Cmentarze w Toruniu: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Mateuszgdynia (dyskusja | edycje)
→‎Cmentarze parafialne: drobne merytoryczne
Mateuszgdynia (dyskusja | edycje)
Linia 223: Linia 223:
| [[Podgórz (Toruń)|Podgórz]]
| [[Podgórz (Toruń)|Podgórz]]
|
|
| [[Plik:Obiekt zabytkowy znak.svg|center|24px]] ([[gminna ewidencja zabytków]])
|
|-
|-
| [[Cmentarz Opatrzności Bożej w Toruniu|Cmentarz Opatrzności Bożej]]
| [[Cmentarz Opatrzności Bożej w Toruniu|Cmentarz Opatrzności Bożej]]
Linia 231: Linia 231:
| [[Stawki (Toruń)|Stawki]]
| [[Stawki (Toruń)|Stawki]]
|
|
| [[Plik:Obiekt zabytkowy znak.svg|center|24px]] ([[gminna ewidencja zabytków]])
|
|-
|-
| [[Cmentarz na Rudaku w Toruniu|Cmentarz ewangelicki]]
| [[Cmentarz na Rudaku w Toruniu|Cmentarz ewangelicki]]

Wersja z 16:52, 8 lip 2019

Cmentarze w Toruniu – nekropolie znajdujące się zarówno na prawym, jak i lewym brzegu Wisły w Toruniu.

Lokalizacja

Mapa konturowa Torunia
Cmentarze w Toruniu
- komunalne - parafialne - nieczynne - nieistniejące

Historia

Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, sarkofag Anny Wazówny
Kościół św Jakuba - groby duchownych i mieszczan toruńskich
Cmentarz św. św. Piotra i Pawła, kaplica grobowa rodziny Jaugsch i Kuras z 1914 roku
Cmentarz Garnizonowy
Cmentarz Najświętszej Marii Panny w dniu Wszystkich Świętych
Centralny Cmentarz Komunalny, dom przedpogrzebowy
Cmentarzu św. Jerzego, aleja główna
Cmentarz Opatrzności Bożej, aleja główna
Cmentarz Podwyższenia Krzyża Świętego, brama główna
Cmentarz św. Antoniego, brama główna
Cmentarzu św. Jerzego, Kolumbarium
Cmentarz św. św. Piotra i Pawła, Golgota z 1813 roku
Cmentarz na Kluczykach, aleja główna

Na terenie Torunia znajduje się kilkanaście cmentarzy różnych wyznań, co wiąże się z wielokulturową historią miasta. W pierwszych wiekach Torunia jego mieszkańców grzebano na cmentarzach przy kościołach, a bogatych mieszczan w ich podziemiach. Na szczególną uwagę zasługuje tu kościół św. św. Janów (obecnie katedra). Od XV wieku chowano tu osoby z rodzin patrycjuszowskich i duchowieństwo, lecz do naszych czasów zachowały się jedynie tablice, epitafia i płyty nagrobne wewnątrz świątyni oraz kilkadziesiąt trumien w jego podrzeniach, pochodzące prawdopodobnie z XIX w. Natomiast cmentarz wokół świątyni dzisiaj nie istnieje[1]. Kolejnym kościołem, który warto wymienić jest świątynia pw. WNMP, w której pochowano m.in. królewnę Annę Wazównę, zaś przy kościele św. Jakuba zachowały się do naszych czasów tablice nagrobne.

Pod koniec XVIII wieku władze miasta zakazały pochówków zmarłych na terenie Starego i Nowego Miasta, stąd założono wówczas nowe miejsca grzebalne na obrzeżach. W tym okresie powstał przy szpitalu dla trędowatych i kościele św. Jerzego tzw. stary cmentarz św. Jerzego, na którym spoczęli m.in. zamożni patrycjusze, a w 1724 roku  pochowano tu m.in. burmistrza J.G. Rosnera. Po likwidacji kościoła i cmentarza w 1811 roku część płyt nagrobnych przeniesiono m.in. do kościoła św. Ducha. Drugim miejscem pochówków na ówczesnych przedmieściach Torunia był nieistniejący już kościół i cmentarz św. Wawrzyńca. W XIX wieku chowano tu m.in. mieszkańców z Chełmińskiego Przedmieścia[2].

