Spółgłoska drżąca dziąsłowa dźwięczna: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana]

Usunięta treść Dodana treść

Jednokolumnowy

Wersja z 22:21, 27 kwi 2007

Spółgłoska drżąca dziąsłowa to rodzaj dźwięku spółgłoskowego występujący w językach naturalnych. W międzynarodowej transkrypcji fonetycznej IPA oznaczanej symbolem: [r ].

Artykulacja

Opis

W czasie artykulacji podstawowego wariantu [r ]:

modulowany jest prąd powietrza wydychanego z płuc, czyli artykulacja tej spółgłoski wymaga inicjacji płucnej i egresji,
tylna część podniebienia miękkiego zamyka dostęp do jamy nosowej - jest to spółgłoska ustna,
prąd powietrza w jamie ustnej przepływa ponad całym językiem lub przynajmniej powietrze uchodzi wzdłuż środkowej linii języka - jest to spółgłoska środkowa
Język styka się z dziąsłami w periodyczny sposób, tworząc serię szybkich zwarć i rozwarć - jest to spółgłoska drżąca.
wiązadła głosowe periodycznie drgają, spółgłoska ta jest dźwięczna. W kontekstach ubezdźwięczniających jednak posiada wariant bezdźwięczny (np. w słowie "wiatr").

Głoska ta jest jednym z trudniejszych dźwięków mowy. Jest zazwyczaj ostatnią głoską opanowywaną przez dzieci, a zaburzenia jej artykulacji są jedną z najczęstszych wad wymowy (reranie)

Przykłady

w języku polskim: ręka [r ε ŋ k a]
w języku abchaskim: ашəара [a ʃ ʷ a r a] "mierzyć"
w języku arabskim: ﺭأﺱ [r æ ʔ s] "głowa"
w języku hiszpańskim: rey [r e j] "król"
w języku serbochorwackim: srna [s r̩:n a] "sarna"
w szkockiej odmianie języka angielskiego, gdzie zastępuje głoskę [ɹ], typową dla standardowej angielszczyzny.

@@ Linia 3: / Linia 3: @@
 ==Artykulacja==
 ===Opis===
-W czasie [[artykulacja|artykulacji]] podstawowego wariantu {{IPA|[r]}}:
+W czasie [[artykulacja (fonetyka)|artykulacji]] podstawowego wariantu {{IPA|[r]}}:
 *modulowany jest prąd powietrza wydychanego z płuc, czyli artykulacja tej spółgłoski wymaga [[mechanizm przepływu powietrza|inicjacji]] płucnej i [[mechanizm przepływu powietrza|egresji]],
 *tylna część podniebienia miękkiego zamyka dostęp do jamy nosowej - jest to [[spółgłoska ustna]],
 *prąd powietrza w jamie ustnej przepływa ponad całym językiem lub przynajmniej powietrze uchodzi wzdłuż środkowej linii języka - jest to [[spółgłoska środkowa]]
-*[[Język]] styka się z [[spółgłoska dziąsłowa|dziąsłami]] w periodyczny sposób, tworząc serię szybkich zwarć i rozwarć - jest to [[spółgłoska drżąca|spółgłoska drżąca]].
+*[[Język]] styka się z [[spółgłoska dziąsłowa|dziąsłami]] w periodyczny sposób, tworząc serię szybkich zwarć i rozwarć - jest to [[spółgłoska drżąca]].
 *wiązadła głosowe periodycznie drgają, spółgłoska ta jest [[spółgłoska dźwięczna|dźwięczna]]. W kontekstach ubezdźwięczniających jednak posiada wariant bezdźwięczny (np. w słowie "wiatr").
@@ Linia 15: / Linia 15: @@
 *w [[język polski|języku polskim]]: ręka [{{IPA|rεŋka}}]
 *w [[język abchaski|języku abchaskim]]: ашəара [{{IPA|aʃʷara}}] "mierzyć"
-*w [[język arabski|języku arabskim]]:  ﺭأﺱ  [{{IPA|ræʔs}}] "głowa"
+*w [[język arabski|języku arabskim]]: ﺭأﺱ [{{IPA|ræʔs}}] "głowa"
 *w [[język hiszpański|języku hiszpańskim]]: rey [{{IPA|rej}}] "król"
 *w [[język serbochorwacki|języku serbochorwackim]]: srna [{{IPA|sr̩:na}}] "sarna"
 * w [[język scots|szkockiej odmianie języka angielskiego]], gdzie zastępuje głoskę [{{IPA|ɹ}}], typową dla standardowej angielszczyzny.
 {{Spółgłoski}}
 [[Kategoria:Spółgłoski]]

