Sterkowiec
49°59′46″N 20°40′37″E/49,996111 20,676944| wieś | |
 Widok lotniczy na centrum wsi. | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) |
962 |
| Strefa numeracyjna |
14 |
| Kod pocztowy |
32-823[2] |
| Tablice rejestracyjne |
KBR |
| SIMC |
0814375 |
Położenie na mapie gminy Brzesko  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu brzeskiego  | |
| 49°59′46″N 20°40′37″E/49,996111 20,676944[1]
| |
| Strona internetowa | |
Sterkowiec – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie brzeskim, w gminie Brzesko[3].
W Sterkowcu znajduje się przystanek kolejowy, przez który przebiega linia kolejowa nr 91 Kraków Główny – Medyka[3].
Integralne części miejscowości: Łężcz, Na Bagnie, Piaski[4].
W roku 2021 w Sterkowcu mieszkały 962 osoby, z czego 52,3% mieszkańców stanowiły kobiety, a 47,7% mężczyźni[3].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Rok założenia wsi jest nieznany. Nazwa osady Sterkowiec w źródłach średniowiecznych (XIV-XVI w.) jest różnie zapisywana: Damianicze, De Stirikowicze, In Starkowcz, De Scircouicze, Stirkowyecz, Starkowiecz, Styrkowiec alias Damianice, Sterkowiecz. W latach 1564–1581 osada należała do Jana Rupniewskiego herbu Szreniawa. Wchodził w skład dóbr dębińskich, z którymi związany był jeszcze w 1890 r. jako część majątku ówczesnego właściciela zamku w Dębnie Edwarda Jastrzębskiego.
Pierwszą źródłowo potwierdzoną placówką edukacyjną w Sterkowcu była jednoklasowa Szkoła Ludowa, działająca w 1894 roku. W 1907 r. mieszkańcy wsi zbudowali w centrum wsi nowy budynek szkolny, używany do lat 50. XX w., (wówczas mieszkańcy zbudowali kolejny budynek szkolny). W 1994 r. ukończono rozbudowę 8-klasowej szkoły podstawowej.
W 1928 r. wybudowano przystanek kolejowy.
W 1994 r. ukończono rozbudowę domu kultury.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa tarnowskiego.
W latach 2004–2005 wyceniono i zakupiono w Sterkowcu grunt pod budowę autostrady A4 (odcinek Kraków – Tarnów). Po wykupieniu gruntów prowadzono prace wykopaliskowe. Od 2010 do 2013 r., trwała w Sterkowcu budowa odcinka autostrady Brzesko – Wierzchosławice.
W latach 2014–2015 został zmodernizowany odcinek linii kolejowej Kraków – Medyka przebiegający przez miejscowość Sterkowiec. Zakres prac na odcinku Sterkowiec – Maszkienice – Wokowice – Biadoliny zawierał między innymi przebudowę peronów, wymianę sieci trakcyjnej, przebudowę toru kolejowego i dostosowanie jego technicznych parametrów do prędkości 160 km/h. Zmodernizowano również układ drogowy w pobliżu stacji kolejowej.
Uchwałą Rady Miejskiej w Brzesku z dnia 22 lutego 2017 r. – w związku z reformą systemu oświaty – w Sterkowcu funkcjonuje ponownie jako ośmioklasowa szkoła podstawowa.
Demografia[edytuj | edytuj kod]
Źródło: Allgemeines Verzeichnis der Ortsgemeinden und Ortsschaften Österreichs nach den Ergebnisse der Volkszählung vom 31. grudnia 1910: nebst tolleigennem Alphabetische Namenverzeichnis s. 323
Źródło: UM Brzesko / Biuro Ewidencji Ludności, 16 stycznia 2020 r.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- Cmentarz wojenny 279 /Kriegerfriedhof Dziekanów 1915/ z czasów I wojny światowej z grobami 108 Austriaków z 55. i 95. pułku piechoty; 40 Rosjan. 6 mogił pojedynczych, 3 zbiorowe. Daty śmierci: 20–21 listopada 1914 roku. Cmentarz zaprojektował Robert Motka. Jest to obiekt na planie trapezu, ogrodzony płotkiem na betonowych słupkach z metalową bramką wejściową. W centrum znajduje się pomnik w formie ściętej piramidy z kamiennymi kulami i krzyżem na szczycie oraz tablicą inskrypcyjną (napis i data 1915; napis w języku niemieckim brzmi: UNS KAM DER FRIEDE EILIGER ALS EUCH - "Prędzej pokój przyszedł do nas, niźli do Was"). Powierzchnia cmentarza ma 500 m². W latach 2006–2010 przeprowadzono gruntowny remont i renowację cmentarza.
