Władimir Tatlin

Władimir Tatlin

Владимир Евграфович Татлин

Imię i nazwisko urodzenia	Władimir Jewgrafowicz Tatlin
Data i miejsce urodzenia	16 grudnia 1885 Charków
Data i miejsce śmierci	31 maja 1953 Moskwa
Zawód, zajęcie	malarz, architekt

Władimir Jewgrafowicz Tatlin (ros. Владимир Евграфович Татлин, ur. 16 grudnia 1885 w Charkowie, zm. 31 maja 1953 w Moskwie) – rosyjski i radziecki malarz i architekt.

Zaczął swoją karierę w Moskwie jako ikonopis. W roku 1920 zdobył sławę projektem Pomnika III Międzynarodówki (Wieży Tatlina, wys. około 400 metrów); wysokie koszty uniemożliwiły rozpoczęcie budowy.

Tatlin był również założycielem rosyjskiego (radzieckiego) konstruktywizmu.

Stwarzał kompozycje o formach geometrycznych, demonstrując dyscyplinę ładu i porządku. Rozwijał te zagadnienia w abstrakcyjnych kompozycjach powstałych w 1911 roku, a zatytułowanych Reliefy. Uległ kubizmowi po podróży do Paryża. W latach 1914-1915 rozwijał ideę "kultury materiałów" w Reliefach narożnych, które zostały tak nazwane ze względu na sposób zawieszenia ich w rogach sal wystawowych. Poprzez swoje Reliefy zapoczątkował łączenie cech malarstwa, rzeźby i architektury. Podczas pobytu w Leningradzie zaprojektował „Letatlin” – latającą maszynę poruszaną siłą mięśni. Po roku 1935 poświęcił się scenografii.

Życiorys

Matki nie pamiętał, gdyż miał zaledwie dwa lata, gdy umarła. Ojciec powierzył wychowanie syna drugiej żonie. Władimir nie cierpiał macochy, zresztą ojca także, był nieszczęśliwym i trudnym chłopcem. Mając 15 lat porzucił naukę i zaciągnął się na statek w charakterze majtka. Po śmierci ojca w 1904 r. wstąpił do Instytutu sztuki w Penzie – obwodowym mieście w południowo-wschodniej Rosji. W roku 1909 przeniósł się do Moskwy i zapisał do tamtejszej szkoły malarstwa, rzeźby i architektury. Tam poznał architekta Aleksandra Wiesnina, a następnie twórców związanych z awangardą - Michaiła Łarionowa i Natalię Gonczarową, z którymi blisko współpracował do 1913 r. W marcu 1914 r. Tatlin wyjechał do Paryża, gdzie odwiedził Pabla Picassa w jego pracowni. Kontakt z hiszpańskim artystą zaowocował pomysłami komponowania z rozmaitych materiałów „reliefów malarskich”, które wystawił po powrocie, zimą 1914 roku w Moskwie. W marcu 1916 r. Tatlin zorganizował w Moskwie wystawę o nazwie „Magazin”. Jej tytuł miał być odpowiedzią na atak Łarionowa, który powiedział o nim że robi sztukę „dla sklepikarzy”. Na wystawie tej zaprezentowali swoje prace liczni przedstawiciele rosyjskiej awangardy: Tatlin „reliefy malarskie” i „kontr reliefy”, Lubow Popowa obrazy plastyczne oraz Aleksander Rodczenko abstrakcje graficzne. Z tymi też artystami Tatlin znajdował się w 1918 roku w gronie wykładowców moskiewskiego Wchutiemasu. W następnym roku pracował nad projektem pomnika III Międzynarodówki. W tym również okresie, manifestując pragnienie oddania swej sztuki w służbę społeczeństwu, skierował swoje poszukiwania artystyczne na funkcjonalizm. Od 1927 do 1930 roku kontynuował pracę pedagogiczną w powołanym w miejsce Wchutiemasu pracowniach Wchutein. Jako jeden z nielicznych artystów awangardy pozostał w kraju, kiedy większość jej przedstawicieli w latach czystek stalinowskich wyjechała za granicę. Od roku 1940 został pozbawiony prawa wystawiania, Tatlin powraca do malarstwa realistycznego.

Twórczość

Do roku 1912 prace Tatlina sytuują się w nurcie reprezentowanym przez Paula Cezanne’a i fowistów. Wzorem francuskiego mistrza, artysta stara się „ujmować naturę poprzez walec, kulę i stożek”. Porządkuje rytmiczne plany i siatką linii ożywia przestrzeń swoich obrazów. Tatlin zniekształca obraz rzeczywistości, przedstawia jej przetworzoną plastycznie wizję. Postacie poddaje geometrycznym transformacjom i wpisuje je w wirującą formę o kształcie elipsy. Rozmaite koliste formy korespondują ze sobą w wielu jego dziełach. Zastosowane wygięte i napięte linie są jedną z charakterystycznych cech malarstwa Tatlina.

Bibliografia

• Wielcy Malarze, Konstruktywizm Rosyjski, Eaglemoss Polska, Wrocław 2001