Dubinki: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m drobne redakcyjne
m drobne redakcyjne
Linia 1: Linia 1:
[[Image:IMG 6033.jpg|thumb|250 px|Dubinki, kościół parafialny]]
[[Image:Dubingiai.jpg|thumb|250 px|Dubinki w [[XIX]] wieku]]
[[Image:Radvilos Church.jpg|thumb|250 px|Dubinki, ruiny kościoła kalwińskiego na Górze Zamkowej]]
[[Image:IMG 6033.jpg|thumb|250 px|kościół parafialny w Dubinkach]]
[[Image:Radvilos Church.jpg|thumb|250 px|ruiny kościoła kalwińskiego na Górze Zamkowej]]
'''Dubinki''' ([[Język litewski|lit.]] '''Dubingiai''') - miejscowość na [[Litwa|Litwie]] w [[Gmina rejonowa Malaty|gminie rejonowej Malaty]], na Pojezierzu Malackim, nad [[Jezioro Dubińskie|Jeziorem Dubińskim]], siedziba dyrekcji Asvejos regioninis parkas. W [[XVI]] i [[XVII]] wieku jedna z głównych posiadłości linii kalwińskiej rodu [[Radziwiłłowie|Radziwiłłów]]. Prawdopodobnie miejsce urodzenia [[Barbara Radziwiłłówna|Barbary Radziwiłłówny]].
'''Dubinki''' ([[Język litewski|lit.]] '''Dubingiai''') - miejscowość na [[Litwa|Litwie]] w [[Gmina rejonowa Malaty|gminie rejonowej Malaty]], na Pojezierzu Malackim, nad [[Jezioro Dubińskie|Jeziorem Dubińskim]], siedziba dyrekcji Asvejos regioninis parkas. W [[XVI]] i [[XVII]] wieku jedna z głównych posiadłości linii kalwińskiej rodu [[Radziwiłłowie|Radziwiłłów]]. Prawdopodobnie miejsce urodzenia [[Barbara Radziwiłłówna|Barbary Radziwiłłówny]].



Wersja z 08:49, 3 wrz 2007

Dubinki w XIX wieku
kościół parafialny w Dubinkach
ruiny kościoła kalwińskiego na Górze Zamkowej

Dubinki (lit. Dubingiai) - miejscowość na Litwie w gminie rejonowej Malaty, na Pojezierzu Malackim, nad Jeziorem Dubińskim, siedziba dyrekcji Asvejos regioninis parkas. W XVI i XVII wieku jedna z głównych posiadłości linii kalwińskiej rodu Radziwiłłów. Prawdopodobnie miejsce urodzenia Barbary Radziwiłłówny.

Pierwsze historyczne wzmianki o miejscowości pochodzą z XIV wieku. W 1334, 1373 i 1375 roku była niszczona przez najazdy krzyżackie. Od XV gród w Dubinkach był ważnym ośrodkiem administracyjnym Wielkiego Księstwa Litewskiego położonym na szlaku handlowym do Inflant. W 1415 roku wielki książę Witold nakazał wznieść zamek, w 1430 roku ufundował kościół parafialny. Na początku XVI wieku Dubinki stały się własnością Radziwiłłów, a Jerzy Radziwiłł rozpoczął budowę murowanego zamku. Po śmierci hetmana w 1541 roku miasteczko odziedziczył jego syn Mikołaj Radziwiłł Rudy, który w 1564 roku został protestantem i przyjął wyznanie kalwińskie. Od tego czasu Dubinki były jednym z ważniejszych ośrodków reformacji na Litwie. W czasie Potopu jako własność Bogusława Radziwiłła zostały splądrowane przez wojska lojalne królowi polskiemu, a następnie mu odebrane jako banicie. Powróciły w ręce Radziwiłłów w drugiej poł. XVII wieku jednak nie odzyskały dawnej świetności i zostały oddane w dzierżawę różnym rodzinom. W 1808 roku dubiński majątek został kupiony od Radziwiłłów przez Michała Tyszkiewicza. Za jego czasów wzniesiono wiele nowych budynków gospodarczych oraz pałacyk Tyszkiewiczów. Po 1918 roku Dubinki znalazły się w granicach Republiki Litewskiej i były letnią rezydencją prezydenta Antanasa Smetony. Po II wojnie światowej w Litewskiej SRR, po 1991 roku znów w granicach Republiki Litwy. Obecnie są ośrodkiem krajoznawczo-wypoczynkowym.

