Zagwiździe: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
to nie strona reklamowa
m drobne redakcyjne
Linia 23: Linia 23:
}}
}}
'''Zagwiździe''' ([[Dwujęzyczne nazewnictwo geograficzne w Polsce|dodatkowa nazwa]] w [[Język niemiecki|j. niem.]] '''Friedrichsthal''') – [[wieś]] w [[Polska|Polsce]], położona w [[Województwo opolskie|województwie opolskim]], w [[Powiat opolski (województwo opolskie)|powiecie opolskim]], w [[Murów (gmina)|gminie Murów]], nad rzeką [[Budkowiczanka|Budkowiczanką]], 29&nbsp;[[Kilometr|km]] w kierunku północnym od [[Opole|Opola]]<ref name="powopszkice">{{Cytuj książkę | nazwisko = Madeja | imię = Józef | tytuł = Powiat opolski. Szkice monograficzne | wydawca = Instytut Śląski w Opolu | miejsce = Opole | rok = 1969 | strony = 414–415 | rozdział = Poznajemy wsie. Wsie powiatu opolskiego | język = pl}}</ref>.
'''Zagwiździe''' ([[Dwujęzyczne nazewnictwo geograficzne w Polsce|dodatkowa nazwa]] w [[Język niemiecki|j. niem.]] '''Friedrichsthal''') – [[wieś]] w [[Polska|Polsce]], położona w [[Województwo opolskie|województwie opolskim]], w [[Powiat opolski (województwo opolskie)|powiecie opolskim]], w [[Murów (gmina)|gminie Murów]], nad rzeką [[Budkowiczanka|Budkowiczanką]], 29&nbsp;[[Kilometr|km]] w kierunku północnym od [[Opole|Opola]]<ref name="powopszkice">{{Cytuj książkę | nazwisko = Madeja | imię = Józef | tytuł = Powiat opolski. Szkice monograficzne | wydawca = Instytut Śląski w Opolu | miejsce = Opole | rok = 1969 | strony = 414–415 | rozdział = Poznajemy wsie. Wsie powiatu opolskiego | język = pl}}</ref>.

⚫
W miejscowości znajdują się m.in.: Regionalna Sala Muzealna i przyparafialny ogród botaniczny, w którym dominują [[różanecznik]]i (rododendrony). Można zagrać w grę terenową "Poznaj zabytki Zagwiździa" oraz popływać kajakiem rzeką Budkowiczanką<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.naszlaku.com/zagwizdzie/ | tytuł = Zagwiździe | data dostępu = 2011-04-29 | nazwisko = Wojciechowski | imię = Dariusz | data = 2011-04-02 | język = pl}}</ref><ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.murow.pl/cms/php/duzezdjecie.php3?id_zal=1215&amp;cms=cms_murow | tytuł = zabytki 307.jpg | data dostępu = 2012-05-24 | język = pl}}</ref><ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.superwczasy.pl/turystyka/wypoczynek_w_opolskim/zabytki_techniki/huta_zelaza,334.html | tytuł = Huta żelaza | data dostępu = 2011-04-29 | nazwisko = Kuleta | imię = Emilian | język = pl}}</ref>.


== Nazwa ==
== Nazwa ==
Linia 43: Linia 41:


Do głosowania podczas [[Plebiscyt na Górnym Śląsku|plebiscytu na Górnym Śląsku]] uprawnionych było w Zagwiździu 1158 osób, z czego 738, ok. 63,7%, stanowili mieszkańcy (w tym 716, ok. 61,8% całości, mieszkańcy urodzeni w miejscowości). Oddano 1137 głosów (ok. 98,2% uprawnionych), w tym 1137 (100%) ważnych; za Niemcami głosowało 926 osób (ok. 81,4%), a za Polską 211 osób (ok. 18,6%)<ref>{{Cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20170124141943/http://home.arcor.de/oberschlesien-bw/abstimmung/oppeln.htm | tytuł = Landsmannschaft der Oberschlesier in B-W | data dostępu = 2012-05-24 | nazwisko = Kunze | imię = Herbert | język = de}}</ref>.
Do głosowania podczas [[Plebiscyt na Górnym Śląsku|plebiscytu na Górnym Śląsku]] uprawnionych było w Zagwiździu 1158 osób, z czego 738, ok. 63,7%, stanowili mieszkańcy (w tym 716, ok. 61,8% całości, mieszkańcy urodzeni w miejscowości). Oddano 1137 głosów (ok. 98,2% uprawnionych), w tym 1137 (100%) ważnych; za Niemcami głosowało 926 osób (ok. 81,4%), a za Polską 211 osób (ok. 18,6%)<ref>{{Cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20170124141943/http://home.arcor.de/oberschlesien-bw/abstimmung/oppeln.htm | tytuł = Landsmannschaft der Oberschlesier in B-W | data dostępu = 2012-05-24 | nazwisko = Kunze | imię = Herbert | język = de}}</ref>.

