Édouard Herriot

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Édouard Herriot
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

5 lipca 1872
Troyes

Data i miejsce śmierci

26 marca 1957
Lyon

Mer Lyonu
Okres

od 1905
do 20 września 1940

Przynależność polityczna

Partia Radykalno-Socjalistyczna

Poprzednik

Jean-Victor Augagneur

Następca

Georges Cohendy (p.o.)

Premier Republiki Francuskiej
Okres

od 14 czerwca 1924
do 10 kwietnia 1925

Poprzednik

Frédéric François-Marsal

Następca

Paul Painlevé

Przewodniczący Izby Deputowanych Republiki Francuskiej
Okres

od 22 kwietnia 1925
do 22 lipca 1926

Poprzednik

Paul Painlevé

Następca

Raoul Péret

Premier Republiki Francuskiej
Okres

od 19 lipca 1926
do 21 lipca 1926

Poprzednik

Aristide Briand

Następca

Raymond Poincaré

Premier Republiki Francuskiej
Okres

od 3 czerwca 1932
do 14 grudnia 1932

Poprzednik

André Tardieu

Następca

Joseph Paul-Boncour

Przewodniczący Izby Deputowanych Republiki Francuskiej
Okres

od 4 czerwca 1936
do 9 lipca 1940

Poprzednik

Fernand Bouisson

Mer Lyonu
Okres

od 18 maja 1945
do 26 marca 1957

Poprzednik

Justin Godart (p.o.)

Następca

Pierre Montel (p.o.)

Przewodniczący Izby Deputowanych Republiki Francuskiej
Okres

od 21 stycznia 1947
do 12 stycznia 1954

Poprzednik

Vincent Auriol

Następca

André Le Troquer

podpis
Odznaczenia
Oficer Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Kawaler Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Order Orła Białego (1921–1990)

Édouard Herriot (fr. [edwaʁ ɛʁjo]; ur. 5 lipca 1872 w Troyes, zm. 26 marca 1957 w Lyonie) – francuski polityk partii radykalnej, trzykrotny premier Francji w latach 19241925, 1926 i 1932. Herriot, syn oficera armii francuskiej, zdobył wykształcenie w École Normale Supérieure, którą ukończył w 1894 r. Pracował w liceum w Nantes a później w Lyonie, gdzie był uznawany za poważanego uczonego i nauczyciela. Swoją długą polityczną karierę rozpoczął jako mer Lyonu, ważnego ośrodka przemysłowego III Republiki. Funkcję tę pełnił od 1905 roku do śmierci, nie licząc okresu 1942-45, kiedy to Philippe Pétain usunął go ze stanowiska za sprzeciwianie się rządowi Vichy. Jako mer Herriot rozpoczął program odnowy Lyonu, zwiększył fundusze na pomoc socjalną oraz poprawił relacje władz miejskich z przedsiębiorcami. Te efektywne działania zapewniły mu niepodważalny prestiż, co z kolei wzmocniło jego pozycję w Partii Radykalnej[1].

Międzywojnie[edytuj | edytuj kod]

W czasie I wojny światowej Édouard Herriot pełnił funkcję ministra spraw zagranicznych w gabinecie Aristide’a Brianda (od grudnia 1917 do marca 1918 roku). W 1919 roku został wybrany na członka Izby Deputowanych. Dzięki wybitnym zdolnościom oratorskim został liderem Partii Radykalnej, z którą związany był przez całą swoją karierę. Po wojnie Herriot był przywódcą opozycji wobec Bloku Narodowego sformowanego w 1919 roku. Zainspirował utworzenie Kartelu Lewicy, czyli koalicji Oddziału Francuskiego Międzynarodówki Robotniczej (SFIO) i Partii Radykalno-Socjalistycznej. Sukces wyborczy Kartelu w 1924 roku umożliwił Herriotowi utworzenie swojego pierwszego gabinetu, w którym objął tekę ministra spraw zagranicznych. Wymusił ustąpienie prezydenta Alexandre’a Milleranda, jednego z głównych przywódców Bloku Narodowego. Jego rząd uznał de jure istnienie Związku Sowieckiego, który Herriot odwiedził dwa lata wcześniej. Pod jego przywództwem Francja przyjęła Plan Dawesa i zgodziła się na wycofanie wojsk z Zagłębia Ruhry. Herriot stracił pozycję premiera w kwietniu 1925 roku a jego drugi rząd z lipca 1926 istniał tylko przez trzy dni. Jego następca, Raymond Poincaré powołał go na ministra edukacji. W czerwcu 1932 roku Herriot ponownie objął urząd premiera, lecz jego gabinet upadł pół roku później. Publicznie zaprzeczał Wielkiemu Głodowi, celowo obwożony przez władze sowieckie po terenie Ukrainy podczas swego pobytu w ZSRR[2]. W kolejnych latach dwukrotnie pełnił urząd wicepremiera, w 1934 w rządzie Gastona Doumergue’a a następnie Pierre’a Étienne’a Flandina w latach 1934-35. W lipcu 1936 roku został mianowany przewodniczącym Izby Deputowanych, który to urząd pełnił do upadku III Republiki w 1940 roku[3].

1940 – 1957[edytuj | edytuj kod]

Édouard Herriot wstrzymał się od głosu, gdy w lipcu 1940 roku Zgromadzenie Narodowe złożyło pełnię władzy na ręce Philippe’a Pétaina. By okazać swój sprzeciw wobec polityki marszałka Herriot wraz z przewodniczącym senatu Jules’em Jeanneneyem złożył oficjalny protest, za co został aresztowany i deportowany do Niemiec. Po uwolnieniu przez wojska radzieckie w kwietniu 1945 roku, powrócił do kraju, by ponownie objąć stanowisko mera Lyonu. Odzyskał również pozycję lidera Partii Radykalnej. W 1947 roku został wybrany przewodniczącym Zgromadzenia Narodowego IV Republiki, którą to funkcję pełnił do odejścia na emeryturę w 1954 roku.

Kwestia zjednoczenia Europy[edytuj | edytuj kod]

W kwestii współpracy międzynarodowej Édouard Herriot był zadeklarowanym liberałem. Jest autorem napisanej w 1930 książki Stany Zjednoczone Europy, która wniosła istotny wkład do trwającej przez dziesięciolecia dyskusji nad utworzeniem wspólnot europejskich. Od 1948 roku Herriot brał udział w pracach Rady Europy. W latach 1952-54 wyrażał stanowczy sprzeciw wobec planów stworzenia Europejskiej Wspólnoty Obronnej, obawiając się remilitaryzacji Niemiec.

Ciekawostki[edytuj | edytuj kod]

Édouard Herriot był członkiem Akademii Francuskiej i Oficerem Legii Honorowej. W 1924 odznaczony Orderem Orła Białego[4].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. The Search for Social Peace: Reform Legislation in France, 1890-1914 - Judith F. Stone - Google Books [online], books.google.com [dostęp 2017-11-28].
  2. Magdalena Semczyszyn, GŁÓD W "SPICHLERZU EUROPY", „Pamięć.pl”, 1 (10), Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2013, s. 22-25, ISSN 2084-7319 [dostęp 2019-03-11] (pol.).
  3. Nicolas Werth, Karel Bartošek, Jean-Louis Panné, Jean-Louis Margolin, Andrzej Paczkowski, Stéphane Courtois, The Black Book of Communism: Crimes, Terror, Repression, Harvard University Press, 1999, ISBN 0-674-07608-7.
  4. Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705-2008, 2008, s. 299.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]