Krywicze: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
drobne merytoryczne
Konarski (dyskusja | edycje)
drobne redakcyjne
Linia 6: Linia 6:
Na początku VI wieku Krywicze przywędrowali nad górne odcinki Dniepru, [[Dźwina|Dźwiny]] i [[Berezyna (dopływ Dniepru)|Berezyny]] oraz nad [[Wielikaja (obwód pskowski)|Wieliką]] i Niemnem. W trakcie wędrówki wyodrębniły się trzy grupy plemienia: północna [[Psków|pskowska]], wschodnia [[smoleńsk]]a i zachodnia [[połock]]a. Pskowianie założyli swoje siedziby nad Wieliką, górną Dźwiną i [[Jezioro Pskowskie|Jeziorem Pskowskim]]. Na ich obszarach znajdował się [[Izborsk]], gdzie panował [[Truwor]] – brat [[Ruryk]]a. Po 1036 roku zostali wchłonięci przez [[Nowogród Wielki|Nowogrodzian]]. Smoleńszczanie W VII–VIII wieku osiedlili się nad górną [[Wołga|Wołgą]], Dźwiną i Dnieprem – tereny, które przedtem zamieszkali [[Bałtowie]], wyparci na zachód przez nacierających Krywiczów. Założyli na zajętych terenach grody [[Smoleńsk]], [[Orsza|Orszę]], [[Kopyś]], [[Toropiec]]. Połocczanie, podobnie, jak Krywicze smoleńscy, rozpoczęli proces osiedlania się w VII–VIII wieku. Po wyparciu Bałtów założyli pod koniec X wieku w środkowym dorzeczu Dźwiny [[księstwo połockie]]<ref name="Kosman31–32"/>. Początkowo Krywicze podlegali [[kaganat Chazarski|Kaganatowi Chazarskiemu]]. Po kilku wojnach wygranych przez księcia ruskiego [[Oleg Mądry|Olega]] w 885 roku zostali podporządkowani [[Ruś Kijowska|Rusi Kijowskiej]]<ref>N. Jakowlenko, ''Historia Ukrainy. Od czasów najdawniejszych do końca XVIII wieku'', s. 45.</ref>.
Na początku VI wieku Krywicze przywędrowali nad górne odcinki Dniepru, [[Dźwina|Dźwiny]] i [[Berezyna (dopływ Dniepru)|Berezyny]] oraz nad [[Wielikaja (obwód pskowski)|Wieliką]] i Niemnem. W trakcie wędrówki wyodrębniły się trzy grupy plemienia: północna [[Psków|pskowska]], wschodnia [[smoleńsk]]a i zachodnia [[połock]]a. Pskowianie założyli swoje siedziby nad Wieliką, górną Dźwiną i [[Jezioro Pskowskie|Jeziorem Pskowskim]]. Na ich obszarach znajdował się [[Izborsk]], gdzie panował [[Truwor]] – brat [[Ruryk]]a. Po 1036 roku zostali wchłonięci przez [[Nowogród Wielki|Nowogrodzian]]. Smoleńszczanie W VII–VIII wieku osiedlili się nad górną [[Wołga|Wołgą]], Dźwiną i Dnieprem – tereny, które przedtem zamieszkali [[Bałtowie]], wyparci na zachód przez nacierających Krywiczów. Założyli na zajętych terenach grody [[Smoleńsk]], [[Orsza|Orszę]], [[Kopyś]], [[Toropiec]]. Połocczanie, podobnie, jak Krywicze smoleńscy, rozpoczęli proces osiedlania się w VII–VIII wieku. Po wyparciu Bałtów założyli pod koniec X wieku w środkowym dorzeczu Dźwiny [[księstwo połockie]]<ref name="Kosman31–32"/>. Początkowo Krywicze podlegali [[kaganat Chazarski|Kaganatowi Chazarskiemu]]. Po kilku wojnach wygranych przez księcia ruskiego [[Oleg Mądry|Olega]] w 885 roku zostali podporządkowani [[Ruś Kijowska|Rusi Kijowskiej]]<ref>N. Jakowlenko, ''Historia Ukrainy. Od czasów najdawniejszych do końca XVIII wieku'', s. 45.</ref>.


