Łączna (województwo świętokrzyskie)
50°59′41″N 20°47′38″E/50,994722 20,793889
| wieś | |
 Łączna widziana od strony zachodniej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
41 |
| Kod pocztowy |
26-140[4] |
| Tablice rejestracyjne |
TSK |
| SIMC |
0274252[5] |
Położenie na mapie gminy Łączna  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego  | |
Położenie na mapie powiatu skarżyskiego  | |
| 50°59′41″N 20°47′38″E/50,994722 20,793889[1]
| |
Łączna (dawn. Łączna-Zaszosie[6]) – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie skarżyskim, w gminie Łączna[7][5].
W latach 1954-1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Łączna. Po reformie administracji gminy Łączna. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kieleckiego.
Przez Łączną przebiega droga ekspresowa S7.
W miejscowości działa klub piłki nożnej, ULKS Łączna, założony w 1951 roku[8].
Łączna jest punktem początkowym 
czerwonego szlaku turystycznego prowadzącego do rezerwatu przyrody Diabla Góra oraz 
zielonego szlaku turystycznego prowadzącego do Starachowic.
Części wsi[edytuj | edytuj kod]
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0274281 | Jaśle | przysiółek |
| 0274269 | Kanada | przysiółek |
| 0274275 | Koszary | przysiółek |
| 0274298 | Osełków | przysiółek |
| 0274306 | Stawik | przysiółek |
| 0997447 | Zaszosie | przysiółek |
Historia[edytuj | edytuj kod]
Wieś z metryką sięgającą XIV wieku.
W roku 1578 występuje jako Lanczno wieś w powiecie kieleckim[9].
Jan Radlica biskup krakowski sprzedaje r. 1383 sołtystwo we wsi Łączna za 20 grzywien Świętosławowi synowi Seserkona z Brzegów. W roku 1422 Albert biskup krakowski nadaje Maciejowi młynarzowi część młyna w tej wsi. Przy młynie był i folusz (Kodeks katedry krakowskiej, t. II, 93 i 481).
Była wsią biskupstwa krakowskiego w województwie sandomierskim w ostatniej ćwierci XVI wieku[10]. Z rejestrów poborowych roku 1578 wiadomo że płacą tu od 18 osób, 11 ½ łana, 5 zagrodników, są 2 łany sołtysie, 6 komorników ubogich., 14 rzemieślników,1 piekarka.
Rozwój Łącznej (XVII-XX w.) związany był z górnictwem i przemysłem hutniczym (kuźnice, wielkie piece i huty) w ramach Staropolskiego Okręgu Przemysłowego.
W wieku XIX Łączna opisana jest jako wieś w powiecie kieleckim, gminie Suchedniów, parafii Wzdół. Posiada kaplicę filialną parafii Wzdół. W 1827 r. wieś rządowa 134 domów, 884 mieszkańców i część prywatna 1 dom., 8 mieszkańców. Łączna to także obręb leśny w samsonowskim urzędzie leśnym[11].
Podczas II wojny światowej miała tu miejsce nasilona działalność partyzancka. Po wojnie rozwijał się drobny przemysł, a także przemysł związany z wydobyciem kwarcytu na Bukowej Górze.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- Kościół parafialny pw. św. Szymona i Judy Tadeusza Apostoła z 1912 r. jest obiektem stosunkowo młodym. Wzniesiony jest na planie krzyża, zbudowano go z czerwonego piaskowca. Architektura nawiązuje do cech romańskich (rozeta, okna, portal wejściowy, surowe ciosy kamienne) i elementów gotyku (wieżyczki, zwieńczenia, przypory boczne). Nad wejściem powyżej gzymsu, u podstawy wieży, wmurowana jest duża tablica pamiątkowa z datą - 1936. Tablica zawiera w centrum płaskorzeźbę Oko Opatrzności Bożej. Fasada z wieżą centralną i dwiema wieżyczkami bocznymi jest lokalną dominantą, ale wysokie zadrzewienia otoczenia kościoła ograniczają jej oddziaływanie przestrzenne w okolicy. Kościołowi towarzyszy niewysoka wolnostojąca dzwonnica na rzucie zbliżonym do kwadratu, z czterospadowym, piramidalnym dachem pokrytym gontem. Na dziedzińcu przykościelnym stoją wysmukłe drewniane krzyże misyjne. Całość otoczona ażurowym, ozdobnym ogrodzeniem metalowym. Obok kościoła znajdował się drewniany budynek dawnej plebanii, na planie litery L, z obudowanym gankiem bocznym. Budynek plebanii był oznaczony jako zabytek w „Spisie zabytków województwa Kieleckiego" wydanym przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w 1981 roku, przy czym zapis dotyczył budynku murowanego. Tenże spis datował kościół na przełom XIX i XX wieku.
- 2 miejsca pamięci z okresu II wojny światowej
Ciekawostki[edytuj | edytuj kod]
- Znany jest opis dworu znajdującego się tuż za kościołem, (w stronę Podłazia) dziś jest to teren prywatny. Obecnie mieszkają w tym miejscu potomkowie właścicieli dworu. Obok dworu był także folwark i karczma. Było to w latach 1867-1913 r. Właściciel dworu w Łącznej (właściciel dworu, folwarków w Łącznej i Karczmy) stracił cały dorobek życia wskutek pierwszej wojny światowej. Dziś w miejscu dawnego dworu jest figurka z 1915 roku, poświęcona właścicielom dworu, przez ich bliskich przyjaciół z napisem - aby, opatrzność Boska nad nimi czuwała, po stracie dorobku. Tę figurkę można dziś bardzo łatwo rozpoznać, gdyż tuż przy niej rośnie ogromne drzewo. Można ją obejrzeć przy okazji pobytu w zabytkowym Kościele Parafialnym.
- Łączna, Łącznianka, Żeleźnianka,taką nazwę nosiła rzeka w powiecie kieleckim zwana obecnie Kamionka: źródło ma pod wsią Łączną, płynie ku północy przez Ogonów, Berezów, Suchedniów, Rejów i w powiecie koneckim, pod Bzinem, wpada z prawego brzegu do Kamiennej. Długa 11 wiorst, przy wyliczeniu rzek uohodzących do Kamiennej wymieniona Łączna „z Żeleźnianką i Łosieńcem” Pierwsza jest drugą nazwą samej Łącznej; co do Łosieńca może nią być rzeczka wpadająca z lew. brzegu pod Berezowem (Opis według Słownika Geograficznego Królestwa Polskiego, Tom V, str. 630)[12]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 72116
- ↑ Wieś Łączna w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2022-03-16], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 692 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Kielecki Dziennik Wojewódzki. 1933, nr 28, poz. 183
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Portal 90minut.pl
- ↑ Łączna, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 263.
- ↑ Województwo sandomierskie w drugiej połowie XVI wieku. ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 1993, s. 112.
- ↑ Łączna (2), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 630.
- ↑ Łączna 3, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 630.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Archiwalne zdjęcia związane z miejscowością w bibliotece Polona
| Wsie | |
|---|---|
| Integralne części wsi |
