Kościół św. Jakuba w Warszawie (Tarchomin): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Mathiasrex (dyskusja | edycje) kat. |
→Historia: drobne merytoryczne |
||
| Linia 73: | Linia 73: | ||
== Historia == |
== Historia == |
||
Początki kościoła pod wezwaniem św. Jakuba Apostoła w Warszawie sięgają początków XV w., a pierwsza informacja o kościele pochodzi z [[1427]] z [[Księga ławnicza|księgi ławniczej]] miasta [[Nowa Warszawa|Nowej Warszawy]]<ref>{{Cytuj stronę|url=http://web.archive.org/web/20141102074242/http://www.bialoleka.waw.pl/page/index.php?str=107/|tytuł=Historia Białołęki i jej dzień dzisiejszy|data dostępu=2012-07-24}}</ref>. Kościół, będący pierwotnie świątynią drewnianą, zbudowano na niewielkim sztucznie usypanym wzgórku w celu zabezpieczenia go przed wylewami Wisły. W 2 połowie XV w. gospodarzem [[Tarchomin]]a została rodzina Gołyńskich. Murowany kościół został ufundowany przez [[Wojewoda mazowiecki|wojewodę mazowieckiego]] [[Jakub Gołyński|Jakuba Gołyńskiego]] oraz jego syna, kanonika katedralnego płockiego [[Mikołaj Gołyński|Mikołaja Gołyńskiego]] pełniącego również funkcję proboszcza Tarchomina<ref>{{Cytuj stronę|url=http://ouizzard.webd.pl/sw-Jakub/|tytuł=O parafii Św. Jakuba Apostoła w Tarchominie|data dostępu=2012-07-22}}</ref>. Budowa kościoła była kontynuowana przez kolejnego właściciela Białołęki, starostę warszawskiego [[Adrian Gołyński|Adriana Gołyńskiego]]. Za rok budowy przyjmuje się [[1518]] - data ta została umieszczona na jednej z cegieł. Nie wiadomo dokładnie, czy budowa została zakończona za życia zmarłego w [[1540]] A. Gołyńskiego, ale kościół stał już w [[1570]], kiedy kanonik płocki [[Jan Dąbrowski(kanonik płocki)|Jan Dąbrowski]] ufundował w kościele [[Altaria|altarię]]. Kościół był budową jednonawową z węższym i niższym [[prezbiterium]] skierowanym na południowy wschód, zbudowaną z cegły w stylu [[Architektura gotycka w Polsce |
Początki kościoła pod wezwaniem św. Jakuba Apostoła w Warszawie sięgają początków XV w., a pierwsza informacja o kościele pochodzi z [[1427]] z [[Księga ławnicza|księgi ławniczej]] miasta [[Nowa Warszawa|Nowej Warszawy]]<ref>{{Cytuj stronę|url=http://web.archive.org/web/20141102074242/http://www.bialoleka.waw.pl/page/index.php?str=107/|tytuł=Historia Białołęki i jej dzień dzisiejszy|data dostępu=2012-07-24}}</ref>. Kościół, będący pierwotnie świątynią drewnianą, zbudowano na niewielkim sztucznie usypanym wzgórku w celu zabezpieczenia go przed wylewami Wisły. W 2 połowie XV w. gospodarzem [[Tarchomin]]a została rodzina Gołyńskich. Murowany kościół został ufundowany przez [[Wojewoda mazowiecki|wojewodę mazowieckiego]] [[Jakub Gołyński|Jakuba Gołyńskiego]] oraz jego syna, kanonika katedralnego płockiego [[Mikołaj Gołyński|Mikołaja Gołyńskiego]] pełniącego również funkcję proboszcza Tarchomina<ref>{{Cytuj stronę|url=http://ouizzard.webd.pl/sw-Jakub/|tytuł=O parafii Św. Jakuba Apostoła w Tarchominie|data dostępu=2012-07-22}}</ref>. Budowa kościoła była kontynuowana przez kolejnego właściciela Białołęki, starostę warszawskiego [[Adrian Gołyński|Adriana Gołyńskiego]]. Za rok budowy przyjmuje się [[1518]] - data ta została umieszczona na jednej z cegieł. Nie wiadomo dokładnie, czy budowa została zakończona za życia zmarłego w [[1540]] A. Gołyńskiego, ale kościół stał już w [[1570]], kiedy kanonik płocki [[Jan Dąbrowski(kanonik płocki)|Jan Dąbrowski]] ufundował w kościele [[Altaria|altarię]]. Kościół był budową jednonawową z węższym i niższym [[prezbiterium]] skierowanym na południowy wschód, zbudowaną z cegły w stylu [[Architektura gotycka w Polsce|gotyckim]]. Świątynia została [[Konsekracja kościoła|konsekrowana]] w [[1582]] przez [[Biskupi płoccy|biskupa płockiego]] [[Piotr Dunin-Wolski|Piotra Dunina-Wolskiego]]. W czasie [[potop szwedzki|Potopu szwedzkiego]] kościół został ograbiony i od tej pory niszczał, w związku z wyludnieniem zniszczonego Tarchomina. |
