Jan Pociej (kanonik): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m Wycofano edycje użytkownika Manitarski (dyskusja). Autor przywróconej wersji to Mathiasrex. Znacznik: Wycofanie zmian |
m drobne merytoryczne |
||
| Linia 16: | Linia 16: | ||
|miejsce śmierci = |
|miejsce śmierci = |
||
|1. funkcja = [[rektor]] [[Seminarium duchowne|seminarium]] w [[Chełm]]ie |
|1. funkcja = [[rektor]] [[Seminarium duchowne|seminarium]] w [[Chełm]]ie |
||
|1. funkcja - okres = |
|1. funkcja - okres = 1851-1858 |
||
|2. funkcja = |
|2. funkcja = |
||
|2. funkcja - okres = |
|2. funkcja - okres = |
||
| Linia 50: | Linia 50: | ||
Znacznie gorzej przyjęte zostało inne dzieło Jana Pocieja – "O Jezusie Chrystusie Odkupicielu, tudzież o pierwotnych chrześcijanach i ich domach modlitwy, rzecz ze stanowiska historyczno-religijnego"<ref>Pociej Jan, ks., O Jezusie Chrystusie Odkupicielu, tudzież o pierwotnych chrześcijanach i ich domach modlitwy, rzecz ze stanowiska historyczno-religijnego. Warszawa 1852.</ref>. Na gruncie teologicznym zostało ono skrytykowane przez ks. [[Piotr Semenenko|Piotra Semenenkę]]<ref>{{cytuj pismo | nazwisko = Semenenko| imię = Piotr| autor link = Piotr Semenenko| tytuł = Ksiądz Jan Pociej i jego dzieło o Jezusie Chrystusie Odkupicielu, tudzież o pierwotnych chrześcijanach i ich domach modlitwy | czasopismo = Przegląd Poznański| wolumin = 17| wydanie = 204| strony = 315-371| data = 1853| wydawca = }}</ref><ref>{{cytuj książkę | autor = [[Piotr Semenenko]]| tytuł = Ksiądz Jan Pociej i jego dzieło o Jezusie Chrystusie Odkupicielu, tudzież o pierwotnych chrześcijanach i ich domach modlitwy | url = http://www.pbi.edu.pl/book_reader.php?p=52439&s=1 | wydawca = Pawicki & Gube (przedruk z "Przeglądu Poznańskiego")| miejsce = | rok = 1854}}</ref>, który w dużej mierze przyczynił się do umieszczenia utworu chełmskiego duchownego na [[Indeks ksiąg zakazanych|indeksie ksiąg zakazanych]] (1857)<ref>[http://www.biz.xcr.pl/files/Semenenko-Listy-8--1846-1856-.pdf Piotr Semenenko CR, Listy, t. VIII: Listy 1846-1856, w: Studia Zmartwychwstańcze, Rzym 2002, s. 212, 230, 250]</ref>. |
Znacznie gorzej przyjęte zostało inne dzieło Jana Pocieja – "O Jezusie Chrystusie Odkupicielu, tudzież o pierwotnych chrześcijanach i ich domach modlitwy, rzecz ze stanowiska historyczno-religijnego"<ref>Pociej Jan, ks., O Jezusie Chrystusie Odkupicielu, tudzież o pierwotnych chrześcijanach i ich domach modlitwy, rzecz ze stanowiska historyczno-religijnego. Warszawa 1852.</ref>. Na gruncie teologicznym zostało ono skrytykowane przez ks. [[Piotr Semenenko|Piotra Semenenkę]]<ref>{{cytuj pismo | nazwisko = Semenenko| imię = Piotr| autor link = Piotr Semenenko| tytuł = Ksiądz Jan Pociej i jego dzieło o Jezusie Chrystusie Odkupicielu, tudzież o pierwotnych chrześcijanach i ich domach modlitwy | czasopismo = Przegląd Poznański| wolumin = 17| wydanie = 204| strony = 315-371| data = 1853| wydawca = }}</ref><ref>{{cytuj książkę | autor = [[Piotr Semenenko]]| tytuł = Ksiądz Jan Pociej i jego dzieło o Jezusie Chrystusie Odkupicielu, tudzież o pierwotnych chrześcijanach i ich domach modlitwy | url = http://www.pbi.edu.pl/book_reader.php?p=52439&s=1 | wydawca = Pawicki & Gube (przedruk z "Przeglądu Poznańskiego")| miejsce = | rok = 1854}}</ref>, który w dużej mierze przyczynił się do umieszczenia utworu chełmskiego duchownego na [[Indeks ksiąg zakazanych|indeksie ksiąg zakazanych]] (1857)<ref>[http://www.biz.xcr.pl/files/Semenenko-Listy-8--1846-1856-.pdf Piotr Semenenko CR, Listy, t. VIII: Listy 1846-1856, w: Studia Zmartwychwstańcze, Rzym 2002, s. 212, 230, 250]</ref>. |
||
