Taniec śmierci

Taniec śmierci (Michael Wolgemut)

Biskup i rycerz. La Danse macabre, Guy Marchant, 1486, Paryż

fresk Taniec Śmierci, 1490

Taniec śmierci (z fr. danse macabre) – alegoryczny taniec, którego przedstawianie rozwinęło się w kulturze późnego średniowiecza (XIV i XV wiek), korowód ludzi wszystkich stanów z kościotrupem na czele, wyrażający równość wszystkich ludzi w obliczu śmierci.

Kultury pogańskie

Taniec śmierci związany był głównie z uroczystościami pogrzebowymi, ale też z kultem płodności i odrodzenia. Powszechny w czasach pogańskich, w średniowieczu był tępiony przez Kościół. Tańce śmierci szczególnie popularne były w Hiszpanii i Szkocji. Uważa się, że do kultu śmierci nawiązywał taniec miecza, rozpowszechniony wśród plemion germańskich, występował jeszcze w XVIII wieku na północnym obszarze Niemiec.

Późne średniowiecze

Taniec śmierci był jedną z najpopularniejszych alegorii w sztuce plastycznej i literaturze późnego średniowiecza. Przedstawienia tego typu powstawały jako upomnienie przed nieuchronnym śmiertelnym losem, ale także jako wyraz rozczarowania marnością świata i skargi na przemijanie.

Przedstawia on trupy w stanie rozkładu toczone przez robactwo, żaby czy węże, zmumifikowane zwłoki ludzkie lub szkielety w ludycznym geście triumfu porywające do tańca przedstawicieli wszystkich stanów.

Wczesne tańce śmierci przedstawiają koło taneczne, w którym rozradowane trupy tańczą z przestraszonymi ludźmi. Później krąg taneczny rozpada się na podwójne pary. Tak też przedstawia swój Taniec Śmierci Hans Holbein.

Barok

W baroku powraca popularność średniowiecznych motywów tańca i triumfu śmierci. Na przykład w Polsce powstają obrazy tego typu, jak np. Taniec śmierci w Kościele Bernardynów w Krakowie, (XVII w.), w klasztorze w Kalwarii Pacławskiej koło Przemyśla (XVII w.) czy stiuki z Kaplicy Pana Jezusa w kościele parafialnym w Tarłowie (połowa XVII wieku).

Zobacz też

• taniec w średniowieczu
• pieśni i tańce śmierci
• Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią

Bibliografia

• Marek Żukow-Karczewski, Taniec śmierci (Dance macabre), "Życie Literackie", 43/1989.
• Opis tematu