W 1811 roku otwarto tzw. nowy cmentarz św. Jerzego, który jest najstarszą zachowaną nekropolią Torunia. Pochowani są tam wybitni torunianie: rajcowie miejscy, notable, naukowcy, duchowieństwo, a także zwykli mieszkańcy miasta[3]. Z kolei największą toruńską nekropolią jest założony w 1973 roku Centralny Cmentarz Komunalny, mieszczący się w północnej części miasta i zajmujący powierzchnię  27, 84 ha[4].

Najmłodszym cmentarzem Torunia jest nekropolia parafialna przy ul. Szczecińskiej 38 na Bielawach[5].

Cmentarze w dzielnicach prawobrzeżnych

Cmentarze komunalne

Nazwa Administrator Rok założenia Adres Dzielnica Uwagi Zabytek
Cmentarz Komunalny nr 1 Gmina Miasta Toruń 1839 ul. Grudziądzka 22-30 Centrum nieczynny, dawniej wojskowy
Cmentarz Komunalny nr 2 Gmina Miasta Toruń 1891 ul. Grudziądzka 129-137 Mokre
Centralny Cmentarz Komunalny Gmina Miasta Toruń 1976 ul. Grudziądzka 192 Katarzynka

Cmentarze parafialne

Nazwa Administrator Rok założenia Adres Dzielnica Uwagi Zabytek
Cmentarz św. Jerzego parafia katedralna, parafia ewangelicko-augsburska, parafia prawosławna i parafia WNMP 1811 ul. Gałczyńskiego Chełmińskie Przedmieście
Cmentarz św. Jakuba parafia św. Jakuba Apostoła 1817 (część ewangelicka) 1838 (część katolicka) ul. Antczaka Jakubskie Przedmieście
(gminna ewidencja zabytków)
Cmentarz św. Barbary parafia św. Antoniego 1842 ul. Przysiecka 12 Barbarka
Cmentarz Podwyższenia Krzyża Świętego parafia Podwyższenia Krzyża Świętego 1843 ul. Turystyczna 49-51 Kaszczorek
(gminna ewidencja zabytków)
Cmentarz Matki Bożej Królowej Polski parafia MBKP I poł. XIX w. ul. Rydygiera 21 Rubinkowo I nieczynny
Cmentarz św. Antoniego parafia św. Antoniego 1892 ul. Owsiana 57 Wrzosy
Cmentarz Najświętszej Marii Panny parafia WNMP 1919 ul. Wybickiego 78-80 Chełmińskie Przedmieście
Cmentarz Matki Bożej Nieustającej Pomocy parafia MBNP po 2005 ul. Wymarzona 22 Bielawy

Cmentarze nieistniejące

Nazwa Rok założenia Rok likwidacji Adres Dzielnica Uwagi Zabytek
Cmentarz Staroluterański 1854 1992 ul. Matejki Chełmińskie Przedmieście od 2011 roku teren nosi nazwę: Skwer Inwalidów Wojennych
Cmentarz Benedyktynek 1667 1837 ul. Winnica Jakubskie Przedmieście teren zielony
Cmentarz Elsnerów 1811 1866 ul. św. Józefa Bielany pozostałości po nekropoli znajdują się na terenie Muzeum Techniki i Inżynierii Komunalnej. Na początku latach 90. XX w. dokonano uprzątnięcia terenu (postawiono krzyż i wykonano ogrodzenie kwater) W 2005 roku z inicjatywy Toruńskich Wodociągów odnowiono ponownie miejsce pochówku
Cmentarz Bawarczyków 1813 ul. Legionów Chełmińskie Przedmieście miejsce dawnego pochówku Bawarczyków upamiętnia niewielki pomnik. W II połowie XX w. na terenie nekropoli wybudowano szkołę (Zespół Szkół Technicznych)
Cmentarz Boża Męka 1924 ul. Staszica, Gogi i Podgórna Mokre zurbanizowana część miasta

