Jan Zachwatowicz: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 17:30, 4 mar 2015

Jan Zachwatowicz (ur. 4 marca 1900 w Gatczynie, zm. 18 sierpnia 1983 w Warszawie) – polski architekt, profesor Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej. Znawca historii architektury polskiej. Generalny konserwator zabytków w latach 1945-1957. Laureat Honorowej Nagrody SARP w 1971.

Życiorys

Był synem Wincentego Zachwatowicza i Jadwigi Małgorzaty Eggert^[1].

Ukończył Instytut Inżynierów Cywilnych w Petersburgu. Po przybyciu do Warszawy nostryfikował dyplom architekta na Politechnice Warszawskiej, gdzie został asystentem przy Katedrze Rysunku Odręcznego prof. Zygmunta Kamińskiego, z którym współpracował szereg lat, realizując różne zamówienia rysunkowe (m.in. projekt wizerunku Orła Białego, przypisywany odtąd prof. Kamińskiemu). W roku 1929 zawarł związek małżeński ze studiującą również na Wydziale Architektury PW Marią Chodźkówną, córką Witolda Chodźki.

W 1930 roku został asystentem, a następnie adiunktem w Zakładzie Architektury Polskiej, założonym przez prof. Oskara Sosnowskiego, grupującym wielu wybitnych naukowców różnych specjalności – historyków sztuki, architektów, historyków. Jego celem było pogłębianie wiedzy na temat zabytków w Polsce, m.in. badania naukowe i publikacje, a także włączanie do tych działań studentów Wydziału Architektury przez dokonywanie prac inwentaryzacyjnych w czasie obozów wakacyjnych. Zdobyte w ten sposób materiały stały się nieocenionym skarbem m.in. w ratowaniu i odbudowie obiektów zniszczonych w czasie II wojny światowej. Wskutek śmierci prof. Sosnowskiego na początku wojny w październiku 1939 roku Jan Zachwatowicz przejął jego obowiązki, kierując Zakładem przez cały czas okupacji, prowadząc tajne zajęcia i chroniąc dorobek Zakładu, również po powstaniu warszawskim 1944 roku. W czasie wojny działał w Delegaturze Rządu na Kraj, m.in. kierując pracami mającymi przygotować służby konserwatorskie do pracy po wojnie.

Był członkiem Wydziału IV Polskiej Akademii Nauk, Stowarzyszenia Architektów Polskich, Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Towarzystwa Urbanistów Polskich, Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, także Królewskiego Instytutu Architektów Brytyjskich oraz Francuskiej Akademii Architektury, doktor h.c. Uniwersytetu w Hanowerze, członek honorowy Międzynarodowej Rady Ochrony Zabytków ICOMOS.

Był autorem wybranego na konkursie w Hadze (1954) międzynarodowego znaku obiektu zabytkowego, wykorzystywanego od tamtej pory dla oznaczania cennych miejsc i budynków.

Odznaczony w 1939 r. Krzyżem Walecznych, a po wojnie Krzyżem Komandorskim^[2] i Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, w 1954 w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki dostał Order Sztandaru Pracy I klasy^[3] . Laureat wielu nagród, m.in. Nagrody Państwowej I stopnia, Nagrody Europejskiej za Ochronę Zabytków, Pierścienia Schinkla.

Chociaż Zachwatowicz podpisał Kartę Wenecką sprzeciwiającą się rekonstrukcjom zabytków, był autorem koncepcji odbudowy Starego Miasta w Warszawie – wbrew pomysłom, aby pozostawić ten teren jako gruzowisko będące pomnikiem historii miasta, albo aby zabudować Stare Miasto nowoczesnymi blokami. Jest m.in. autorem, wspólnie z Marią i Kazimierzem Piechotkami^[4], projektu odbudowy archikatedry św. Jana^[5].

Pomimo tego, że była sprzeczna z doktryną konserwatorską, odbudowa Starego Miasta zyskała uznanie międzynarodowe i wpis na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Wybrane publikacje

Ochrona Zabytków w Polsce (1965)
Architektura Polska (1967)
Katedra Gnieźnieńska (praca zbiorowa 1968)
Sztuka Polska Przedromańska i Romańska do schyłku XIII w. (praca zbiorowa 1971)
Zamek Królewski w Warszawie (1972)

Rodzina

Córkami Jana Zachwatowicza są Krystyna Zachwatowicz – scenograf i aktorka, żona Andrzeja Wajdy – oraz Katarzyna Zachwatowicz-Jasieńska – śpiewaczka (mezzosopran) oraz dydaktyk śpiewu (autorka podręcznika Polskie belcanto, 2009). Mieszkał przy ul. Lwowskiej 7 w Warszawie.

Upamiętnienie

W kwietniu 2011 ciągowi pieszemu położonemu w Warszawie pomiędzy wewnętrznym a zewnętrznym murem obronnym, na odcinku od ulicy Piekarskiej do skarpy wiślanej, nadano nazwę Międzymurze Jana Zachwatowicza^[6].

