Chlorophyllum molybdites
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
Chlorophyllum molybdites |
| Nazwa systematyczna | |
| Chlorophyllum molybdites (G. Mey.) Massee ex P. Syd. Just’s Bot. Jahresber. 26: 159 (1900) | |
_Massee_246280.jpg)
_Massee_266128.jpg)
Chlorophyllum molybdites (G. Mey.) Massee ex P. Syd. – gatunek grzybów należący do rodziny pieczarkowatych (Agaricaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Chlorophyllum, Agaricaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1818 r. Georg Friedrich Wilhelm Meyer nadając mu nazwę Agaricus molybdites. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu w 1900 r. G.E. Massee i Paul Sydow przenosząc go do rodzaju Chlorophyllum[1].
- Agaricus congolensis Beeli 1928
- Agaricus molybdites G. Mey. 1818
- Chlorophyllum esculentum Massee 1898
- Chlorophyllum molybdites (G. Mey.) Massee 1898
- Chlorophyllum molybdites var. congolense (Beeli) Heinem. 1967
- Chlorophyllum molybdites var. luteolosperma Singer 1948
- Chlorophyllum molybdites var. marginatus (A.H. Sm.) D.A. Reid & Eicker 1991
- Chlorophyllum molybdites (G. Mey.) Massee 1898 var. molybdites
- Lepiota molybdites (G. Mey.) Sacc. 1887
- Lepiota molybdites var. marginata A.H. Sm. 1949
- Lepiota molybdites (G. Mey.) Sacc. 1887 var. molybdites
- Leucocoprinus molybdites (G. Mey.) Pat. 1913
- Macrolepiota molybdites (G. Mey.) G. Moreno, Bañares & Heykoop 1995
- Mastocephalus molybdites (G. Mey.) Kuntze 1891
Atlas grzybów podaje polską nazwę sinoblaszek trujący[3]. Nazwa ta jest niespójna z nazwą naukową, gdyż Chlorophyllum według rekomendacji Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa grzybów to czubajnik, prawidłowa nazwa powinna zatem brzmieć czubajnik trujący[4], jednak brak źródeł dla takiej nazwy. W internecie spotykane są też nazwy sinoblaszek zielonawy i czubajka zielonawa – te nazwy również są niespójne z nazwą naukową.
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Średnica 10–22 cm, kształt początkowo kulisty, potem wypukły, w końcu rozpłaszczony. Brzeg gładki. Powierzchnia biaława, pokryta odstającymi łatkami o barwie od różowawej do brązowej. Są to resztki osłony. Środek kapelusza często brązowy[5].
Wolne, lub lekko przyrośnięte, gęste. Początkowo są białe, ale podczas dojrzewania zarodników zmieniają barwę na zielonawą[5].
Wysokość 8–20 cm, grubość 1,5–3 cm, kształt cylindryczny, lekko zwężający się ku wierzchołkowi. Powierzchnia gładka lub bardzo drobno włóknista, o barwie od białej do brązowej. Występuje trwały, białawy pierścień z zielonawo-brązową dolną krawędzią[5].
- Cechy mikroskopowe
Wysyp zarodników zielonkawoszary. Zarodniki o rozmiarach 9–13 × 6–9 μm i kształcie migdałowatym lub elipsoidalnym, z lekko obciętym końcem, gładkie, grubościenne, hialinowe, w KOH barwiące się na słabo zielonkawo, amyloidalne. Cheilocystydy o rozmiarach 40–55 × 10–15 μm, cylindryczne lub maczugowate, cienkościenne, gładkie. Pleurocystyd brak[5].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Występuje we wschodniej części Ameryki Północnej, i prawdopodobnie także w innych rejonach świata o klimacie tropikalnym i subtropikalnym. Rozprzestrzenił się w Australii i niektórych państwach Europy[6]. W Polsce nie występuje.
Saprotrof. Owocniki pojawiają się pojedynczo lub w niewielkich grupach w trawnikach i na łąkach, na ściółce w lasach liściastych i sosnowych, szczególnie na ich obrzeżach oraz na niewielkich polankach[5].
Własności trujące[edytuj | edytuj kod]
Jest to silnie trujący grzyb. Gatunek ten powoduje największą liczbę przypadków zatruć grzybami w Ameryce Północnej i na Florydzie. Prawdopodobnie jest to spowodowane łatwym myleniem go z jadalnymi grzybami, takimi jak czubajka kania, oraz faktem, że jest to jeden z najczęstszych grzybów występujących na trawnikach i pastwiskach w USA z wyjątkiem wybrzeża północno-zachodniego[7].
Objawy zatrucia występują głównie w przewodzie pokarmowym. Są to silne wymioty, biegunka i bóle brzucha, pojawiające się w 1–3 godzin po spożyciu[7]. Chociaż takie zatrucia mogą być ciężkie, jak dotąd w USA nie spowodowały jeszcze śmierci[8].
Gatunki podobne[edytuj | edytuj kod]
Może być pomylony z jadalnymi gatunkami grzybów; czubajką kanią (Macrolepiota procera), czubajnikiem czerwieniejącym (Chlorophyllum rhacodes), czy czubajką gwiaździstą (Macrolepiota konradii). Najbardziej charakterystyczną cechą odróżniającą go od tych grzybów są zielonkawe blaszki i zielony wysyp zarodników. Możliwe jest to jednak do stwierdzenia tylko na dojrzałych owocnikach, które już wytwarzają zielone zarodniki nadające blaszkom zielonkawy kolor[3][5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2017-10-19] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2017-10-19] (ang.).
- ↑ a b Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ Rekomendacja nr 2/2021 Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego [online], Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów [dostęp 2021-06-22].
- ↑ a b c d e f Musroom Expert. ''Chlorophyllum molybdites'' [online] [dostęp 2017-10-19].
- ↑ Loizides M, Kyriakou T, Tziakouris A. (2011). Edible & Toxic Fungi of Cyprus (in Greek and English). Published by the authors. s. 132–133. ISBN 978-9963-7380-0-7.
- ↑ a b Benjamin, Denis R. (1995). „Gastrointestinal syndrome”. Mushrooms: poisons and panaceas – a handbook for naturalists, mycologists and physicians. New York: WH Freeman and Company.s. 351–377. ISBN 0-7167-2600-9.
- ↑ Your Yard Might Be Home to the “Vomiter” Mushroom [online] [dostęp 2017-10-20].