Kalka (językoznawstwo): Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m jęz.
m drobne redakcyjne
Linia 15: Linia 15:
* Czasem zamiast rodzimego określenia ''[[klucz elektrolityczny]]'' spotyka się tłumaczenie ''mostek solny''{{r|:4}}, będące kalką językową z {{w języku|en|salt bridge}}{{fakt}}.
* Czasem zamiast rodzimego określenia ''[[klucz elektrolityczny]]'' spotyka się tłumaczenie ''mostek solny''{{r|:4}}, będące kalką językową z {{w języku|en|salt bridge}}{{fakt}}.
* Spotykane na portalach internetowych wyrażenie ''scena zbrodni''{{r|sc1|sc2|sc3}} jest kalką angielskiego wyrażenia {{k|en|crime scene}}, którego rodzimym polskim odpowiednikiem jest ''miejsce zbrodni''{{r|:5}}.
* Spotykane na portalach internetowych wyrażenie ''scena zbrodni''{{r|sc1|sc2|sc3}} jest kalką angielskiego wyrażenia {{k|en|crime scene}}, którego rodzimym polskim odpowiednikiem jest ''miejsce zbrodni''{{r|:5}}.

== Zobacz też ==
{{wikisłownik|kalka}}
* [[neosemantyzacja]]
* [[innowacja językowa]]


== Przypisy ==
== Przypisy ==

Wersja z 15:06, 13 maj 2019

Kalka językowa (fr. calque linguistique), in. odbitka językowa1=:1 – zapożyczenie językowe, dosłowne przetłumaczenie wyrazu lub całego połączenia wyrazowego z jednego języka na inny. Język docelowy naśladuje wówczas strukturę przejętego słowa lub wyrażenia przy użyciu własnych jednostek leksykalnych[1][2].

Kalka językowa pojawia się często przy nauce języków i próbie przeniesienia zasad gramatycznych mowy rodzimej na grunt języka obcego, np. niegramatyczne angielskie zdanie I'll call to you (zamiast I'll call you) powstaje wskutek bezpośredniego odwzorowania polskiego Zadzwonię DO ciebie.

Typy kalk

Wyróżnia się następujące typy kalk[2]:

  • kalki gramatyczne – naśladują strukturę morfemiczną/słowotwórczą przejmowanego elementu językowego, tj. dochodzi do bezpośredniego odwzorowania każdego morfemu;
  • kalki semantyczne – słowo istniejące w języku zyskuje dodatkowe znaczenie pod wpływem wzorców języka obcego;
  • kalki frazeologiczne – naśladują strukturę obcego wyrażenia frazeologicznego.

Przykłady

  • Polskie słowo Rzeczpospolita jest kalką łacińskiego określenia Res Publica (rzecz publiczna); w staropolszczyźnie oznaczało one każde państwo o ustroju republikańskim (obecnie wyparte w tym znaczeniu przez słowo republika).
  • Sama nazwa odbitka językowa jest o tyle osobliwa, że stanowi zarówno opis pojęcia, jak i przykład opisywanego pojęcia. Jest ona bowiem odbitką językową z języków romańskich (np. hiszp. calco semántico)[potrzebny przypis].
  • Pojęcie mapa drogowa jest często spotykaną w mediach kalką ang. road map, którą zaleca się zastępować takimi określeniami, jak: „plan”, „strategia” czy „harmonogram”1=:22=:3.
  • Czasem zamiast rodzimego określenia klucz elektrolityczny spotyka się tłumaczenie mostek solny1=:4, będące kalką językową z ang. salt bridge[potrzebny przypis].
  • Spotykane na portalach internetowych wyrażenie scena zbrodni[3][4][5] jest kalką angielskiego wyrażenia crime scene, którego rodzimym polskim odpowiednikiem jest miejsce zbrodni1=:5.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Mistrík 1993 ↓, s. 229–230.
  2. ↑ a b Karlíková 2017 ↓.
  3. ↑ Telepata wskazał masowy grób. Zbrodni nie popełniono. GazetaPrawna.pl, 2011-06-08. [dostęp 2018-11-02].
  4. ↑ Największa scena zbrodni na świecie. WolneMedia, 2010-11-27. [dostęp 2018-11-02].
  5. ↑ Tatuowanie sceny zbrodni na piersi to nie najrozsądniejszy pomysł. Gizmodo. [dostęp 2018-11-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-04-26)].
Błąd w przypisach: Znacznik <ref> o nazwie „:1”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.
BŁĄD PRZYPISÓW

Błąd w przypisach: Znacznik <ref> o nazwie „:2”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.
BŁĄD PRZYPISÓW

Błąd w przypisach: Znacznik <ref> o nazwie „:3”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.
BŁĄD PRZYPISÓW

Błąd w przypisach: Znacznik <ref> o nazwie „:4”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.
BŁĄD PRZYPISÓW

Błąd w przypisach: Znacznik <ref> o nazwie „:5”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.
BŁĄD PRZYPISÓW

Bibliografia

  • Helena Karlíková, KALK, [w:] Petr Karolak, Marek Nekula, Jana Pleskalová (red.), Nový encyklopedický slovník češtiny, 2017 (cz.).
  • Jozef Mistrík, Encyklopédia jazykovedy, wyd. 1, Bratysława: Obzor, 1993, ISBN 80-215-0250-9, OCLC 29200758 (słow.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kalka_(językoznawstwo)&oldid=56664447”