Będąc narzuconym przez władze państwowe [[rektor]]em [[seminarium duchowne]]go w [[Chełm]]ie, Jan Pociej przedstawił w 1845 r. projekt wprowadzenia wykładów w [[język rosyjski|języku rosyjskim]] i uniezależnienia seminarium od władzy [[biskup]]a, a podporządkowania go Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych i Duchownych. Zakładał też możliwość prowadzenia wykładów przez [[prawosławie|prawosławnych]]<ref name="Jak Moskwa"/>. Jeszcze wcześniej rozpoczął praktykę wysyłania duchownych [[unici|unickich]] na uczelnie prawosławne, m.in. wysłał swojego syna Mikołaja na studia do [[Moskwa|Moskwy]] (1852)<ref>{{cytuj książkę | autor = [[Aleksander Kossowski]]| tytuł = Z dziejów unii kościelnej na terenie b. diecezji chełmskiej w latach 1851–1866| url = http://dlibra.umcs.lublin.pl/dlibra/plain-content?id=575| miejsce = Lublin | rok = 1938 | strony = }}</ref>. |
Będąc narzuconym przez władze państwowe [[rektor]]em [[seminarium duchowne]]go w [[Chełm]]ie, Jan Pociej przedstawił w 1845 r. projekt wprowadzenia wykładów w [[język rosyjski|języku rosyjskim]] i uniezależnienia seminarium od władzy [[biskup]]a, a podporządkowania go Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych i Duchownych. Zakładał też możliwość prowadzenia wykładów przez [[prawosławie|prawosławnych]]<ref name="Jak Moskwa"/>. Jeszcze wcześniej rozpoczął praktykę wysyłania duchownych [[unici|unickich]] na uczelnie prawosławne, m.in. wysłał swojego syna Mikołaja na studia do [[Moskwa|Moskwy]] (1852)<ref>{{cytuj książkę | autor = [[Aleksander Kossowski]]| tytuł = Z dziejów unii kościelnej na terenie b. diecezji chełmskiej w latach 1851–1866| url = http://dlibra.umcs.lublin.pl/dlibra/plain-content?id=575| miejsce = Lublin | rok = 1938 | strony = 9}}</ref>. |
||
Działania Pocieja na rzecz powrotu do tradycji prawosławnych, co w ówczesnej sytuacji oznaczało w rzeczywistości [[rusyfikacja|rusyfikację]] obrządku unickiego i samych unitów, stały się jednym z elementów tworzących grunt pod [[Likwidacja unickiej diecezji chełmskiej|ostateczną likwidację Kościoła unickiego]] w [[zabór rosyjski|zaborze rosyjskim]]. |
Działania Pocieja na rzecz powrotu do tradycji prawosławnych, co w ówczesnej sytuacji oznaczało w rzeczywistości [[rusyfikacja|rusyfikację]] obrządku unickiego i samych unitów, stały się jednym z elementów tworzących grunt pod [[Likwidacja unickiej diecezji chełmskiej|ostateczną likwidację Kościoła unickiego]] w [[zabór rosyjski|zaborze rosyjskim]]. |
||
Wersja z 08:16, 15 lis 2020
| ||
| Data urodzenia | ||
|---|---|---|
| Data śmierci | ||
| rektor seminarium w Chełmie | ||
| Okres sprawowania |
1851-1858 | |
| Wyznanie | ||
| Kościół | ||
| Inkardynacja | ||
| Prezbiterat |
XIX w. | |
Jan Pociej (ur. 1799, zm. 1858) – unicki duchowny, rektor seminarium w Chełmie, prałat kapituły katedralnej chełmskiej, historyk.
Życiorys
Pochodził z rodu Pociejów[1], do którego należeli m.in. Hipacy Pociej, współtwórca unii brzeskiej i zwierzchnik Kościoła unickiego w Rzeczypospolitej oraz Jan Michał Pociej biskup włodzimiersko-brzeski (1665-1666). Był synem Eliasza[2], najprawdopodobniej greckokatolickiego proboszcza w Posadowie[3].
Znany był przede wszystkim jako zwolennik oczyszczenia obrządku unickiego z wpływów łacińskich i powrotu do tradycji prawosławnej. W tym zakresie stał się narzędziem polityki rosyjskiej zmierzającej do likwidacji unii w Królestwie Kongresowym. Wraz z ks. Józefem Wójcickim odgrywał znaczącą rolę w okresie administrowania chełmską diecezją unicką przez biskupa Jana Teraszkiewicza. Blisko współpracował z dyrektorem Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych i Duchownych Pawłem Muchanowem[1].