Cmentarze w dzielnicach lewobrzeżnych

Cmentarze parafialne

Nazwa Administrator Rok założenia Adres Dzielnica Uwagi Zabytek
Cmentarz św. św. Piotra i Pawła parafia św. św. Piotra i Pawła 1651 ul. Poznańska 104 Podgórz
tzw. nowy Cmentarz św. św. Piotra i Pawła parafia św. św. Piotra i Pawła 1937 ul. Poznańska 146–148 Podgórz
(gminna ewidencja zabytków)
Cmentarz Opatrzności Bożej parafia Opatrzności Bożej 1947 ul. Włocławska 56-58 Stawki
(gminna ewidencja zabytków)
Cmentarz ewangelicki Gmina Miasta Toruń XVII w. ul. Rudacka 27 Rudak nieczynny
Cmentarz ewangelicki Gmina Miasta Toruń 1845 ul. Poznańska 114 Podgórz nieczynny
Cmentarz ewangelicki Gmina Miasta Toruń 1878 ul. Łączna 38 Stawki nieczynny
Cmentarz tzw. nowy ewangelicki Gmina Miasta Toruń po koniec XIX w. ul. Poznańska 313 Podgórz nieczynny

Cmentarze nieistniejące

Nazwa Rok założenia Rok likwidacji Adres Dzielnica Uwagi Zabytek
Cmentarz komunalny 1912 1945 ul. Turkusowa 24 Stawki w 2006 roku władze miasta uporządkowały teren. Obecnie obszar zielony

Kolumbarium

W Toruniu oprócz tradycyjnych grobów na dwóch cmentarzach (Centralny Cmentarz Komunalny i św. Jerzego) założono kolumbaria, w których składa się urny z prochami zmarłych. Od czasu wybudowania w mieście spopielarni zwłok (2013 rok) ta forma pochówku staje się coraz bardziej popularna[6].

Kwesta

Od 2003 roku 1 listopada Towarzystwo Miłośników Torunia oraz władze miasta organizują kwestę, której celem jest ratowanie najbardziej zniszczonych, a cennych nagrobków cmentarza św. Jerzego[7].

Dochód z kwesty, która odbyła się 1 listopada 2016 roku, zostanie przeznaczony na odrestaurowanie nagrobku toruńskich rzemieślników i przedsiębiorców Araczewskich[8].

Miejsca Pamięci Narodowej

Galeria

Cmentarze istniejące

Cmentarze nieistniejące

Zobacz też

Przypisy

  1. Rozmowa Dnia - wtorek 4.12.2018 [online], www.toruntv.pl [dostęp 2019-01-05] (pol.).
  2. JW Web Development, Historia - Cmentarze Toruń [online], www.torunskiecmentarze.pl [dostęp 2019-01-05] (pol.).
  3. [http://historicus.umk.pl/cmentarz/ Toru�skie Nekropolie - Cmentarz Swi�tego Jerzego - Strona G��wna] [online], historicus.umk.pl [dostęp 2019-01-05].
  4. Szymon Spandowski, Nowa aplikacja ułatwi szukanie miejsc pochówku bliskich na toruńskich cmentarzach komunalnych [online], nowosci.com.pl [dostęp 2019-01-05] (pol.).
  5. Cmentarnik.net [online], cmentarnik.net [dostęp 2019-01-05].
  6. Kremacja możliwa w Toruniu. torun.pl. [dostęp 2013-02-05]. (pol.).
  7. Kwesta na cmentarzu św. Jerzego. torun.pl. [dostęp 2014-10-27]. (pol.).
  8. Kwesta na cmentarzu św. Jerzego 2016 | www.torun.pl [online], www.torun.pl [dostęp 2016-11-22].

Linki zewnętrzne