Lipnik (Królewiec)

Lipnik

Лёбенихт

historyczna dzielnica Królewca
Królewiec - fragment Lipnika
Herb
Państwo	Rosja
Obwód	królewiecki
Miasto	Królewiec
W granicach Królewca	1724
Położenie na mapie Królewca Lipnik
Położenie na mapie Rosji Lipnik
Położenie na mapie obwodu królewieckiego Lipnik
54°42′35″N 20°31′03″E

Lipnik (niem. Löbenicht, ros. Лёбенихт) – historyczna dzielnica Królewca. Powstał jako "Nowe Miasto" w miejscu pruskiej osady. Od 1255 do 1724 Lipnik był samodzielnym miastem od zachodu graniczącym bezpośrednio ze Starym Miastem, od wschodu z wolnizną Sackheim. Znajdowały się tu przede wszystkim warsztaty rzemieślnicze. Od 1506 do Lipnika należały wolnizny Anger i Stegen, o charakterze gospodarczym. Lipnik, Stare Miasto i Knipawa zostały w 1724 połączone w jedno miasto - Królewiec.

Gotycki kościół parafialny św. Barbary (niem. St. Barbara auf dem Berge), po reformacji określany był jako kościół lipnicki (niem. Löbenichtsche Kirche). Został zbudowany 1333-1354 i przebudowany 1474, spłonął 1764. Nowy był barokową salową budowlą z wieżą od zach., z 1776 r. (proj. Johann Ernst Löckell).

W 1349 wielki mistrz Henryk Dusemer ufundował klasztor cysterek, następnie benedyktynek, z którego do 1945 przetrwało kilka gotyckich obrazów i rzeźb. 1530 przekształcony w szpital, zwany Wielkim Szpitalem (niem. Grosses Hospital) lub szpitalem lipnickim (niem. Löbenichtsches Hospital). Nowy budynek szpitalny z kościołem wzniesiono po pożarze 1764, kolejny gmach 1903 w innym miejscu. Jednym z kapelanów szpitalnych był kartograf Caspar Henneberger.

Lipnickie gimnazjum realne wywodziło się z miejskiej szkoły łacińskiej założonej 1525. Przy ul. Długiej Lipnickiej (niem. Löbenichtsche Langgasse), w miejscu ratusza, od XVIII w. mieściła się znana drukarnia Hartunga.

Obecnie na miejscu dawnego Lipnika przebiega Moskiewski prospekt (ros. Московский проспект), znajdują się tereny zielone i bloki mieszkalne z wielkiej płyty. Przetrwał gmach szpitalny, z reliktami rokokowej bramy wjazdowej z 1771, obok którego nad Pregołą zlokalizowano prowizoryczne zabudowania katolickiej parafii Świętej Rodziny.

Bibliografia

• Caspar Stein, Das Alte Königsberg. Eine ausführliche Beschreibung der drei Städte Königsberg... anno 1644, Hamburg, Verein für Familienforschung in Ost- und Westpreussen, 1998, ISBN 3-931577-14-7 (reprint wyd. Königsberg 1911)
• Adolf Boetticher, Die Bau- und Kunstdenkmäler der Provinz Ostpreussen, H. 7, Königsberg, Königsberg, Teichert, 1897
• Georg Dehio, Handbuch der Deutschen Kunstdenkmäler, neu bearb. von Ernst Gall, Deutschordensland Preussen, unter Mitw. von Bernhard Schmid und Grete Tiemann, München; Berlin, Deutscher Kunstverlag, 1952
• Anatolij Bachtin, Gerhard Doliesen, Vergessene Kultur. Kirchen in Nord-Ostpreussen. Eine Dokumentation, 2. Aufl., Husum, Husum, 1998, ISBN 3-88042-849-2
• Baldur Köster, Königsberg. Architektur aus deutscher Zeit, Husum, Husum, 2000, ISBN 3-88042-923-5
• Prusy Wschodnie - dokumentacja historycznej prowincji. Zbiory fotograficzne dawnego Urzędu Konserwatora Zabytków w Królewcu = Ostpreussen - Dokumentation einer historischen Provinz. Die photographische Sammlung des Provinzialdenkmalamtes in Königsberg, oprac. i red. bazy danych Jan Przypkowski, Warszawa, Instytut Sztuki PAN, [2006], ISBN 83-89101-44-0