⚫
W miejscowości znajdują się m.in.: Regionalna Sala Muzealna i przyparafialny ogród botaniczny, w którym dominują [[różanecznik]]i (rododendrony). Można zagrać w grę terenową "Poznaj zabytki Zagwiździa" oraz popływać kajakiem rzeką Budkowiczanką<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.naszlaku.com/zagwizdzie/ | tytuł = Zagwiździe | data dostępu = 2011-04-29 | nazwisko = Wojciechowski | imię = Dariusz | data = 2011-04-02 | język = pl}}</ref><ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.murow.pl/cms/php/duzezdjecie.php3?id_zal=1215&amp;cms=cms_murow | tytuł = zabytki 307.jpg | data dostępu = 2012-05-24 | język = pl}}</ref><ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.superwczasy.pl/turystyka/wypoczynek_w_opolskim/zabytki_techniki/huta_zelaza,334.html | tytuł = Huta żelaza | data dostępu = 2011-04-29 | nazwisko = Kuleta | imię = Emilian | język = pl}}</ref>.


== Zabytki ==
== Zabytki ==

Wersja z 13:15, 20 gru 2020

Artykuł

50°52′25″N 17°58′32″E

- błąd

39 m

WD

50°52'20.69"N, 17°58'37.13"E

- błąd

0 m

Odległość

176 m

Zagwiździe
wieś
{{{alt zdjęcia}}}
Zagwiździe – kanał odprowadzający wodę z byłej kuźni - obecnie muzeum
Państwo

 Polska

Województwo

 opolskie

Powiat

opolski

Gmina

Murów

Sołectwo
Liczba ludności (2007)

828

Strefa numeracyjna

77

Kod pocztowy

46-030

Tablice rejestracyjne

OPO

SIMC

0499399

Położenie na mapie gminy Murów
Mapa konturowa gminy Murów, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Zagwiździe”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Zagwiździe”
Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa konturowa województwa opolskiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Zagwiździe”
Położenie na mapie powiatu opolskiego
Mapa konturowa powiatu opolskiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Zagwiździe”
Ziemia50°52′25″N 17°58′32″E/50,873611 17,975556
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Zagwiździe (dodatkowa nazwa w j. niem. Friedrichsthal) – wieś w Polsce, położona w województwie opolskim, w powiecie opolskim, w gminie Murów, nad rzeką Budkowiczanką, 29 km w kierunku północnym od Opola[1].

Nazwa

Dwujęzyczna tablica

Polską nazwę Zagwiździe w książce „Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej”, wydanej w Głogówku w 1847 roku wymienił śląski pisarz Józef Lompa[2]. 12 listopada 1946 r. ustalono polską nazwę miejscowości – Zagwiździe[3].

Administracja

Zagwiździe należy administracyjnie do gminy Murów, w powiecie opolskim, w województwie opolskim. Miejscowość stanowi samodzielne sołectwo[4]; w wyborach do Rady gminy miejscowość tworzy okręg wyborczy (nr 9), posiadający 2 mandaty[5].

Wedle urzędowego podziału terytorialnego kraju, w obrębie Zagwiździa wyróżniona jest 1 część miejscowości – Wygnaniec[6].

W swojej historii Zagwiździe prawie zawsze było związane administracyjnie z Opolem: od 1815 r. do zakończenia II wojny światowej należało do powiatu opolskiego (niem. Landkreis Oppeln) w rejencji opolskiej (niem. Regierungsbezirk Oppeln), a od 1950 r., niezależnie od zmian podziału administracyjnego, należy do województwa opolskiego. W latach 1946–1950 miejscowość należała do województwa śląskiego, a w latach 1945–1954 była siedzibą gminy Zagwiździe.

Historia

Litografia z XIX wieku, widok na staw i odlewnię żeliwa
Zagwiździe – zabytkowa kuźnia i koło wodne poruszające młoty

Początki osadnictwa w miejscowości przypadają na połowę XVIII w. i związane były z Kuźnicami Kluczborskimi (niem. Kreuzburgerhütte). W 1784 r. w miejscowości znajdowały się szkoła z nauczycielem i pomocnikiem oraz młyn-wiatrak, a w 1793 r. odnotowano funkcjonowanie w Zagwiździu trzy piecy hutniczych do wytapiania żelaza i jeden pieca do wytapiania cynku. W 1860 r. zagwiździańska huta dostarczała 23 804 ctn. żelaza, 18 782 ctn. sztab żelaza, 529 ctn. wyrobów żelaznych i wyroby z cynku, zatrudniając 167 robotników.

Do głosowania podczas plebiscytu na Górnym Śląsku uprawnionych było w Zagwiździu 1158 osób, z czego 738, ok. 63,7%, stanowili mieszkańcy (w tym 716, ok. 61,8% całości, mieszkańcy urodzeni w miejscowości). Oddano 1137 głosów (ok. 98,2% uprawnionych), w tym 1137 (100%) ważnych; za Niemcami głosowało 926 osób (ok. 81,4%), a za Polską 211 osób (ok. 18,6%)[7].