||
W początkach XVIII w. Tarchomin został zakupiony przez rodzinę [[Ossolińscy|Ossolińskich]]. Z inicjatywy [[Franciszek Maksymilian Ossoliński|Franciszka Maksymiliana Ossolińskiego]] w [[1720]] rozpoczęto restaurację i rozbudowę świątyni. Do [[1730]] wybudowano nową zakrystię, skarbiec przy prezbiterium i kruchtę od frontu. Kościół wzmocniono 12 skarpami, otynkowano i pokryto nowym dachem. Uporządkowano również cmentarz przykościelny, wzniesiono budynki kostnicy i dzwonnicy, które wbudowano w mur otaczający cmentarz. We wnętrzu kościoła został zbudowany nowy drewniany chór muzyczny i położono nowe stropy, ołtarz główny z [[tabernakulum]], dwa ołtarze boczne, zaś po [[1730]] nową ambonę, chrzcielnicę z czarnego marmuru i kryptę grobową rodziny Ossolińskich. W [[1785]] ówczesny proboszcz ks. [[Franciszek Czajkowski(duchowny)|Franciszek Czajkowski]] dokładnie opisał parafię ukazując usytuowanie i położenie kościoła parafialnego. Parafia wówczas należała do [[Diecezja płocka|diecezji płockiej]], [[Archidiakonat pułtuski|archidiakonatu pułtuskiego]], [[Dekanat radzymiński|dekanatu radzymińskiego]], [[Województwo mazowieckie (I Rzeczpospolita)|województwa mazowieckiego]], [[Ziemia warszawska|ziemi]] i [[Powiat warszawski (I Rzeczpospolita)|powiatu warszawskiego]]. W [[1878]] zostały w kościele zainstalowane siedmiogłosowe organy. |
W początkach XVIII w. Tarchomin został zakupiony przez rodzinę [[Ossolińscy|Ossolińskich]]. Z inicjatywy [[Franciszek Maksymilian Ossoliński|Franciszka Maksymiliana Ossolińskiego]] w [[1720]] rozpoczęto restaurację i rozbudowę świątyni. Do [[1730]] wybudowano nową zakrystię, skarbiec przy prezbiterium i barokową kruchtę od frontu. Kościół wzmocniono 12 skarpami, otynkowano i pokryto nowym dachem. Uporządkowano również cmentarz przykościelny, wzniesiono budynki kostnicy i dzwonnicy, które wbudowano w mur otaczający cmentarz. We wnętrzu kościoła został zbudowany nowy drewniany chór muzyczny i położono nowe stropy, ołtarz główny z [[tabernakulum]], dwa ołtarze boczne, zaś po [[1730]] nową ambonę, chrzcielnicę z czarnego marmuru i kryptę grobową rodziny Ossolińskich. W [[1785]] ówczesny proboszcz ks. [[Franciszek Czajkowski(duchowny)|Franciszek Czajkowski]] dokładnie opisał parafię ukazując usytuowanie i położenie kościoła parafialnego. Parafia wówczas należała do [[Diecezja płocka|diecezji płockiej]], [[Archidiakonat pułtuski|archidiakonatu pułtuskiego]], [[Dekanat radzymiński|dekanatu radzymińskiego]], [[Województwo mazowieckie (I Rzeczpospolita)|województwa mazowieckiego]], [[Ziemia warszawska|ziemi]] i [[Powiat warszawski (I Rzeczpospolita)|powiatu warszawskiego]]. W [[1878]] zostały w kościele zainstalowane siedmiogłosowe organy. |
||
W [[1881]] majątek Tarchomina kupił [[Władysław Kisiel-Kiślański]], dzięki któremu w latach [[1894]]-[[1898]] przeprowadzono gruntowny remont kościoła i innych zabudowań. Naprawiono wówczas zewnętrzne tynki, posadzka pokryta została lastrikiem, zaś na ścianach prezbiterium Franciszek Stelmaski namalował postacie czterech ewangelistów oraz [[Święty Stanisław|św. Stanisława]] i [[Święty Wojciech|Św. Wojciecha]]. Usunięto również cztery stare i zniszczone ołtarze i odremontowano ołtarze - główny i dwa boczne - oraz ambonę. |
