Droga krzyżowa

Stacja XIII, bazylika NMP w Gdańsku, autor Giennadij Jerszow , brąz 2005 r

Stacje przy kościele św. Kazimierza Królewicza w Krakowie

Jedna ze stacji na Jasnej Górze

Droga krzyżowa na krakowskim Kazimierzu

Droga krzyżowa – w Kościele katolickim nabożeństwo wielkopostne o charakterze adoracyjnym, polegające na symbolicznym odtworzeniu drogi Jezusa Chrystusa na śmierć i złożenia go do grobu.

Nazwa ta używana jest też w kontekście samej męki Chrystusa, stacji (wizerunków drogi krzyżowej), przedstawienia pasyjnego oraz czwartej tajemnicy części bolesnej różańca.

Historia

Tradycja odprawiania drogi krzyżowej powstała w Jerozolimie (Via Dolorosa). Na jej powstanie (być może już w XII w.) niewątpliwie wpłynął fakt odnalezienia Krzyża św., pielgrzymki wiernych do Jerozolimy jako miejsca związanego z życiem i śmiercią Chrystusa oraz pragnienie odtworzenia w kościołach Męki Chrystusa. Rozpowszechnili ją franciszkanie, którzy oprowadzając pątników, zatrzymywali się przy stacjach przedstawiających historię śmierci Jezusa.

Droga Krzyżowa w dzisiejszej formie z czternastoma stacjami została ustalona w XVII wieku. Nabożeństwo to szczególnie rozwinęło się w Holandii i Włoszech; praktykowało go wielu świętych.

W kościołach katolickich droga krzyżowa przedstawiana jest w obrazach lub rzeźbach rozmieszczonych najczęściej na ścianach bocznych świątyni. Stacje drogi krzyżowej to nie tylko odtworzenie wydarzeń z ostatnich dni Chrystusa. Mają one swą bogatą symbolikę. Dla katolików są również podstawą rozważań medytacyjnych.

Jan Paweł II odprawiał drogę krzyżową w każdy piątek przez cały rok i codziennie w wielkim poście.

Nową formą odprawiania drogi krzyżowej w Polsce, powstałą w XXI w., jest Ekstremalna Droga Krzyżowa (EDK), zainicjowana w 2009 r. w Krakowie przez ks. Jacka Stryczka. Do 2017 roku odbyło się 9 edycji tego wydarzenia, które corocznie organizowane jest w okresie Wielkiego Postu w ponad 100 miastach Polski. EDK polega na przejściu co najmniej 40 km trasy, na której rozmieszczonych jest 14 stacji drogi krzyżowej. Uczestnicy przechodzą nocą w milczeniu trasę, rozważając stacje drogi krzyżowej według przygotowywanych corocznie przez organizatorów materiałów. Nowa forma drogi krzyżowej zdobywa z roku na rok coraz większą popularność. W 2015 r. na EDK wyruszyło 11 tys. osób, rok później, czasie 8 edycji udział wzięło ok. 26 tys.osób. W roku 2017 według organizatorów ekstremalną drogę krzyżową przeszło ok. 52 tys. uczestników na 457 różnych trasach w 252 miastach Polski i Europy.

Do nowych form odprawiania Drogi Krzyżowej zaliczyć można również Muzyczną Drogę Krzyżową na chór mieszany i orkiestrę, z muzyką autorstwa Michała Biechowskiego i słowami Doroty Barwińskiej, pod kierownictwem dyrygenta Mateusza Lewandowskiego. Muzyczna Droga Krzyżowa Biechowskiego jest wykonywana cyklicznie w formie muzycznego wydarzenia sakralnego od 2015 roku w świątyniach Województwa Kujawsko-Pomorskiego.

Stacje drogi krzyżowej

Formę nabożeństwa reguluje czwarte wydanie Enchiridion Indulgentiarum (promulgowane przez Pawła VI):

1. Pobożne ćwiczenia należy odprawiać przed stacjami drogi krzyżowej prawnie erygowanymi.
2. Do erygowania prawdziwej drogi krzyżowej wymaga się 14 stacji krzyżów, przy których zwykło się zamieszczać z pożytkiem tyleż obrazów, przedstawiających stacje jerozolimskie.
3. Zgodnie z powszechnie przyjętym zwyczajem pobożna praktyka składa się z czternastu pobożnych czytań, do których dodaje się pewne wezwania modlitewne.