- Kapliczki i figury
- św. Stanisław – murowana, ceglana kapliczka z figurą kamienną (przy ul. Sosnowej). Od 2001 r. do 2019 r. znajdowała się tam figura figura św. Stanisława autorstwa Stanisława Turleja. Figura początkowo wystawiana z okazji odpustów parafialnych obok stacji PKP, następnie eksponowana przez cały rok. W 2019 r. staraniem Rady parafialnej i z fundacji mieszkańców wsi wykonano nową kapliczkę oraz kamienną rzeźbę św. Stanisława;
- kapliczka św. Bernadety, na budynku nr 80 J.S. Żurków. Wykonana w niewiadomym czasie, poprzednio zawieszona na drzewie. Drewniana, oszklona, z obrazkiem św. Bernadety, przywiezionym z Francji w 1974 roku;
- kapliczka na Sosence – początkowo drewniana, obecnie metalowa. Jadąc drogą (ul. Sosnowa) od przystanku PKP w Sterkowcu w kierunku Szczepanowa po lewej stronie na szczycie wzniesienia możemy podziwiać starą, samotną sosnę – przez wszystkich mieszkańców nazywaną Sosenką. Z tego miejsca rozciąga się widok na Dębno oraz Jadowniki. Na sośnie zawieszona jest kapliczka – początkowo drewniana, w latach 80. zamieniona na metalową. Według jednej z wersji zawiesił ją austriacki oficer jako wotum za uratowanie życia. W trakcie walk, gdy w listopadzie 1914 roku przechodził przez Sterkowiec front austriacko-rosyjski, został ranny. Ukrył się obok sosny i gorąco modlił. W 1917 roku powrócił na to miejsce i zawiesił drewnianą kapliczkę z małym obrazkiem w środku;
- kamienna figura Chrystusa Nazareńskiego – na czworobocznym, ogzymsowanym postumencie; osłonięta nowszym, blaszanym zadaszeniem. Ufundowana przez Macieja i Helenę Bujaków oraz ich syna Stanisława w 1863 roku. Lokalizacja: skrzyżowanie ul. Tarnowskiej i Wierzbowej. Opiekę nad figurą sprawuje pani Zyta Tybon;
- kamienny krzyż z 1880 r. – ul. Sosnowa. Wzniesiony z fundacji Franciszka i Marcjanny Legutków. Na czworobocznym, ogzymsowanym postumencie z płaskorzeźbami: N.P. Maryja, św. Franciszek Salezy i prawdopodobnie Stanisław bp.
- krzyż kamienny – ul. Galicyjska obok PKP. Wzniesiony ok. 1945–1947 r. z fundacji Turlejów. Z metalowym wizerunkiem Chrystusa, na czworobocznym, ogzymsowanym postumencie z płaskorzeźbą św. Judy Tadeusza. Otoczony drewnianym ogrodzeniem;
- krzyż pamiątka jubileuszu 9 wiekowego odkupienia. Wzniesiony w 1936 r. z fundacji gromady w 1974 zastąpiony nowym. Odnowiony z okazji 750 rocznicy kanonizacji Św. Stanisława (2003). Drewniany, bez wizerunku;
- św. Krzysztof – autor S. Turlej, figura drewniana – ul. Sosnowa;
- Jezus Frasobliwy – autor S. Turlej, figura drewniana – ul. Sosnowa;
- św. Stanisław BM – autor S. Turlej, figura drewniana – ul. Tarnowska;
- Jezus Frasobliwy – autor S. Turlej, figura drewniana – ul. Spadzista.
Kultura[edytuj | edytuj kod]
- Dom Kultury w Sterkowcu;
- Świetlica wiejska w Sterkowcu.
Sport[edytuj | edytuj kod]
- Boisko sportowe (boisko do piłki nożnej, boisko do piłki plażowej, budynek szatniowy).
Szkoły[edytuj | edytuj kod]
- Publiczna Szkoła Podstawowa w Sterkowcu im. Świętego Stanisława BM.
Stowarzyszenia[edytuj | edytuj kod]
- Klub Sportowy "Błękitni Sterkowiec",
- Koło Gospodyń Wiejskich "Niezapominajka" Sterkowiec.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 131105
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1224 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b c Wieś Sterkowiec w liczbach [online], Polska w liczbach, 2021 [dostęp 2023-08-21] (pol.).
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
| Miasta | |
|---|---|
| Wsie | |
| Przysiółek |
|
| Integralne części wsi |
|
