Czortków: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Nie podano opisu zmian
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
→‎Zabytki: ilustracja
Linia 78: Linia 78:
== Zabytki ==
== Zabytki ==
* [[Zamek w Czortkowie]] na tzw. [[Wygnanka (Czortków)|Wygnance]] z początku [[XVII wiek|XVII]] wieku, w ruinie od czasu przekazania go w struktury Ukraińskiej SRR,
* [[Zamek w Czortkowie]] na tzw. [[Wygnanka (Czortków)|Wygnance]] z początku [[XVII wiek|XVII]] wieku, w ruinie od czasu przekazania go w struktury Ukraińskiej SRR,
[[Plik:St Stanislav Church in Chortkiv.jpg|thumb|100px|kościół św. Stanisława]]
* [[kościół św. Stanisława w Czortkowie]] – dawniej kościół oo. dominikanów. Pierwszy kościół wybudowano wraz z klasztorem oo. dominikanów w [[1619]] r.; fundatorem był Stanisław Golski, który po śmierci został pochowany w krypcie kościoła. Świątynię odwiedzali polscy królowie, m.in. Jan Kazimierz czy Jan III Sobieski.
⚫
* [[kościół św. Stanisława w Czortkowie]] – dawniej kościół oo. dominikanów. Pierwszy kościół wybudowano wraz z klasztorem oo. dominikanów w [[1619]] r.; fundatorem był Stanisław Golski, który po śmierci został pochowany w krypcie kościoła. Świątynię odwiedzali polscy królowie, m.in. Jan Kazimierz czy Jan III Sobieski. Obecny kościół został wybudowany w [[1918]] r., w stylu gotyku nadwiślańskiego, według projektu polskiego architekta [[Jan Sas-Zubrzycki|Jana Sas-Zubrzyckiego]], autorami figur świętych byli Czesław Stowp i Damian Stankiewicz. W 1941 roku Rosjanie uciekając na wschód podpalili kościół i klasztor podpalili, rujnując budowlę. Po zakończeniu II wojny światowej i wygnaniu Polaków z tutejszych ziem władza sowiecka zamknęła kościół i urządziła w nim magazyn nawozów sztucznych, a znajdujące się w nim cenne organy drezdeńskie zostały zniszczone. Kościół dominikanom został oddany w stanie ruiny w roku 1989, pierwszym proboszczem został pochodzący z Czortkowa o. Reginald Wiśniewski. W kościele do końca II wojny światowej znajdował się uważany za cudowny [[obraz Matki Boskiej Czortkowskiej]]. Od zniszczenia uchronili go byli polscy parafianie, którzy po przymusowym wysiedleniu przewieźli obraz w nowe granice Polski, a w latach 80. XX wieku złożyli w w warszawskim kościele [[Kościół św. Jacka w Warszawie|pw. św. Jacka]], gdzie znajduje się po dziś dzień. Obecnie w czortkowskim kościele znajduje się koronowana kopia obrazu;

⚫
Obecny kościół został wybudowany w [[1918]] r., w stylu gotyku nadwiślańskiego, według projektu polskiego architekta [[Jan Sas-Zubrzycki|Jana Sas-Zubrzyckiego]], autorami figur świętych byli Czesław Stowp i Damian Stankiewicz. W 1941 roku Rosjanie uciekając na wschód podpalili kościół i klasztor podpalili, rujnując budowlę. Po zakończeniu II wojny światowej i wygnaniu Polaków z tutejszych ziem władza sowiecka zamknęła kościół i urządziła w nim magazyn nawozów sztucznych, a znajdujące się w nim cenne organy drezdeńskie zostały zniszczone. Kościół dominikanom został oddany w stanie ruiny w roku 1989, pierwszym proboszczem został pochodzący z Czortkowa o. Reginald Wiśniewski.

