Tumult gdański 1525–1526: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Mathiasrex (dyskusja | edycje) kat. |
drobne redakcyjne, jęz. |
||
| Linia 3: | Linia 3: | ||
W styczniu 1525 mieszczaństwo gdańskie wystąpiło przeciwko burmistrzowi, oskarżając go o defraudację funduszy miejskich, dokonaną pod protekcją [[kanclerz wielki koronny|kanclerza wielkiego koronnego]] [[Krzysztof Szydłowiecki|Krzysztofa Szydłowieckiego]]. Pospólstwo i plebs zażądało wyjęcia miasta spod jurysdykcji duchownej [[Biskupi kujawscy|biskupa kujawskiego]] [[Maciej Drzewicki|Macieja Drzewickiego]]. Burmistrz Ferber złożył urząd, jednak magistrat nie chciał przedstawić przedstawicielom pospólstwa rachunków miejskich. Luterańskie mieszczaństwo zażądało skasowania [[post]]ów, [[msza|mszy]], śpiewu kościelnego i wprowadzenia wolnego głoszenia [[Ewangelia|Ewangelii]]. |
W styczniu 1525 mieszczaństwo gdańskie wystąpiło przeciwko burmistrzowi, oskarżając go o defraudację funduszy miejskich, dokonaną pod protekcją [[kanclerz wielki koronny|kanclerza wielkiego koronnego]] [[Krzysztof Szydłowiecki|Krzysztofa Szydłowieckiego]]. Pospólstwo i plebs zażądało wyjęcia miasta spod jurysdykcji duchownej [[Biskupi kujawscy|biskupa kujawskiego]] [[Maciej Drzewicki|Macieja Drzewickiego]]. Burmistrz Ferber złożył urząd, jednak magistrat nie chciał przedstawić przedstawicielom pospólstwa rachunków miejskich. Luterańskie mieszczaństwo zażądało skasowania [[post]]ów, [[msza|mszy]], śpiewu kościelnego i wprowadzenia wolnego głoszenia [[Ewangelia|Ewangelii]]. |
||
22 stycznia 1525<ref name="ReferenceA">{{Cytuj|autor=Jan Leo|tytuł=Dzieje Prus|data=2008|miejsce=Olsztyn|s=422}}</ref> rozpoczęły się w Gdańsku rozruchy. Wzburzony tłum obalił magistrat i wprowadził [[demokracja|demokratyczny]] ustrój miejski. Skasowano wszystkie [[klasztor]]y [[katolicyzm|katolickie]], sprofanowano święte obrazy i [[sakrament]]y. Zlikwidowano posady [[proboszcz]]ów, wprowadzając w ich miejsce [[predykant]]ów. Mieszczanie wysłali delegację do [[Marcin Luter|Marcina Lutra]], z prośbą o przysłanie nauczycieli nowej wiary. Nowe luterańskie władze wysłały też do [[Zygmunt I Stary|Zygmunta Starego]] pismo, w którym informowali go o zmianie religii oraz zapewniali go o swoim posłuszeństwie wobec niego i |
22 stycznia 1525<ref name="ReferenceA">{{Cytuj|autor=Jan Leo|tytuł=Dzieje Prus|data=2008|miejsce=Olsztyn|s=422}}</ref> rozpoczęły się w Gdańsku rozruchy. Wzburzony tłum obalił magistrat i wprowadził [[demokracja|demokratyczny]] ustrój miejski. Skasowano wszystkie [[klasztor]]y [[katolicyzm|katolickie]], sprofanowano święte obrazy i [[sakrament]]y. Zlikwidowano posady [[proboszcz]]ów, wprowadzając w ich miejsce [[predykant]]ów. Mieszczanie wysłali delegację do [[Marcin Luter|Marcina Lutra]], z prośbą o przysłanie nauczycieli nowej wiary. Nowe luterańskie władze wysłały też do [[Zygmunt I Stary|Zygmunta Starego]] pismo, w którym informowali go o zmianie religii oraz zapewniali go o swoim posłuszeństwie wobec niego i dalszym odprowadzaniu należnych mu podatków<ref name="ReferenceA"/>. |
||
Na wieść o likwidacji [[Państwo zakonu krzyżackiego|państwa krzyżackiego]] i utworzeniu [[Prusy Książęce|Księstwa Pruskiego]] |
