VIII Korpus Wielkiej Armii

VIII Korpus Wielkiej Armii - jeden z korpusów Wielkiej Armii I Cesarstwa Francuskiego, nazywany czasem w literaturze "Korpusem wirtemberskim".

Korpus wirtemberski

Królestwo Wirtembergii na pocz. XIX wieku.

Gen. Édouard Mortier, dowódca VIII Korpusu Wielkiej Armii w 1805

Plik:JeanAndocheJunot.jpg

Gen. Jean-Andoche Junot, dowódca VIII Korpusu Wielkiej Armii w 1812

Książę Józef Poniatowski, dowódca VIII Korpusu Wielkiej Armii w 1813

Jan Nepomucen Umiński, dowódca Brygady Jazdy Straży Przedniej

Po kapitulacji Austriaków pod Ulm siły francuskie posuwały się w kierunku Wiednia. Wielka Armia miała problemy z zaopatrzeniem, tym bardziej że Rosjanie zostawiali za sobą spaloną ziemię. Napoleon I Bonaparte postanowił więc z części wojsk stworzyć korpus operujący na lewym brzegu Dunaju, powierzając dowództwo marszałkowi Mortier. Tak powstał VIII Korpus Wielkiej Armii.

Marszałek Mortier stanął na czele związku składającego się z czterech jednostek pochodzących z różnych korpusów:

• Dywizja Gazana (V Korpus Wielkiej Armii Lannesa), będąca do wykorzystania natychmiast, liczyła ok. 6 000 ludzi i stanowiła awangardę nowego korpusu.
• Dywizja Duponta (VI Korpus Wielkiej Armii Michela Neya), oddalona o ok. jeden dzień marszu, już uczestnicząca w walkach pod Ulm, liczyła ok. 4 000 ludzi pod bronią.
• Dywizja Dumonceau (II Korpus Wielkiej Armii Marmonta), złożona w oddziałów batawskich i licząca ok. 5 000 żołnierzy, posuwała się w ariergardzie.
• Dodatkowo dywizja dragonów Kleina miała dołączyć do Mortiera na lewym brzegu Dunaju. Nie otrzymała jednak na czas odpowiednich rozkazów i zmieniła trasę marszu tak, że do VIII korpusu dotarł tylko 4 regiment dragonów.

Skład w listopadzie 1805

• dowódca: marszałek Édouard Mortier
• szef sztabu: gen. bryg. Nicolas Godinot

• Dywizja - Gazan (2 dywizja V korpusu WA): generałowie brygady: Campana, Graindorge
  • 4 p.p. lekkiej - 3 bataliony, płk Bazancourt
  • 100 p.p. liniowej - 3 bataliony, płk Ritay
  • 103 p.p. liniowej - 3 bataliony, płk Taupin

Razem: ok. 6000 ludzi, 3 działa

• Dywizja - Dupont (1 dywizja VI korpusu WA): generałowie brygady: Rouyer, Marchand
  • 9 p.p. lekkiej - 2 bataliony
  • 32 p.p. liniowej - 2 bataliony
  • 96 p.p. liniowej - 2 bataliony (nie brał udziału w bitwie pod Dürrenstein)
  • 1 p. huzarów - 3 szwadrony

Razem: ok. 4000 ludzi, 8 dział

• Dywizja - Jean-Baptiste Dumonceau (3 dywizja II korpusu WA)

oddziały batawskie, ok. 5000 ludzi (nie wzięła udziału w bitwie pod Dürrenstein, przybyła na pole walki pod wieczór 11 listopada).

• Dywizja dragonów - Klein: tylko 4 regiment dragonów wziął bitwie pod Dürrenstein.

Początek wojny z Rosją 1812

• dowódca gen. Jean-Andoche Junot
• 19 000 ludzi
• 34 armaty

Odtworzenie korpusu w 1813

Mimo totalnej klęski Napoleona w wyprawie moskiewskiej książę Poniatowski przystapił do odtwarzania armii. Stosując metody kościuszkowskie: intensywny pobór dymowy i wcielając bataliony gwardii narodowej do pułków liniowych uzyskał doskonałe efekty. Stary żołnierz tworzył doskonałe kadry, a rekrut prędko stawał się starym żołnierzem.