W kościele do końca II wojny światowej znajdował się uważany za cudowny [[obraz Matki Boskiej Czortkowskiej]]. Od zniszczenia uchronili go byli polscy parafianie, którzy po przymusowym wysiedleniu przewieźli obraz w nowe granice Polski, a w latach 80. XX wieku złożyli w w warszawskim kościele [[Kościół św. Jacka w Warszawie|pw. św. Jacka]], gdzie znajduje się po dziś dzień. Obecnie w czortkowskim kościele znajduje się koronowana kopia obrazu;
* cerkiew greckokatolicka na tzw. [[Wygnanka (Czortków)|Wygnance]] z [[dzwonnica|dzwonnicą]] z [[XVII wiek|XVII]] wieku;
* cerkiew greckokatolicka na tzw. [[Wygnanka (Czortków)|Wygnance]] z [[dzwonnica|dzwonnicą]] z [[XVII wiek|XVII]] wieku;
* ratusz miejski z czworokątną oryginalną wieżą wybudowaną w latach 1905-1908, prace nad budową ratusza ostatecznie zakończono w 1924 roku. Na wieży znajduje się zegar wykonany na polecenie polskich władz samorządowych w Szwajcarii (w [[Berno|Bernie]]) w firmie „Aoasta”;
* ratusz miejski z czworokątną oryginalną wieżą wybudowaną w latach 1905-1908, prace nad budową ratusza ostatecznie zakończono w 1924 roku. Na wieży znajduje się zegar wykonany na polecenie polskich władz samorządowych w Szwajcarii (w [[Berno|Bernie]]) w firmie „Aoasta”;

Wersja z 17:01, 19 lis 2012

Szablon:Miasto zagranica infobox Czortków[1][2] (ukr. Чортків) – miasto na Ukrainie, w obwodzie tarnopolskim, siedziba rejonu czortkowskiego, do 1945[3] w Polsce, w województwie tarnopolskim, siedziba powiatu czortkowskiego.

Czortków leży nad Seretem.

Przemysł spożywczy, odzieżowy, naprawcze zakłady samochodowe[potrzebny przypis].