Istnieje kilka hipotez na temat pochodzenia nazwy plemienia. Niektórzy naukowcy sądzą, że ma związek z topografią: słowo ''kriviči'' oznaczało ląd, brzeg. Według innej wersji [[Język staroruski|staroruski]] przymiotnik ''kriv''' oznaczał krzywy, fałszywy, co przełożyło się na nazwę ludu. Możliwe jest także, że plemię miało wodza o imieniu Kriv-, choć ten wariant nie ma dużego poparcia u badaczy. Ostatni raz Krywicze zostali wzmiankowani w źródłach pisanych w 1162 roku. Nazwa plemienia został użyta wówczas na określenie [[Kniaziowie Połocka|książąt połockich]]<ref name="Kosman31–32"/>. Wpływ na kulturę Krywiczów mieli Bałtowie i [[Finowie]], co przejawia się w [[Języki ugrofińskie|ugrofińskim]] pochodzeniu nazw miejscowych. Nazwa Krywicze przetrwała także w [[Język łotewski|języku łotewskim]] jako określenie wszystkich Słowian wschodnich – ''Kreevo''<ref>P. Tretjakow, ''Plemiona wschodnio-słowiańskie. Zarys popularno-naukowy'', s. 161.</ref>. W XIX wieku etnograf [[Jan Czeczot]] użył przymiotnika ''krywicki'' w swoim dziele ''Piosnki wieśniacze z nad Niemna i Dźwiny, z dołączeniem pierwotwornych w mowie sławiano-krewickiéj'', zaś autorzy ''[[Słownik geograficzny Królestwa Polskiego|Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich]]'' pod hasłem "Krywicze" umieścili informację, że zamieszkałe niegdyś przez Krywiczów obszary od Smoleńska po [[Grodno]], od Połocka do [[Mosyrz]]a, [[Łotysze]] nazywają ziemią Krywów<ref>[http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_IV/806 ''Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich''], red. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski, T. 4, s. 806.</ref>.
Istnieje kilka hipotez na temat pochodzenia nazwy plemienia. Niektórzy naukowcy sądzą, że ma związek z topografią: słowo ''kriviči'' oznaczało ląd, brzeg. Według innej wersji [[Język staroruski|staroruski]] przymiotnik ''kriv''' oznaczał krzywy, fałszywy, co przełożyło się na nazwę ludu. Możliwe jest także, że plemię miało wodza o imieniu Kriv-, choć ten wariant nie ma dużego poparcia u badaczy. Ostatni raz Krywicze zostali wzmiankowani w źródłach pisanych w 1162 roku. Nazwa plemienia został użyta wówczas na określenie [[Kniaziowie Połocka|książąt połockich]]<ref name="Kosman31–32"/>. Wpływ na kulturę Krywiczów mieli Bałtowie i [[Finowie]], co przejawia się w [[Języki ugrofińskie|ugrofińskim]] pochodzeniu nazw miejscowych. Nazwa Krywicze przetrwała także w [[Język łotewski|języku łotewskim]] jako określenie wszystkich Słowian wschodnich – ''Kreevo''<ref>P. Tretjakow, ''Plemiona wschodnio-słowiańskie. Zarys popularno-naukowy'', s. 161.</ref>. W XIX wieku etnograf [[Jan Czeczot]] użył przymiotnika ''krywicki'' w swoim dziele ''Piosnki wieśniacze z nad Niemna i Dźwiny, z dołączeniem pierwotwornych w mowie sławiano-krewickiéj'', zaś autorzy ''[[Słownik geograficzny Królestwa Polskiego|Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich]]'' pod hasłem "Krywicze" umieścili informację, że zamieszkałe niegdyś przez Krywiczów obszary od Smoleńska po [[Grodno]], od Połocka do [[Mozyr]]za, [[Łotysze]] nazywają ziemią Krywów<ref>[http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_IV/806 ''Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich''], red. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski, T. 4, s. 806.</ref>.


Krywicze mieli charakterystyczny sposób grzebania zmarłych, co odróżniało ich od sąsiednich plemion słowiańskich. Zmarłych chowano w [[kurhan]]ach podłużnych o wymiarach około 50×7 m oraz wysokości ok. 1 m. Pochówki zawierały prochy do kilkunastu członków rodziny oraz niezbędne przedmioty codziennego użytku. Wierzono, że te rzeczy przydadzą się zmarłym w życiu pozagrobowym ([[kultura długich kurhanów]]). Na IX wiek datowane są najstarsze pochówki indywidualne. Pojawił się również trzeci sposób grzebania – kurhany szkieletowe – który przetrwał do XIII wieku<ref name>M. Kosman, ''Historia Białorusi'', s. 32.</ref>.
Krywicze mieli charakterystyczny sposób grzebania zmarłych, co odróżniało ich od sąsiednich plemion słowiańskich. Zmarłych chowano w [[kurhan]]ach podłużnych o wymiarach około 50×7 m oraz wysokości ok. 1 m. Pochówki zawierały prochy do kilkunastu członków rodziny oraz niezbędne przedmioty codziennego użytku. Wierzono, że te rzeczy przydadzą się zmarłym w życiu pozagrobowym ([[kultura długich kurhanów]]). Na IX wiek datowane są najstarsze pochówki indywidualne. Pojawił się również trzeci sposób grzebania – kurhany szkieletowe – który przetrwał do XIII wieku<ref name>M. Kosman, ''Historia Białorusi'', s. 32.</ref>.