↑ Jan Zachwatowicz. wielcy.pl. [dostęp 2012-05-11].
↑ 29 października 1947 „za zasługi położone w zabezpieczeniu arcydzieł kultury polskiej” M.P. z 1947 r. nr 149, poz. 894, pkt 3
↑ M.P. z 1954 r. nr 105, poz. 1356
↑ Bazylika archikatedralna św. Jana Chrzciciela w Warszawie. SARP, 2012-12-04. [dostęp 2012-12-28].
↑ Paweł Giergoń: Kościół św. Jana – architektura. sztuka.net. [dostęp 2012-12-28]. (pol.).
↑ Uchwała nr XIV/253/2011 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 14 kwietnia 2011 r. w sprawie nadania nazw ciągom pieszym w Dzielnicy Śródmieście m.st. Warszawy. edziennik.mazowieckie.pl, Dziennik Urzędowy Województwa Mazowieckiego nr 76 poz. 2396. s. 14150-14151. [dostęp 2014-06-10].

Bibliografia

Lech Krzyżanowski, Zachwatowicz Jan, [w:] Polski słownik biograficzny konserwatorów zabytków, z. 1, Poznań, Stowarzyszenie Konserwatorów Zabytków, 2000, ISBN 83-900862-7-1

Szablon:Laureaci Honorowej Nagrody SARP

[1] Jan Zachwatowicz. wielcy.pl. [dostęp 2012-05-11].

[2] 29 października 1947 „za zasługi położone w zabezpieczeniu arcydzieł kultury polskiej” M.P. z 1947 r. nr 149, poz. 894, pkt 3

[3] M.P. z 1954 r. nr 105, poz. 1356

[sarp_bazylika-4] Bazylika archikatedralna św. Jana Chrzciciela w Warszawie. SARP, 2012-12-04. [dostęp 2012-12-28].

[5] Paweł Giergoń: Kościół św. Jana – architektura. sztuka.net. [dostęp 2012-12-28]. (pol.).

[6] Uchwała nr XIV/253/2011 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 14 kwietnia 2011 r. w sprawie nadania nazw ciągom pieszym w Dzielnicy Śródmieście m.st. Warszawy. edziennik.mazowieckie.pl, Dziennik Urzędowy Województwa Mazowieckiego nr 76 poz. 2396. s. 14150-14151. [dostęp 2014-06-10].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

@@ Linia 2: / Linia 2: @@
 [[Plik:Jan Zachwatowicz Plac Zamkowy.jpg|thumb|240px|Tablica pamiątkowa na placu Zamkowym w Warszawie]]
 [[Plik:Kamień upamiętniający Jana Zachwatowicza przy Barbakanie na warszawskim Starym Mieście.JPG|thumb|240px|Kamień upamiętniający Jana Zachwatowicza przy Barbakanie na warszawskim Starym Mieście]]
+[[File:Bazylika Archikatedralna pw. Męczeństwa św. Jana Chrzciciela.jpg|thumb|Fasada Kolegiaty w Warszawie zaprojektowana przez Jana Zachwatowicza]]
 '''Jan Zachwatowicz''' (ur. [[4 marca]] [[1900]] w [[Gatczyna|Gatczynie]], zm. [[18 sierpnia]] [[1983]] w [[Warszawa|Warszawie]]) – polski architekt, profesor [[Wydział Architektury Politechniki Warszawskiej|Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej]]. Znawca historii architektury polskiej. [[Generalny konserwator zabytków]] w latach 1945-1957. Laureat [[Honorowa Nagroda SARP|Honorowej Nagrody SARP]] w [[1971]].
@@ Linia 23: / Linia 24: @@
 Pomimo tego, że była sprzeczna z [[doktryna konserwatorska|doktryną konserwatorską]], odbudowa Starego Miasta zyskała uznanie międzynarodowe i wpis na [[Lista światowego dziedzictwa UNESCO|listę światowego dziedzictwa UNESCO]].
+== Wybrane publikacje ==
-Córkami Jana Zachwatowicza są [[Krystyna Zachwatowicz]] – scenograf i aktorka, żona [[Andrzej Wajda|Andrzeja Wajdy]] – oraz Katarzyna Zachwatowicz-Jasieńska – śpiewaczka (mezzosopran) oraz dydaktyk śpiewu (autorka podręcznika ''Polskie belcanto'', 2009).
+* Ochrona Zabytków w Polsce (1965)
+* Architektura Polska (1967)
+* Katedra Gnieźnieńska (praca zbiorowa 1968)
+* Sztuka Polska Przedromańska i Romańska do schyłku XIII w. (praca zbiorowa 1971)
+* Zamek Królewski w Warszawie (1972)
+== Rodzina ==
+Córkami Jana Zachwatowicza są [[Krystyna Zachwatowicz]] – scenograf i aktorka, żona [[Andrzej Wajda|Andrzeja Wajdy]] – oraz Katarzyna Zachwatowicz-Jasieńska – śpiewaczka (mezzosopran) oraz dydaktyk śpiewu (autorka podręcznika ''Polskie belcanto'', 2009). Mieszkał przy ul. Lwowskiej 7 w Warszawie.
 == Upamiętnienie ==