	wargowe					przedniojęzykowe									tylnojęzykowe						laryngalne
	dwuwar- gowe		wargowo- zębowe		językowo- wargowe		zębo- we		przednio- językowo- dziąsłowe		zadziąs- łowe		z retroflek- sją		podnie- bienne		miękko- podnie- bienne		języcz- kowe		gardłowe / nagłośniowe		krtaniowe
nosowe	m̥	m		ɱ		n̼			n̥	n			ɳ̊	ɳ	ɲ̊	ɲ	ŋ̊	ŋ		ɴ
zwarte	p	b	p̪	b̪	t̼	d̼			t	d			ʈ	ɖ	c	ɟ	k	ɡ	q	ɢ	ʡ		ʔ
syczące zwarto-szczelinowe									ts	dz	t̠ʃ	d̠ʒ	ʈʂ	ɖʐ	t̠ɕ	d̠ʑ
niesyczące zwarto-szczelinowe	pɸ	bβ	p̪f	b̪v			t̪θ	d̪ð	tɹ̝̊	dɹ̝	t̠ɹ̠̊˔	d̠ɹ̠˔			cç	ɟʝ	kx	ɡɣ	qχ			ʡʢ	ʔh
syczące szczelinowe									s	z	ʃ	ʒ	ʂ	ʐ	ɕ	ʑ
niesyczące szczelinowe	ɸ	β	f	v	θ̼	ð̼	θ	ð	θ̠	ð̠	ɹ̠̊˔	ɹ̠˔		ɻ˔	ç	ʝ	x	ɣ	χ	ʁ	ħ	ʕ	h	ɦ
półotwarte			ʋ̥	ʋ					ɹ̥	ɹ			ɻ̊	ɻ	j̊	j	ɰ̊	ɰ						ʔ̞
uderzeniowe		ⱱ̟		ⱱ		ɾ̼			ɾ̥	ɾ			ɽ̊	ɽ						ɢ̆		ʡ̆
drżące	ʙ̥	ʙ							r̥	r									ʀ̥	ʀ	ʜ	ʢ
boczne zwarto-szczelinowe									tɬ	dɮ			ʈɭ̊˔		cʎ̝̊		kʟ̝̊	ɡʟ̝
boczne szczelinowe									ɬ	ɮ			ɭ̊˔	ɭ˔	ʎ̝̊	ʎ̝	ʟ̝̊	ʟ̝
boczne półotwarte									l̥	l			ɭ̊	ɭ	ʎ̥	ʎ	ʟ̥	ʟ		ʟ̠
boczne uderzeniowe										ɺ				ɭ̆		ʎ̆		ʟ̆

		dwuwar- gowe		wargowo- zębowe	zębowe		przednio- językowo- dziąsłowe		zadziąs- łowe	z retroflek- sją		podnie- bienne		miękko- podnie- bienne		języcz- kowe		gardło- we
ejektywne	zwarte	pʼ					tʼ			ʈʼ		cʼ		kʼ		qʼ		ʡʼ
	zwarto- szczelinowe				t̪θʼ		tsʼ		t̠ʃʼ	ʈʂʼ				kxʼ		qχʼ
	szczelinowe	ɸʼ		fʼ	θʼ		sʼ		ʃʼ	ʂʼ		ɕʼ		xʼ		χʼ
	boczne zwarto- szczelinowe						tɬʼ					cʎ̝̊ʼ		kʟ̝̊ʼ
	boczne szczelinowe						ɬʼ
mlaski	nieprzydechowe/ dźwięczne	ʘ	ʘ̬		ǀ	ǀ̬	ǃ	ǃ̬		ǃ˞	ǃ̬˞	ǂ	ǂ̬						◌ˀ
	nosowe		ʘ̃			ǀ̃		ǃ̃			ǃ̃˞		ǂ̃							◌̃ˀ
	boczne						ǁ	ǁ̬
	boczne nosowe							ǁ̃
iniektywne		ɓ̥	ɓ				ɗ̥	ɗ		ᶑ̥	ᶑ	ʄ̊	ʄ	ɠ̊	ɠ	ʛ̥	ʛ