Żarłacz błękitny

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Żarłacz błękitny
Prionace glauca[1]
(Linnaeus, 1758)[2]
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

chrzęstnoszkieletowe

Podgromada

spodouste

Rząd

żarłaczokształtne

Rodzina

żarłaczowate

Rodzaj

Prionace
Cantor, 1849[3]

Gatunek

żarłacz błękitny

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[19]

Zasięg występowania
Mapa występowania

Żarłacz błękitny[20], rekin błękitny[21] (Prionace glauca) – gatunek ryby chrzęstnoszkieletowej z rodziny żarłaczowatych (Carcharhinidae), jedyny przedstawiciel rodzaju Prionace. W starszej literaturze ichtiologicznej określany był również nazwami rekin szary[22] lub żarłacz ludojad[22]. Zamieszkuje głębokie wody oceaniczne strefy umiarkowanej i tropikalnej. Preferuje jednak chłodniejsze wody. Jest znany ze swych długich migracji m.in. z Nowej Anglii do Ameryki Południowej. Choć pływa ospale, to może poruszać się ze znaczną prędkością.

Rekiny błękitne są żyworodne, a samica rodzi od 25 do 100 młodych. Poluje głównie na ryby i kalmary, choć jego ofiarami mogą paść większe zwierzęta. Gatunek niebezpieczny dla człowieka ze względu na możliwość pogryzienia, nawet śmiertelnego.

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Gatunek ten został po raz pierwszy opisany przez szwedzkiego lekarza medycyny i przyrodnika Karola Linneusza w 1758 roku w dziesiątej edycji Systema Naturae, jako Squalus glaucus. Nie wyznaczono okazu typowego (holotypu)[2]. W 1849 roku duński zoolog Theodore Edward Cantor stworzył dla tego gatunku nowy rodzaj Prionace[23]. Epitet gatunkowy pochodzi od łacińskiego słowa "glaucus" oznaczającego "niebiesko-zielony, niebiesko-szary" i odnosi się do błękitnego ubarwienia grzbietu rekina (podobnie jak polska nazwa). Nazwa rodzajowa jest połączeniem dwóch greckich słów "príōn/πρίων" oznaczającego "piłę" oraz "akis/άκης" czyli "punkt"[24].

Opis[edytuj | edytuj kod]

Jest to dość duży rekin osiągający długość do 4 m i masę 200 kg[25]. Ubarwienie od spodu jasnoszare, na grzbiecie granatowobłękitne, stąd nazwa. Żywi się rybami, w tym mniejszymi rekinami, oraz kałamarnicami i dziesięcionogami[25]. Jest jednym z najszybszych rekinów, rozwija w wodzie prędkość do 13,3 m/s. Szybszy od niego jest tylko mako ostronosy, rozwijający do 19,2 m/s[26]. Ciało ma smukłe i wężowate, nie tak krępe jak np. żarłacz biały. Płetwy piersiowe wydłużone. Zęby spiczaste, piłkowane.

Ubarwienie żarłacza błękitnego sprawia, że zlewa się z błękitem wody, przez co jest niewidoczny dla ofiar

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Prionace glauca, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. a b c C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 235. (łac.).
  3. T.E. Cantor. Catalogue of Malayan fishes. „The Journal of the Asiatic Society of Bengal”. 18 (2), s. 1381, 1850. (ang.). 
  4. Ch.L. Bonaparte. Selachorum tabula analytica. „Nuovi annali delle scienze naturali”. 2, s. 210, 1838. (wł.). 
  5. T.N. Gill. Analytical synopsis of the order of Squali; and revision of the nomenclature of the genera. „Annals of the Lyceum of Natural History of New York”. 7, s. 400, 401, 1862. (ang.). 
  6. É. Moreau: Histoire naturelle des poissons de la France. Cz. 1. Paris: G. Masson, 1881, s. 319, 320. (fr.).
  7. S. Garman. The Plagiostomia (sharks, skates, and rays). „Memoirs of the Museum of Comparative Zoölogy, at Harvard College, Cambridge, Mass”. 36, s. 145, 1913. (ang.). 
  8. P. Osbeck: Reise nach Ostindien und China. Rostock: verlegts Johann Christian Koppe, 1765, s. 385. (niem.).
  9. M.E. Bloch: Systema Ichthyologiae Iconibus cx Ilustratum. Post obitum auctoris opus inchoatum absolvit, correxit, interpolavit Jo. Gottlob Schneider, Saxo. Berolini: Sumtibus auctoris impressum et Bibliopolio Sanderiano commissum, 1801, s. 132, ryc. 31. (łac.).
  10. A. Risso: Ichthyologie de Nice, ou histoire naturelle des poissons du Département des Alpes Maritimes. Paris: F. Schoell, 1810, s. 27. (fr.).
  11. G. Cuvier: Leçons d’anatomie comparée: Contenant la suite de l’appareil de chylification des animaux vertébrés. Wyd. 2. T. 4. Cz. 2. Paris: Crochard, 1835, s. ?165, 511. (fr.).
  12. Müller i Henle 1839 ↓, s. 37.
  13. Müller i Henle 1839 ↓, s. 62.
  14. C. Pérez Canto. Historia natural: Estudio sobre algunos escualos de la costa de Chile. „Anales de la Universidad de Chile”. 69, s. 2, 1886. (hiszp.). 
  15. Philippi 1887 ↓, s. 539, ryc. 2.
  16. Philippi 1887 ↓, s. 542, ryc. 2 (rys. 5).
  17. R.A. Philippi. Descripcion de cinco nuevas especies chilenas del órden de los Plagióstomos. „Anales de la Universidad de Chile”. 109, s. 311, 1902. (hiszp.). 
  18. W.J. Phillipps. Sharks on New Zealand: No. 4. „The New Zealand Journal of Science and Technology”. 16 (4), s. 238, rys. 2, 1935. (ang.). 
  19. C.L. Rigby i inni, Prionace glauca, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-2 [dostęp 2020-08-31] (ang.).
  20. Ryby. Warszawa: Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”, 1976, seria: Mały słownik zoologiczny.
  21. Wykaz oznaczeń handlowych gatunków ryb oraz wodnych bezkręgowców wprowadzanych do obrotu na rynek polski. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, 2015. [dostęp 2015-12-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-04-12)]. (pol.).
  22. a b G. Nikolski: Ichtiologia szczegółowa. Tłum. Franciszek Staff. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1970.
  23. Compagno, L.J.V.: Sharks of the World: An Annotated and Illustrated Catalogue of Shark Species Known to Date. Rzym, Włochy: Food and Agricultural Organization, 1984, s. 521-524. ISBN 92-5-101384-5.
  24. Pete Cooper: Biological Profiles: Blue Shark (Prionace glauca). Florida Museum of Natural History Ichthyology Department, 2012. [dostęp 2015-04-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-17)]. (ang.).
  25. a b Prionace glauca. (ang.) w: Froese, R. & D. Pauly. FishBase. World Wide Web electronic publication. fishbase.org [dostęp 5 listopada 2012]
  26. Sundström L.F., Gruber S.H., Clermont S.M., Correia J.P.S., de Marignac J.R.C., Morrisey J.F., Lowrance C.R., Thomassen L. & Oliveira M.T.. Review of elasmobranch behavioural studies using ultrasonic telemetry with special reference to the lemon shark, Negaprion brevirostris, around Bimini Islands, Bahamas.. „Environmental Biology of Fishes”. 60, s. 225-250, 2001. (ang.). 

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]