W miejscowości znajdują się m.in.: Regionalna Sala Muzealna i przyparafialny ogród botaniczny, w którym dominują różaneczniki (rododendrony). Można zagrać w grę terenową "Poznaj zabytki Zagwiździa" oraz popływać kajakiem rzeką Budkowiczanką[8][9][10].

Zabytki

Na listę zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa wpisane są[11]:

  • zespół kościoła parafialnego:
    • kościół rzymskokatolicki pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa, wybudowany w latach 1920–1921, a 30 listopada 1924 r. powołano w miejscowości nową parafię, wydzieloną z parafii budkowickiej i brynickiej (Murów)[12]
    • kaplica poległych w I wojnie światowej, po 1920 roku
    • grobowiec, po 1920 roku
    • cmentarz kościelny
    • ogrodzenie, murowane, z bramami, z 1930 roku
  • zespół huty żelaza, z XVIII wieku, XIX–XX wieku:
    • odlewnia
    • magazyn przy odlewni
    • młotownia
    • przycinarnia
    • urządzenia hydrotechniczne
  • dom, nadleśnictwo, ul. Grabicka 3.

Demografia

W 1755 r. Zagwiździe liczyło 24 rodziny, w tym 4 husyckie (czeskie), 2 saksońskie, 1 austriacką i 17 z okolicy. W 1784 r. w miejscowości mieszkało 25 rzemieślników, 48 kolonistów i 72 chałupników.

Rok 1789 1819 1840 1890 1900 1910 1925 1933 1939 1946 1960 1965 2007
Liczba mieszkańców 520[a] 769 1058[b] 1381[c] 1424[d] 1047 1459[e] 1405 1395 936 947[f] 999[g] 828

(Źródła: [1][13].)

W 1902 r. prenumerowano w Zagwiździu 4 egzemplarze „Posłańca Niedzielnego”[1].

Osoby związane z Zagwiździem

Uwagi

  1. ↑ Łącznie z Kuźnicami Kluczborskimi.
  2. ↑ Liczba ewangelików: 149 (ok. 14,1%), liczba Żydów: 12 (ok. 1,1%).
  3. ↑ Liczba osób posługujących się językiem polskim: 993 (ok. 71,9%).
  4. ↑ Liczba osób posługujących się językiem polskim: 890 (62,5%).
  5. ↑ Liczba budynków mieszkalnych: 95.
  6. ↑ W tym 435 osób (ok. 45,9%) to mężczyźni; w wieku produkcyjnym 58,2%; z zajęć pozarolniczych utrzymywało się 73,2% osób. Liczba zamieszkanych budynków: 191.
  7. ↑ W tym 435 osób (ok. 47,9%) to mężczyźni.

Przypisy

  1. ↑ a b c Poznajemy wsie. Wsie powiatu opolskiego. W: Józef Madeja: Powiat opolski. Szkice monograficzne. Opole: Instytut Śląski w Opolu, 1969, s. 414–415. (pol.).
  2. ↑ Józef Lompa: Krótki rys jeografii Śląska dla nauki początkowej. Głogówek: 1847, s. 28.
  3. ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
  4. ↑ Przemysław Wienke: Biuletyn Informacji Publicznej - Urząd Gminy w Murowie. Sołectwo Zagwiździe. 2007-09-26. [dostęp 2011-08-07]. (pol.).
  5. ↑ Obwieszczenie Wójta Gminy Murów z dnia 24 września 2010 r. w sprawie informacji o okręgach wyborczych ich granicach i numerach, liczbie radnych wybieranych w każdym okręgu wyborczym oraz o wyznaczonej siedzibie Gminnej Komisji Wyborczej w wyborach do Rady Gminy Murów zarządzonych na dzień 21 listopada 2010 r.. 2010-11-03. [dostęp 2011-08-07]. (pol.).
  6. ↑ SIMC: Wygnaniec – 0499407.
  7. ↑ Herbert Kunze: Landsmannschaft der Oberschlesier in B-W. [dostęp 2012-05-24]. (niem.).
  8. ↑ Dariusz Wojciechowski: Zagwiździe. 2011-04-02. [dostęp 2011-04-29]. (pol.).
  9. ↑ zabytki 307.jpg. [dostęp 2012-05-24]. (pol.).
  10. ↑ Emilian Kuleta: Huta żelaza. [dostęp 2011-04-29]. (pol.).
  11. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. opolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 95. [dostęp 2013-01-03].
  12. ↑ Konieczność budowy nowego kościoła. W: Henryk Kałuża: Nasz brynicki kościół. Brynica: 1996, s. 45, seria: Nasza mała ojczyzna. (pol.).
  13. ↑ Michael Rademacher: Deutsche Verwaltungsgeschichte Schlesien, Kreis Oppeln. 2006. [dostęp 2011-08-07]. (niem.).

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Gmina Murów
Wsie
Kolonie
Integralne części wsi

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zagwiździe&oldid=61715149”