Od XIX wieku Dubinki były miejscem ożywionego ruchu społecznego mającego na celu przywrócenie świadomości narodowej Litwinom, od 1918 roku terenem lituanizacji i kolonizacji litewskiej. Dochodziło do wielokrotnych sporów z mieszkającymi w miasteczku Polakami. Konflikty te ciągnęły się aż do czasów II wojny światowej, a ich kulminacją były wydarzenia z czerwca 1944 roku, kiedy porachunki między litewską policją i oddziałami Armii Krajowej z 5 Wileńskiej Brygady Zygmunta Szendzielarza "Łupaszki" doprowadziły do śmierci kilkudziesięciu cywilów po stronie litewskiej i polskiej w Dubinkach i Glinciszkach.

20 czerwca 1944 roku litewski oddział pomocniczy policji niemieckiej zastrzelił w Glinciszkach 38 Polaków, także kobiety i dzieci. Był to odwet za śmierć czterech litewskich policjantów w starciu z 5 Wileńską Brygadą AK. W odwecie oddziały polskie zabiły 21 czerwca 27 mieszkańców Dubinek, w których mieszkały rodziny niektórych policjantów. Wśród ofiar, których część także stanowiły kobiety i dzieci, była też Polka, Anna Górska, z czteroletnim synkiem.

Istnieją dwie różniące się wersje, które oddziały dokonały mordu w Dubinkach. Według pierwszej[1] dowódca 5 Brygady Zygmunt Szendzielarz po otrzymaniu meldunku o masakrze w Dubinkach samowolnie nakazał swoim żołnierzom dokonanie odwetu w Dubinkach, łamiąc tym samym rozkaz komendanta Okręgu Aleksandra Krzyżanowskiego "Wilka" z 12 kwietnia, zakazującego represji na ludności cywilnej. Jednocześnie "Wilk" nakazał mjr. Mieczysławowi Potockiemu "Węgielnemu" dokonanie bezkrwawego rajdu odwetowego na teren Litwy Kowieńskiej, mającego być demontracją siły polskich oddziałów. Według drugiej[2] zabójstwa w Dubinkach były częścią tego rajdu, a wzięly w nim udział, prócz 5 Wileńskiej Brygady AK, także brygady "Narocz" i "Brasławska".

Zabytki

  • Góra Zamkowa - dawne średniowieczne grodzisko na wyspie, ruiny zamku Radziwiłłów z XVI wieku i kościoła kalwińskiego z XVII wieku, miejsce pochówku przedstawicieli rodu Radziwiłłów m.in. Mikołaja Radziwiłła Rudego i Janusza Radziwiłła
  • cmentarz parafialny - zachowane ogrodzenie, drewniana dzwonnica i ruiny kościoła katolickiego z 1672 roku fundacji Ludwiki Karoliny Radziwiłłówny.
  • drewniana karczma z 1842 wieku
  • drewniany most

Źródła

  • Longin Tomaszewski, Kronika wileńska 1941-1945, Oficyna Wydawnicza Pomost, Warszawa, ISBN 83-85521-09-7[3]
  1. R. Korab-Żebryk, 'Biała księga w obronie Armii Krajowej na Wileńszczyźnie, str. 135-139
  2. L. Bednarczuk, Kronika 5 Brygady Łupaszki
  3. Oba powyższe przypisy podano za przytoczonym źródłem

Zobacz też

Linki zewnętrzne