopenem |data = 1938}}</ref>. Forma charakterologiczna tańców tej grupy, zwanymi tańcami wirowymi, pojawiła się wśród ludów słowiańskich późno, a do Polski przenikała prawdopodobnie dopiero pod koniec średniowiecza. W tym czasie (XV wiek), dokonał się zasadniczy przełomw choreotechnice europejskiej. Z dawnych tańców o charakterze kołowym i łańcuchowym wyłoniły się tańce parowe, polegające na podążaniu gromady tanecznej uformowanej parami za parą począskującą<ref>{{Cytuj |autor = M.Drabecka |tytuł = TaNce historyczne,tom 1 |data = 1971}}</ref>. Bezpośrednio związana z tym zjawiskiem była również zmiana obsady instrumentalnej zespołu muzycznego przygrywającego do tańców i zmiana systemu tonalnego (dur-moll)<ref>{{Cytuj |autor = M.Drabecka |tytuł = Polskie tańce ludowe w dziełach Kolberga |data = 1963}}</ref>. Formowania się rytmiki mazurowej, z którą bezpośrednio jest związany kujawiak, szacuje się na XV i XVI wiek. Między 1750 a 1830 rokiem kujawiak wyłąnia się ze wcześniejszych rytmów mazurowych, do których do tego czasu był bezpośrednio przypisywany. Jego nazwa po raz pierwszy pojawiła się w 1827 roku. Ludowe nazwy tego tańca, to ''śpiący'' i ''kolebany''. |
||
Wersja z 20:47, 27 lis 2018
Kujawiak – polski taniec ludowy, pochodzący z Kujaw. Wywodzi się z kujawskich obrzędów weselnych. Jest to miarowy taniec ludowy, który charakteryzuje się rytmami mazurowymi (mazur). Nazwa tańca pochodzi od nazwy regionu (Kujawy), lecz taniec jest też spotykany w regionach sąsiadującymi z Kujawą, np.w Wielkopolsce, ziemi łęczyckiej, sierackiej, kalickiej, gostyńskiej. Kujawiak jest polskim tańcem narodowym, którego nazwa po raz pierwszy pojawiła się w 1827 r. Kujawiak jest typowym przejawem polskiego folkloru tanecznego, który polega na tańcu zbiorowym, wykonywanym wspólnie przez kobiety i mężczyzn.
Na Kujawach tańce kujawskie mają różne nazwy: kolebka-obrót w lewo, w prawo,odibka-obrót w prawo,śpiący gładki,owczarek-okrągły[1].
Charakterystyka
Jest tańcem spokojnym w metrum 3/4[2], wykonywanym w tempie rubato. Według klasyfikacji muzykologicznej kujawiak należy do tańców o mazurowych rytmach[3]. Do tańców mazutowych zalicza się: kujawiaka, mazurka właściwego i oberka. Kujawiak jest z nich najwolniejszy. Wykonywano go zwykle z przyśpiewkami. Polega na chodzeniu w rytmie ćwierćnut na lekko ugiętych nogach. Biorąc pod uwagę klasyfikację form choreograficznych polskiego folkloru, podaną przez C. Sachsa (podzielił on na podstawie rysunkowych form choreograficznych tańca na trzy rodzaje: koło, tańca szeregowe, korowodowe i profesjonalne, oraz wirowe tańce parowe), kujawiak należy do trzeciej grupy tańców. Specyfika ich polegała na wykonywaniu przez poszczególne pary wokół ich własnej osi w miejscu lub też z równoczesnym przesuwaniem się naprzód, często rysunku dużego koła[4]. Nastrojowa, liryczna melodia nadaje mu zalotny charakter. Kroki taneczne oparte są głównie na łagodnym chodzie i obrotach, jedynie muzyczne akcenty na koniec frazy podkreślane są przez mocniejsze przytupywania. Według tradycji taniec jest tańczony przez te same pary. Po obwodzie koła tańczą za sobą para za parą. Tancerka znajduje się po lewej stronie, o krok przed partnerem. Tancerze zwracają się do siebie przodem, tancerz chwyta partnerkę oburącz ponad talią, tancerka w tym samym czasie w podobnie chwyta partnera od strony boków. Tancerze od czasu do czasu wznoszą do góry prawą rękę i potrząsają nią wysoko. Co jakiś czas zmieniają ujęcie na otwarte i tańczą w objęciu za plecami (tancerz lewą rękę, tancerka prawą, gdy tancerka znajduje się z lewej strony lub na odwrót).
Taniec pozostawia wiele miejsca do improwizacji inwencji osób tańczących, od których chęci i temperamentu będzie zależało urozmaicanie tańca gestami rąk, czy przytupami. Kujawiak składa się z 3 tańców, z coraz to szybszym nacechowany obrotem:
- chodzony, czyli polski;
- odsibka, ocibka, czyli kujawiak właściwy środek pod względem ruchu pomiędzy a obertasem trzymającym;
- ksebka, czyli mazur[5].