Powołany przez Napoleona dekretem z marca 1813. W w czerwcu przejęty na żołd francuski

Dowódcą korpusu mianowano księcia Józefa Ponatowskiego a szefem sztabu gen. Aleksandra Różnieckiego.

Artylerią korpusu dowodził płk Jakub Redel, wojskami inżynieryjnymi płk Jean-Baptiste Mallet de Grandville.

Skład w 1813

• 26 Dywizja gen. Ludwika Kamienieckiego
  • 3x brygada
• 27 Dywizja gen. Izydora Krasińskiego
  • 3x brygada
• Brygada Jazdy Straży Przedniej płk. Jana Nepomucena Umińskiego
  • 14 pułk kirasjerów płk Stanisława Małachowskiego
  • pułk krakusów płk. Aleksandra Obojskiego
• 8 kompania artylerii

Wraz ze służbami korpus liczył ok. 10 000 i 36 dział.

Działania zbrojne

7 maja VIII Korpus opuszcza kraj i udaje się ku Wielkiej Armii. Gen Michał Sokolnicki spóźnia się z wezwaniem Napoleona (12 maja), by na tyłach przeciwnika prowadzić działania partyzanckie. sławetne słowa "Idę do Polski i dla Polski, tam się mają połączyć ze mna Polacy..." nigdy nie urzeczywistniły się. Książę Poniatowski kontynuował swój marsz do Saksonii.

W kampanii jesiennej (saksońskiej) korpus walczy początkowo pod Ebersdorf i Löbau.

Wykonuje zawsze zadania samodzielnie. używany jest do działań dywersyjnych, przesłaniania działań sił głównej, wiązania i zatrzymywania przeważających sił przeciwnika. Za tego typu walki otrzymał buławę marszałka Francji jego dowódca książę Józef Poniatowski.

Napoleon i ks. Józef Poniatowski pod Lipskiem, obraz Suchodolskiego.

Bitwa pod Lipskiem

Śmierć ks. Poniatowskiego w Elsterze

Dla wojsk Korpusu bitwa pod Lipskiem rozpoczeła się 16 października w godzinach rannych. Na wieś Markkleeberg ruszyło sześć pułków sprzymierzonych. Naprzeciw nich stanęła dywizja generała Krasińskiego. Po zaciętych walkach zatrzymała ona natarcie Austriaków.

Nad rzeką Pleisse walczyła dywizja gen. Kamienieckiego. I tu nie osiągnął przeciwnik żadnych decydujących sukcesów.

Na koniec dnia VIII Korpus miał około 35% strat.

Trzeci dzień bitwy, 18 października, miał przynieść rozstrzygnięcie. O 10 rano wzmógł się nacisk nieprzyjaciela na odcinku VIII Korpusu koło Probstheide. Walczyli tu, obok Poniatowskiego marszałkowie Augereau i Oudinot. Dywizja Krasińskiego, dywizja konna Sokolnickiego, batalion Kurcyusza i w tym dniu biły się dzielnie nieustannie kontratakując silniejszego liczebnie przeciwnika.

Walki 19 października były chyba najkrwawsze i ostatnie w dziejach korpusu. Oddziały polskie VIII Korpusu i wojska marszałka Macdonalda odpierały główne uderzenie nieprzyjaciela i osłaniały odwrót Wielkiej Armii na zachód. W bojach tych VIII Korpus znów poniósł ciężkie straty broniąc zaciekle odcinka Dölitz-Probsthejde. Jednak zbyt wczesne zniszczenie mostu na Elsterze spowodowało zgubę wielu oddziałów. W rzece znalazł również śmierć książę Józef Poniatowski, wódz naczelny Wojska Polskiego i najmłodszy marszałek Francji.

VIII Korpus Wielkiej Armii przestał istnieć.

Bibliografia

• Bronisław Gembarzewski, Wojsko polskie. Księstwo Warszawskie. 1807-1814 (1905);
• Marian Kukiel, Dzieje oręża polskiego w epoce napoleońskiej 1795-1815, Poznań 1912;
• Gabriel Zych, Armia Ksiestwa Warszawskiego 1807-1812.

Zobacz też

• Wielka Armia
• Wojsko Polskie Księstwa Warszawskiego