Socjolingwistyka
Socjolingwistyka – dział językoznawstwa zajmujący się badaniem interakcji wszystkich aspektów życia społecznego (takich jak normy kulturowe, oczekiwania oraz kontekst językowy) z używanym językiem. Socjolingwistyka różni się od socjologii języka, ponieważ bada wpływ języka na społeczność, podczas gdy socjologia skupia się na wpływie społeczności na język. Zakres badań socjolingwistycznych w znacznym stopniu pokrywa się z pragmatyką. Socjolingwistyka jest historycznie pokrewna antropolingwistyce, część naukowców uważa je za tożsame.
Przedmiotem studiów socjolingwistyki jest ponadto badanie odmian językowych (varieties), różnic w języku występujących pomiędzy poszczególnymi grupami (różniącymi się pochodzeniem etnicznym, religią, statusem społecznym, identyfikacją płciową, poziomem wykształcenia, wiekiem itp.) oraz opisanie, w jaki sposób stosowanie się do reguł językowych właściwych dla danej grupy wpływa na pozycję społeczną. Tak jak język zmienia się w zależności od miejsca, może się on też różnić w zależności od klasy społecznej – zróżnicowanie w postaci socjolektów również jest przedmiotem zainteresowania socjolingwistów.
Społeczne aspekty języka były badane przez Louisa Gauchata w Szwajcarii na początku XX wieku, a przez indyjskich i japońskich językoznawców w latach 30. XX wieku. Nie spotkały się one jednak z zainteresowaniem środowiska. Jednakże badania nad socjologicznym źródłem kształtowania się języków mają swoje podstawy w pracach Johannesa Schmidta dotyczących teorii falowej z końca XIX wieku. Pierwsze odnotowane użycie terminu socjolingwistyka nastąpiło w artykule Thomasa Callana Hodsona Sociolinguistics in India, opublikowanym w roku 1939 w Man in India. Socjolingwistyka w krajach zachodnich pojawiła się na dobre w latach 60. XX wieku, jej pionierami byli William Labov w Stanach Zjednoczonych oraz Basil Bernstein w Wielkiej Brytanii. Również na początku lat 60. William Stewart oraz Heinz Kloss wyprowadzili podstawową teorię języków policentrycznych, opisującą różnicę pomiędzy standardami literackimi języków używanych w różnych państwach (angielszczyzna amerykańska/brytyjska/kanadyjska/australijska czy też niemczyzna austriacka/niemiecka/szwajcarska). Heinz Kloss wypracował również koncepcję Abstand- i Ausbausprachen, określającą dwa typy kryteriów definiujących pojęcie języka.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- J.K. Chambers (2009). Sociolinguistic Theory: Linguistic Variation and Its Social Significance. Malden: Wiley Blackwell. ISBN 978-1-4051-5246-4.
- Regna Darnell (1971). Linguistic Diversity in Canadian Society. Edmonton: Linguistic Research. OCLC 540626.
- Snježana Kordić. Plurizentrische Sprachen, Ausbausprachen, Abstandsprachen und die Serbokroatistik. „Zeitschrift für Balkanologie”. 2. 45, s. 210–215, Wiesbaden 2009. ISSN 0044-2356. [dostęp 2011-02-16]. (niem.).
- Snježana Kordić: Lengua y Nacionalismo. Madryt: Euphonía Ediciones, 2014, s. 416. ISBN 978-84-936668-8-0. [dostęp 2015-07-30]. (hiszp.).
- William Labov (2010). Principles of Linguistic Change (3 volume set ed.). Malden: Wiley Blackwell. ISBN 978-1-4443-2788-5.
- Robin Tolmach Lakoff, The Language War, Berkeley: University of California Press, 2000, ISBN 978-0-520-92807-7, OCLC 49570130.
- Miriam Meyerhoff, Introducing Sociolinguistics, wyd. 2, Hoboken: Taylor & Francis, 2011, ISBN 978-1-135-28443-5, OCLC 768081319.
- Lesley Milroy, Matthew Gordon, Sociolinguistics: Method and Interpretation, John Wiley & Sons, 2008, ISBN 978-0-470-75820-5.
- The Early Days of Sociolinguistics: Memories and Reflections, Christina Bratt Paulston, G. Richard Tucker, wyd. Reprint, Dallas: SIL International, 2010, ISBN 978-1-55671-253-1, OCLC 681538355.
- Sali Tagliamonte, Analysing Sociolinguistic Variation, Cambridge, UK: Cambridge University Press, 2006, ISBN 978-0-521-77818-3, OCLC 62532855.
- Peter Trudgill (2000). Sociolinguistics: An Introduction to Language and Society. Penguin. ISBN 978-0-14-192630-8.
- Richard J. Watts, Politeness, Cambridge, UK: Cambridge University Press, 2003, ISBN 978-0-521-79406-0, OCLC 252495138.
- Гелена Красовска, Олексій Сухомлинов, Петро Сигеда, Соціолінгвістичний компендіум (Sociolinhwistycznyj kompendium), Kijów: Polska Akademia Nauk 2020. ISBN 978-617-7832-66-8