Jeśli te trzy tańce zostaną po sobie wykonane, to można określić je zbiorową nazwą – tańca okrągłego. Charakter tańca ma również uwarunkowanie, jaki taniec poprzedzał jego wybrzmienie, np. jeśli przed kujawiakiem nie był prezentowany polone (czyli inaczej: chodzony, okrągływolny, niby występ, którego nieraz kwadrans lub pół godziny ciągną[6]), pierwszy z tych tańców rozpoczynają, tzw. śpiącym, czyli chodzonym kujawiakiem, który w następstwie staje się obudzonym i coraz bardziej ruchliwym tańcem[5]. Kiedy tempo tańca znacząco przyśpiesza, po przetańczeniu w szybkim tempie dłuższej chwil, jeden z tancerzy nieprędko taniec przerywa, wołając grajka, który owy taniec urywa, niekiedy tylko, by dać tancerzom odpocząć czy zmienić kierunek ruchu lub dla zmiany nut. Owa zmiana często zachodzi poprzez jednego z tancerzy, który stoi przy skrzypku, nasuwając czapkę lub kapelusz na ucho, klaszcze w dłonie, jednocześnie wyśpiewując mu melodię, na którą teraz chciałby zmienić taniec. Grajek od razu lub po chwili zaczyna grać wyśpiewywaną mu melodię. Następnie tancerz (przewodnik) ponownie dołącza do reszty tancerzy.
Ze wzgledu na występowanie w różnych miejscach, ulegał on modyfikacji, klarowały się różne formy/rodzaje, np. na ziemi łęczyckiej (teren między Nerem a górą Bzurą – teren przejściowy między: Wielkopolską, Mazowszem a Kujawami), nacechowny został mazowieckimi właściwościami (słaba część trójkowego taktu). W tym regionie między 1940 a 1950 występował taniec o nazwie: dyna. Był to rodzaj chodzonego, przybierającego pewne ruchliwsze taneczne figury (prawdopodobnie z innych zapożyczonych tańców), który ożywiał się w następstwie jednym lub dwoma znanych weselszych i skoczniejszych tańców. W tej modyfikacji mężczyzna zaprasza do tańca dwie partnerki, które stawały po swoich bokach. Biorąc obie partnerki za ręce, obchodził z nimi pomieszczenie, nieśpiesznie, wręcz ospale, by później stoniowo przyśpieszać rytm. Druga para tancerzy tylko obchodziła pomieszczenie, zaczynając od przeciwnej strony. Przy spotkaniu obie trójki, zatrzymując się, wyginały i podsuwały się (balansowały) ku sobie, robiły młynka (obie kobiety, tak z jednej i z drugiej strony, podając sobie nawzajem dłonie, zakręcały się ze swoim lub z przeciwnej trójki tancerzem w kółko[5]. Taniec, ożywiając się coraz bardziej, kończył się kujawiakiem.
Podstawowe kroki w kujawiaku to: równy, z dołu, z góry, trójkrok chodzony (w jednym takcie wykonuje się trzy kroki taneczne). Figury Kujawiaka to: śpiący, od się-do się (odsibka), kolebany i 4 kierunki wirowania.okrągłego.
Historia
Dawność grupy tańców mazurowych potwierdza fakt, że najpowszechniejszym metrum w polskiej muzyce ludowej jest rytm na 2/4 i 3/8. Rówżnież pieśni obrzędowe w Polsce są utrzymywane w tym rytmie[7]. Forma charakterologiczna tańców tej grupy, zwanymi tańcami wirowymi, pojawiła się wśród ludów słowiańskich późno, a do Polski przenikała prawdopodobnie dopiero pod koniec średniowiecza. W tym czasie (XV wiek), dokonał się zasadniczy przełomw choreotechnice europejskiej. Z dawnych tańców o charakterze kołowym i łańcuchowym wyłoniły się tańce parowe, polegające na podążaniu gromady tanecznej uformowanej parami za parą począskującą[8]. Bezpośrednio związana z tym zjawiskiem była również zmiana obsady instrumentalnej zespołu muzycznego przygrywającego do tańców i zmiana systemu tonalnego (dur-moll)[9]. Formowania się rytmiki mazurowej, z którą bezpośrednio jest związany kujawiak, szacuje się na XV i XVI wiek. Między 1750 a 1830 rokiem kujawiak wyłąnia się ze wcześniejszych rytmów mazurowych, do których do tego czasu był bezpośrednio przypisywany. Jego nazwa po raz pierwszy pojawiła się w 1827 roku. Ludowe nazwy tego tańca, to śpiący i kolebany.
Najstarsze opracowanie kujawiaka pochodzi z ok. 1830. Znane są opracowania m.in. Henryka Wieniawskiego. Muzyka w kujawiaku jest liryczna i nastrojowa, często w tonacji minorowej.
Niektórzy mówią, że melodia tego tańca odzwierciedla kujawski krajobraz – szeroki i spokojny. Ruchy taneczne są wolne, posuwiste, pary spokojnie się obracają i lekko kołyszą.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Andrzej Chodkowski, Encyklopedia Muzyki, 2001.
- ↑ Słownik muzyki, red. W. Marchwica, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006, ISBN 83-7435-239-6; ISBN 978-83-7435-239-0.
- ↑ Grażyna Dąbrowska, Leksykon.Taniec w polskij tradycji., 2012.
- ↑ R.Lange, Tradycyjny taniec ludowy w polsce i jego przeobrżenia w czasie i przestrzeni., 1978.
- ↑ a b c Grażyna Dąbrowska, W kręgu polskich tańców ludowych, 1979.
- ↑ R.Lange, Tańce kujawskie, 1960.
- ↑ H.Dorabialska, Polonez przed Chopenem, 1938.
- ↑ M.Drabecka, TaNce historyczne,tom 1, 1971.
- ↑ M.Drabecka, Polskie tańce ludowe w dziełach Kolberga, 1963.