Wersja z 15:18, 16 maj 2014

Plemiona słowiańskie w VIII-X w. w świetle informacji "Powieści dorocznej" (na podstawie opracowania prof. Wojciecha Szymańskiego)

Krywiczeplemię wschodniosłowiańskie.

Krywicze wyodrębnili się z plemion siewierskich. Przypuszczalnie pierwotnie zamieszkiwali tereny nad lewym brzegiem Dniepru, choć istnieją teorie o ich nadwiślańskim lub nadniemeńskim pochodzeniu[1].

Na początku VI wieku Krywicze przywędrowali nad górne odcinki Dniepru, Dźwiny i Berezyny oraz nad Wieliką i Niemnem. W trakcie wędrówki wyodrębniły się trzy grupy plemienia: północna pskowska, wschodnia smoleńska i zachodnia połocka. Pskowianie założyli swoje siedziby nad Wieliką, górną Dźwiną i Jeziorem Pskowskim. Na ich obszarach znajdował się Izborsk, gdzie panował Truwor – brat Ruryka. Po 1036 roku zostali wchłonięci przez Nowogrodzian. Smoleńszczanie W VII–VIII wieku osiedlili się nad górną Wołgą, Dźwiną i Dnieprem – tereny, które przedtem zamieszkali Bałtowie, wyparci na zachód przez nacierających Krywiczów. Założyli na zajętych terenach grody Smoleńsk, Orszę, Kopyś, Toropiec. Połocczanie, podobnie, jak Krywicze smoleńscy, rozpoczęli proces osiedlania się w VII–VIII wieku. Po wyparciu Bałtów założyli pod koniec X wieku w środkowym dorzeczu Dźwiny księstwo połockie[1]. Początkowo Krywicze podlegali Kaganatowi Chazarskiemu. Po kilku wojnach wygranych przez księcia ruskiego Olega w 885 roku zostali podporządkowani Rusi Kijowskiej[2].

Istnieje kilka hipotez na temat pochodzenia nazwy plemienia. Niektórzy naukowcy sądzą, że ma związek z topografią: słowo kriviči oznaczało ląd, brzeg. Według innej wersji staroruski przymiotnik kriv' oznaczał krzywy, fałszywy, co przełożyło się na nazwę ludu. Możliwe jest także, że plemię miało wodza o imieniu Kriv-, choć ten wariant nie ma dużego poparcia u badaczy. Ostatni raz Krywicze zostali wzmiankowani w źródłach pisanych w 1162 roku. Nazwa plemienia został użyta wówczas na określenie książąt połockich[1]. Wpływ na kulturę Krywiczów mieli Bałtowie i Finowie, co przejawia się w ugrofińskim pochodzeniu nazw miejscowych. Nazwa Krywicze przetrwała także w języku łotewskim jako określenie wszystkich Słowian wschodnich – Kreevo[3]. W XIX wieku etnograf Jan Czeczot użył przymiotnika krywicki w swoim dziele Piosnki wieśniacze z nad Niemna i Dźwiny, z dołączeniem pierwotwornych w mowie sławiano-krewickiéj, zaś autorzy Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich pod hasłem "Krywicze" umieścili informację, że zamieszkałe niegdyś przez Krywiczów obszary od Smoleńska po Grodno, od Połocka do Mozyrza, Łotysze nazywają ziemią Krywów[4].

Krywicze mieli charakterystyczny sposób grzebania zmarłych, co odróżniało ich od sąsiednich plemion słowiańskich. Zmarłych chowano w kurhanach podłużnych o wymiarach około 50×7 m oraz wysokości ok. 1 m. Pochówki zawierały prochy do kilkunastu członków rodziny oraz niezbędne przedmioty codziennego użytku. Wierzono, że te rzeczy przydadzą się zmarłym w życiu pozagrobowym (kultura długich kurhanów). Na IX wiek datowane są najstarsze pochówki indywidualne. Pojawił się również trzeci sposób grzebania – kurhany szkieletowe – który przetrwał do XIII wieku[5].

  1. a b c M. Kosman, Historia Białorusi, s. 31–32.
  2. N. Jakowlenko, Historia Ukrainy. Od czasów najdawniejszych do końca XVIII wieku, s. 45.
  3. P. Tretjakow, Plemiona wschodnio-słowiańskie. Zarys popularno-naukowy, s. 161.
  4. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, red. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski, T. 4, s. 806.
  5. M. Kosman, Historia Białorusi, s. 32.

Bibliografia