Jako historyk był autorem m.in. "Zbioru wiadomości historycznych i aktów dotyczących dziesięcin kościelnych na Rusi" (1845) - utworu napisanego wyraźne w interesie władz rosyjskich, rozpoczynającego się od zapewnienia, iż autor nie zamierza "bynajmniej uwłaczać, w czemniebądź świetnemu i przezacnemu Klerowi łacińskiemu", ale już na początku zawierającego katalog krzywd, jakich Rusini zaznali od obrządku łacińskiego[4]. Niezależnie jednak od ideologicznej wymowy czy politycznego wykorzystania publikacji książka Pocieja zasadniczo rzetelnie odzwierciedlała dyskryminację najpierw prawosławnych a następnie unitów w Królestwie Polskim i w Rzeczypospolitej – powoływał się na nią nawet niechętny Pociejowi rzymskokatolicki badacz unii brzeskiej, ks. bp Edward Likowski[5].
Znacznie gorzej przyjęte zostało inne dzieło Jana Pocieja – "O Jezusie Chrystusie Odkupicielu, tudzież o pierwotnych chrześcijanach i ich domach modlitwy, rzecz ze stanowiska historyczno-religijnego"[6]. Na gruncie teologicznym zostało ono skrytykowane przez ks. Piotra Semenenkę[7][8], który w dużej mierze przyczynił się do umieszczenia utworu chełmskiego duchownego na indeksie ksiąg zakazanych (1857)[9].
Będąc narzuconym przez władze państwowe rektorem seminarium duchownego w Chełmie, Jan Pociej przedstawił w 1845 r. projekt wprowadzenia wykładów w języku rosyjskim i uniezależnienia seminarium od władzy biskupa, a podporządkowania go Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych i Duchownych. Zakładał też możliwość prowadzenia wykładów przez prawosławnych[1]. Jeszcze wcześniej rozpoczął praktykę wysyłania duchownych unickich na uczelnie prawosławne, m.in. wysłał swojego syna Mikołaja na studia do Moskwy (1852)[10].
Działania Pocieja na rzecz powrotu do tradycji prawosławnych, co w ówczesnej sytuacji oznaczało w rzeczywistości rusyfikację obrządku unickiego i samych unitów, stały się jednym z elementów tworzących grunt pod ostateczną likwidację Kościoła unickiego w zaborze rosyjskim.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b c Нищення Унії на Холмщині (до 1875 р.). W: Teofil Kostruba: Як Москва нищила Українську Церкву. Toronto: Українське видавництво "Добра Книжка", 1961. (ukr.).
- ↑ Marek Minakowski: Poszukiwane koligacje dla tomu 27. PSB. [w:] Wielka Genealogia Minakowskiego [on-line]. [dostęp 2013-02-23].
- ↑ Alfabetyczny spis zmarłych kapłanów w Greckokatolickiej Diecezji Chełmskiej 1811-1871. Unici.pl, 2010-06-02. [dostęp 2013-02-18].
- ↑ Jan Pociej: Zbiór wiadomości historycznych i aktów dotyczących dziesięcin kościelnych na Rusi, powagą metryk królewskich koronnych i litewskich, tudzież dekretów roty .... Warszawa: Drukarnia Józefa Unger, 1845.
- ↑ Prawne i społeczne stanowisko Rusinów, a w szczególności unickiego duchowieństwa wyższego i niższego w Polsce. W: Edward Likowski: Dzieje kościoła unickiego na Litwie i Rusi. T. 1. Kraków: 1906.
- ↑ Pociej Jan, ks., O Jezusie Chrystusie Odkupicielu, tudzież o pierwotnych chrześcijanach i ich domach modlitwy, rzecz ze stanowiska historyczno-religijnego. Warszawa 1852.
- ↑ Piotr Semenenko. Ksiądz Jan Pociej i jego dzieło o Jezusie Chrystusie Odkupicielu, tudzież o pierwotnych chrześcijanach i ich domach modlitwy. „Przegląd Poznański”. 17 (204), s. 315-371, 1853.
- ↑ Piotr Semenenko: Ksiądz Jan Pociej i jego dzieło o Jezusie Chrystusie Odkupicielu, tudzież o pierwotnych chrześcijanach i ich domach modlitwy. Pawicki & Gube (przedruk z "Przeglądu Poznańskiego"), 1854.
- ↑ Piotr Semenenko CR, Listy, t. VIII: Listy 1846-1856, w: Studia Zmartwychwstańcze, Rzym 2002, s. 212, 230, 250
- ↑ Aleksander Kossowski: Z dziejów unii kościelnej na terenie b. diecezji chełmskiej w latach 1851–1866. Lublin: 1938, s. 9.
Bibliografia
- Jan Dzięgielewski: Pociej (Potij), Adam, później Hipacy. W: Polski słownik biograficzny. T. 27. Warszawa: PAN, 1983, s. 34.
- Bolesław Kumor: Pociej Jan (1799-1858). W: Słownik polskich teologów katolickich. T. 3. Warszawa: ATK, 1982, s. 387-388.
- Rządy biskupa Jana Teraszkiewicza od roku 1851 do 1863. W: Edward Likowski: Dzieje kościoła unickiego na Litwie i Rusi. T. 2. Kraków: 1906.