Historia

  • w 1522 lokował miasto Jerzy Czortkowski herbu Korab, a prawa miejskie magdeburskie nadał król Polski Zygmunt I Stary. Kolejnymi właścicielami były polskie rodziny Golskich, Potockich, Wróblewskich, Sadowskich,
  • 1578 r. miasto kupił hetman polny koronny Jan Sieniawski herbu Leliwa,
  • 1597 r. miasto kupił wojewoda Stanisław Golski herbu Rola,
  • 1610 r. na prośbę właściciela w mieście zamieszkują dominikanie,
  • 1612 r. po śmierci brata miasto staje się własnością Jana Golskiego,
  • 1616 r. wdowa po Janie Golskim sprzedała miasto Stefanowi Potockiemu,
  • 1637 r. pożar niszczy miasto,
  • 1672-1699 w granicach Turcji – jako wynik uzgodnień w traktacie buczackim między Imperium Otomańskim a Rzecząpospolitą,
  • 1699-1772 – należał ponownie do Rzeczypospolitej Polskiej,
  • od 1772 w wyniku I rozbioru Polski został zagarnięty przez Cesarstwo Austriackie,
  • 1908-1912 – budowa siedziby Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” ze składek miejscowych Polaków i przy wsparciu ówczesnego burmistrza Czortkowa – Ludwika Nossa,
  • 1918-1939 ponownie w granicach Polski,
  • 6 czerwca 1919 r. wojska polskie pod dowództwem płk. Sikorskiego zajęły miasto i ponownie 15 lipca pod dowództwem gen. Lucjana Żeligowskiego,
  • 20 lipca-15 września 1920 roku miasto zajmowały wojska bolszewickie,
  • 1925 r. – z inicjatywy Jana Chodziki powstała płyta nieznanego żołnierza,
  • 1930 r. – powstaje nowy gmach magistratu,
  • 1939-1941 pod okupacją sowiecką, deportacje Polaków w głąb ZSRR,
  • 1940 21/22 stycznia – powstanie czortkowskie; pierwszy na okupowanych polskich ziemiach powstańczy zryw podczas II wojny światowej,
  • 1941 czerwiec – po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej NKWD przystąpiło do ewakuacji części więźniów z Czortkowa i wymordowania pozostałych. Według relacji świadka polskiego, kolumnę więźniów pędzono droga na Żytomierz, przez Winnicę i Humań. Słabnących dobijano po drodze tak, że większość została zamordowana przed dotarciem do Humania. Inną grupę więźniów transportowano koleją przez siedemnaście dni z Czortkowa do Gorkiego. Podróż w wagonach, pełnych odchodów zwierzęcych, odbywała się w ścisku i upale, co spowodowało dużą śmiertelność – w jednym z wagonów ze stu trzydziestu pięciu osób zmarły trzydzieści cztery. Ciała zmarłych strażnicy usuwali co kilka dni. Pozostałych w czortkowskim więzieniu NKWD zamordowało przy użyciu karabinów maszynowych, a ich zwłoki zakopano na dziedzińcu więziennym[4],
  • w nocy z 1 na 2 lipca 1941 NKWD morduje 8 dominikanów (Anatola Znamirowskiego, Andrzeja Bojakowskiego, Jacka Misiutę, Justyna Spyrłaka, Hieronima Longawę, Reginalda Czerwonka, Metodego Iwanuszczowa i Józefa Wincentowicza), w ich siedzibach w mieście i poza miastem, nad przepływającym w pobliżu Seretem,
  • 1941-1944 pod okupacją III Rzeszy
  • 1941 6 lipca – pogrom Żydów; getto w Czortkowie,
  • 1944, 23 marca – wkroczenie wojsk radzieckich. Tymczasowe ulokowanie do 1947 roku w mieście władz wojewódzkich,
  • 1946 – przymusowe wysiedlenie Polaków,
  • 1945-1991 w Ukraińskiej SRR,
  • od 1991 w Republice Ukrainy.

Zabytki

kościół św. Stanisława
  • kościół św. Stanisława w Czortkowie – dawniej kościół oo. dominikanów. Pierwszy kościół wybudowano wraz z klasztorem oo. dominikanów w 1619 r.; fundatorem był Stanisław Golski, który po śmierci został pochowany w krypcie kościoła. Świątynię odwiedzali polscy królowie, m.in. Jan Kazimierz czy Jan III Sobieski. Obecny kościół został wybudowany w 1918 r., w stylu gotyku nadwiślańskiego, według projektu polskiego architekta Jana Sas-Zubrzyckiego, autorami figur świętych byli Czesław Stowp i Damian Stankiewicz. W 1941 roku Rosjanie uciekając na wschód podpalili kościół i klasztor podpalili, rujnując budowlę. Po zakończeniu II wojny światowej i wygnaniu Polaków z tutejszych ziem władza sowiecka zamknęła kościół i urządziła w nim magazyn nawozów sztucznych, a znajdujące się w nim cenne organy drezdeńskie zostały zniszczone. Kościół dominikanom został oddany w stanie ruiny w roku 1989, pierwszym proboszczem został pochodzący z Czortkowa o. Reginald Wiśniewski. W kościele do końca II wojny światowej znajdował się uważany za cudowny obraz Matki Boskiej Czortkowskiej. Od zniszczenia uchronili go byli polscy parafianie, którzy po przymusowym wysiedleniu przewieźli obraz w nowe granice Polski, a w latach 80. XX wieku złożyli w w warszawskim kościele pw. św. Jacka, gdzie znajduje się po dziś dzień. Obecnie w czortkowskim kościele znajduje się koronowana kopia obrazu;
  • cerkiew greckokatolicka na tzw. Wygnance z dzwonnicą z XVII wieku;
  • ratusz miejski z czworokątną oryginalną wieżą wybudowaną w latach 1905-1908, prace nad budową ratusza ostatecznie zakończono w 1924 roku. Na wieży znajduje się zegar wykonany na polecenie polskich władz samorządowych w Szwajcarii (w Bernie) w firmie „Aoasta”;
  • stary polski cmentarz z licznymi nagrobkami (zachowany, lecz w znacznym stopniu zdewastowany, mauzoleum i katakumby polskich ofiar egzekucji ukraińskich z lat 1918-1919. Spoczywają tam prochy polskich obrońców Czortkowa z okresu walk polsko-ukraińskich, m.in. młodzi Polacy 16-, 17-letni gimnazjaliści.