Na wieść o likwidacji [[Państwo zakonu krzyżackiego|państwa krzyżackiego]] i utworzeniu [[Prusy Książęce|Księstwa Pruskiego]] Gdańszczanie wysłali do króla członków władz miejskich, by ponownie usprawiedliwić swą zmianę wiary. Także część obalonego magistratu dotarła do króla i poprosiła go o osobistą interwencję w Gdańsku. Król obiecał pomoc, lecz dopiero po załatwieniu spraw ważniejszych<ref>{{Cytuj|autor=Jan Leo|tytuł=Dzieje Prus|data=2008|miejsce=Olsztyn|s=426}}</ref>. |
||
17 kwietnia 1526 miała miejsce interwencja zbrojna [[Władcy Polski|króla]] [[Zygmunt I Stary|Zygmunta Starego]], który wraz z [[książęta pomorscy|księciem pomorskim]] [[Jerzy I pomorski|Jerzym I]] |
17 kwietnia 1526 miała miejsce interwencja zbrojna [[Władcy Polski|króla]] [[Zygmunt I Stary|Zygmunta Starego]], który wraz z [[książęta pomorscy|księciem pomorskim]] [[Jerzy I pomorski|Jerzym I]] stanął na czele 8000 żołnierzy i stłumił bunt. Przywrócono stary ustrój Gdańska, a przed [[Dwór Artusa w Gdańsku|Dworem Artusa]] ścięto 14 przywódców rewolty<ref>{{Cytuj|autor=Jan Leo|tytuł=Dzieje Prus|data=2008|miejsce=Olsztyn|s=428}}</ref>. |
||
uśmierzył bunt. Przywrócono stary ustrój Gdańska, a przed [[Dwór Artusa w Gdańsku|Dworem Artusa]] ścięto 14 przywódców rewolty<ref>{{Cytuj|autor=Jan Leo|tytuł=Dzieje Prus|data=2008|miejsce=Olsztyn|s=428}}</ref>. |
|||
== Przypisy == |
== Przypisy == |
||
Wersja z 14:14, 17 wrz 2019
Tumult gdański 1525–1526 – wystąpienia luterańskiego pospólstwa i plebsu Gdańska przeciwko magistratowi i burmistrzowi Eberhardowi Ferberowi.
W styczniu 1525 mieszczaństwo gdańskie wystąpiło przeciwko burmistrzowi, oskarżając go o defraudację funduszy miejskich, dokonaną pod protekcją kanclerza wielkiego koronnego Krzysztofa Szydłowieckiego. Pospólstwo i plebs zażądało wyjęcia miasta spod jurysdykcji duchownej biskupa kujawskiego Macieja Drzewickiego. Burmistrz Ferber złożył urząd, jednak magistrat nie chciał przedstawić przedstawicielom pospólstwa rachunków miejskich. Luterańskie mieszczaństwo zażądało skasowania postów, mszy, śpiewu kościelnego i wprowadzenia wolnego głoszenia Ewangelii.
22 stycznia 1525[1] rozpoczęły się w Gdańsku rozruchy. Wzburzony tłum obalił magistrat i wprowadził demokratyczny ustrój miejski. Skasowano wszystkie klasztory katolickie, sprofanowano święte obrazy i sakramenty. Zlikwidowano posady proboszczów, wprowadzając w ich miejsce predykantów. Mieszczanie wysłali delegację do Marcina Lutra, z prośbą o przysłanie nauczycieli nowej wiary. Nowe luterańskie władze wysłały też do Zygmunta Starego pismo, w którym informowali go o zmianie religii oraz zapewniali go o swoim posłuszeństwie wobec niego i dalszym odprowadzaniu należnych mu podatków[1].
Na wieść o likwidacji państwa krzyżackiego i utworzeniu Księstwa Pruskiego Gdańszczanie wysłali do króla członków władz miejskich, by ponownie usprawiedliwić swą zmianę wiary. Także część obalonego magistratu dotarła do króla i poprosiła go o osobistą interwencję w Gdańsku. Król obiecał pomoc, lecz dopiero po załatwieniu spraw ważniejszych[2].
17 kwietnia 1526 miała miejsce interwencja zbrojna króla Zygmunta Starego, który wraz z księciem pomorskim Jerzym I stanął na czele 8000 żołnierzy i stłumił bunt. Przywrócono stary ustrój Gdańska, a przed Dworem Artusa ścięto 14 przywódców rewolty[3].