Porządek nabożeństwa

Procesja „delle Barette”, która odbywa się w Mesynie na Sycylii w każdy Wielki Piątek od XV wieku

Podczas nabożeństw Drogi Krzyżowej ministranci z krzyżem i świecami wraz z wiernymi przechodzą od stacji do stacji. Przy każdej stacji prowadzący mówi: Stacja pierwsza, (druga, trzecia itp.) po czym wymienia zapisane w tradycji katolickiej kolejne stacje drogi krzyżowej:

1. Pan Jezus na śmierć skazany.
2. Pan Jezus bierze krzyż na swoje ramiona.
3. Pierwszy upadek Pana Jezusa.
4. Pan Jezus spotyka swą Matkę.
5. Szymon Cyrenejczyk pomaga nieść krzyż Jezusowi.
6. Święta Weronika ociera twarz Pana Jezusa.
7. Pan Jezus upada pod krzyżem po raz drugi.
8. Pan Jezus pociesza płaczące niewiasty.
9. Trzeci upadek Pana Jezusa.
10. Pan Jezus z szat obnażony.
11. Pan Jezus przybity do krzyża.
12. Pan Jezus umiera na krzyżu.
13. Pan Jezus zdjęty z krzyża.
14. Pan Jezus złożony do grobu.

W najnowszych czasach niekiedy pojawia się także 15. stacja, tj. Zmartwychwstanie, które, jak wierzą chrześcijanie, nadaje sens całej ofierze Jezusa.

Następnie uczestnicy nabożeństwa klękają i na wezwanie prowadzącego: Kłaniamy Ci się, Panie Jezu Chryste, i błogosławimy Tobie odpowiadają: Żeś przez Krzyż i Mękę swoją świat odkupić raczył, albo: Żeś przez Krzyż swój święty świat odkupić raczył.

Następuje rozważanie danej stacji.

Po rozważaniu prowadzący mówi: Zmiłuj się nad nami, Panie. Wszyscy odpowiadają: Zmiłuj się nad nami.

Następnie śpiewa się pieśń: Któryś za nas cierpiał rany, Jezu Chryste zmiłuj się nad nami, w czasie której przechodzi się do kolejnej stacji.

Inna wersja zakończenia:

Prowadzący mówi: Któryś za nas cierpiał rany, wszyscy odpowiadają: Jezu Chryste zmiłuj się nad nami.

Do kolejnej stacji przechodzi się w milczeniu.

Biblijne stacje drogi krzyżowej

Pośród tradycyjnych stacji drogi krzyżowej tylko osiem ma jednoznaczne odzwierciedlenie w Biblii. Stacje 3, 4, 6, 7 i 9 nie są potwierdzone przez Biblię. W szczególności nic nie wskazuje na to, że stacja 6 była znana przed średniowieczem. Z kolei stacja 13 (zdjęcie z krzyża) jest tylko upiększeniem zapisu biblijnego, według którego Józef z Arymatei ściągnął ciało Jezusa z krzyża i pogrzebał je.

W Wielki Piątek 1991 papież Jan Paweł II zainicjował nową formę nabożeństwa, nazwanego biblijną drogą krzyżową. Kilkukrotnie celebrował drogę krzyżową w tej formie w Koloseum . Ta wersja została oparta wyłącznie o Pismo Święte.

W 2007 papież Benedykt XVI zatwierdził tę listę stacji do medytacji i publicznego odprawiania.

Stacje biblijnej drogi krzyżowej:

1. Jezus w Ogrodzie Oliwnym.
2. Jezus zdradzony przez Judasza.
3. Jezus skazany przez Sanhedryn.
4. Piotr wypiera się Jezusa.
5. Jezus sądzony przez Piłata.
6. Jezus biczowany i koronowany cierniem.
7. Jezus bierze krzyż na swe ramiona
8. Szymon z Cyreny pomaga nieść krzyż Jezusowi.
9. Jezus spotyka niewiasty jerozolimskie.
10. Jezus przybity do krzyża.
11. Jezus obiecuje swoje Królestwo żałującemu łotrowi.
12. Matka i umiłowany uczeń pod krzyżem Jezusa.
13. Jezus umiera na krzyżu.
14. Jezus zdjęty z krzyża i złożony do grobu.

Zobacz też

• kalwaria
• Arcybractwo Męki Pańskiej
• Gorzkie żale
• Via Dolorosa
• Wielki Tydzień

Linki zewnętrzne

• Radecznica – Stacje Drogi Krzyżowej
• Droga Krzyżowa według rzeźbiarza Bolesława Parasiona
• Rozważania Drogi Krzyżowej ks. Tadeusza Fedorowicza
• Współczesna wersja drogi krzyżowej na fotografiach – fotograf Łukasz Jankowski-Wojtczak
• Droga Krzyżowa w kościele oo. Bernardynów w Przeworsku, w obrazach Stanisława Bryńskiego (1883)