W mieście znajduje się także współczesny pomnik Tarasa Szewczenki i muzeum.

Ludzie związani z miastem

Demografia

  • 1921 – 5191 mieszkańców
  • 1931 – 19 000 mieszkańców, w tym 46,4% Polaków, 22,8% Ukraińców, 30% Żydów
  • 1959 – 60% Ukraińców, 25% Rosjan, 3% Polaków, 2% Żydów
  • 1991 – 28 000 mieszkańców
  • 2001 – 29 075 mieszkańców

W przeszłości miasto było głównie zamieszkane przez Polaków, Rusinów – następnie Ukraińców oraz Żydów (w 1941 na skutek wydarzeń wojennych ludność żydowska wzrosła do ok. 8 tys., tworząc liczący się w ich środowisku ośrodek chasydzki skupiony wokół potomków cadyka Dawida Mojżesza (zm. 1900). Obecnie miasto jest zamieszkane głównie przez Ukraińców oraz przez – niegdyś całkowicie nieobecną – znaczną mniejszość rosyjską, osiedloną w czasach radzieckich.

Ciekawostki

Cudowny obraz Matki Boskiej Różańcowej ofiarowany przez króla Polski Jana Kazimierza dominikanom z Czortkowa, znajduje się obecnie w kościele Św. Jacka przy ul. Freta w Warszawie gdzie został przywieziony przez polskich parafian wypędzonych ze swojego miasta po 1945 roku.

Galeria

Współpraca zagraniczna

Miasto Kraj Data podpisania umowy
 Leżajsk  Polska ???
 Dobrodzień  Polska 26.06.2004[5]
 gmina Dobrodzień  Polska 26.06.2004[5]
 Zawadzkie  Polska ???

Pobliskie miejscowości

  1. ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dnia 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych. T. 15: Województwo tarnopolskie. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1923, s. 8.
  2. ↑ Zarządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 28 lutego 1937 r. o ustaleniu urzędowych nazw miast (M.P. z 1937 r. nr 69, poz. 104).
  3. ↑ Ustawa z dnia 31 grudnia 1945 r. o ratyfikacji podpisanej w Moskwie dnia 16 sierpnia 1945 r. umowy między Rzecząpospolitą Polską a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich o polsko-radzieckiej granicy państwowej (Dz.U. z 1946 r. nr 2, poz. 5).
  4. ↑ Aleksander Szumański, Bez trumien i krzyży, z ludobójstwem w tle.
  5. ↑ a b Czortków - Ukraina. [dostęp 2009-08-04].

Linki zewnętrzne

Powiat czortkowski (1920–1939 i 1941–1944) (► GG)
Przynależność wojewódzka
Miasta / Prawa miejskie (1920–1934 →)
Miasteczka (1920–1934)
Gminy miejskie (1920–1939 →)
Gminy wiejskie zbiorowe
(1934–1939 →)
Gminy (← 1941–1944 →)
Miejskie[A]
Wiejskie[B][A]
  1. ↑ a b strzałki wsteczne dotyczą stanu z 1939
  2. ↑ kursywą opisano gminy utworzone przez władze hitlerowskie
Miasta obwodu tarnopolskiego

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Czortków&oldid=33528207”