W [[1881]] majątek Tarchomina kupił [[Władysław Kisiel-Kiślański]], dzięki któremu w latach [[1894]]-[[1898]] przeprowadzono gruntowny remont kościoła i innych zabudowań. Naprawiono wówczas zewnętrzne tynki, posadzka pokryta została lastrikiem, zaś na ścianach prezbiterium Franciszek Stelmaski namalował postacie czterech ewangelistów oraz [[Święty Stanisław|św. Stanisława]] i [[Święty Wojciech|Św. Wojciecha]]. Usunięto również cztery stare i zniszczone ołtarze i odremontowano ołtarze - główny i dwa boczne - oraz ambonę. |
||
| Linia 82: | Linia 82: | ||
== Architektura == |
== Architektura == |
||
Jednonawowy kościół zbudowano w stylu gotyckim z cegły ułożonej w [[Wątek (architektura)|wątku polskim]]. Na jednej ze ścian bocznych zachowały się ślady portalu oraz dekoracji z [[Zendrówka|zendrówki]]. Od frontu w XVIII wieku dobudowano barokową [[Kruchta|kruchtę]]. Wewnątrz znajdują się chrzcielnica z czarnego marmuru, lichtarze z herbem fundatora i płyta spiżowa do krypty, a także tablice ku pamięci [[Stadniccy|Stadnickich]] z XVIII w. i rzeźby [[Święty Piotr|Piotra]] i [[Święty Paweł|Pawła]] z drewna lipowego. Z końca XIX w. pochodzi posadzka i malowidła czterech Ewangelistów oraz św. Stanisława i Wojciecha. W podłodze ozdobna metalowa płyta z herbem Ossolińskich [[Topór (herb szlachecki)|Topór]] i napisem: ''Aedificat proprias hic ascia moesta ruina'' przykrywająca kryptę, w której pochowano chorążego Dworu Królewskiego, kapitana sandomierskiego, Regimentu Laski Wielkiej Królewskiej Chorągwi Ignacego Ossolińskiego zmarłego jako 5-letnie dziecko w [[1755]], ale już obdarzonego tytułami. Trumienkę z kośćmi i tabliczką informacyjną odkryto w [[1978]] r. przy budowie sali dla ministrantów. Organy zbudował w końcu XIX wieku Józef Szymański z Warszawy, po wojnie częściowo je rozbudowano, a w 1978-9 zostały gruntownie wyremontowane. W 2006 organy zostały rozbudowane poprzez dodanie II [[Manuał|manuału]]. |
|||
{{Przypisy}} |
{{Przypisy}} |
||
Wersja z 09:59, 9 maj 2016
| kościół parafialny | |||||||||||
 Kościół św. Jakuba w Tarchominie | |||||||||||
| Państwo | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||
| Adres |
{{{adres}}} | ||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||
| Kościół | |||||||||||
| Parafia | |||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||
| |||||||||||
| |||||||||||
Położenie na mapie Warszawy  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |||||||||||
Położenie na mapie Polski  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |||||||||||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |||||||||||
| Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:building} | |||||||||||
Kościół pod wezwaniem św. Jakuba - kościół parafialny przy ul. Mehoffera 2 leżący na terenie diecezji warszawsko-praskiej, w dekanacie tarchomińskim. Kościół jest siedzibą parafii Św. Jakuba Apostoła. Jest on jedyną gotycką świątynią w Warszawie, która dotrwała do naszych czasów w niemal nienaruszonym stanie.
Historia
Początki kościoła pod wezwaniem św. Jakuba Apostoła w Warszawie sięgają początków XV w., a pierwsza informacja o kościele pochodzi z 1427 z księgi ławniczej miasta Nowej Warszawy[2]. Kościół, będący pierwotnie świątynią drewnianą, zbudowano na niewielkim sztucznie usypanym wzgórku w celu zabezpieczenia go przed wylewami Wisły. W 2 połowie XV w. gospodarzem Tarchomina została rodzina Gołyńskich. Murowany kościół został ufundowany przez wojewodę mazowieckiego Jakuba Gołyńskiego oraz jego syna, kanonika katedralnego płockiego Mikołaja Gołyńskiego pełniącego również funkcję proboszcza Tarchomina[3]. Budowa kościoła była kontynuowana przez kolejnego właściciela Białołęki, starostę warszawskiego Adriana Gołyńskiego. Za rok budowy przyjmuje się 1518 - data ta została umieszczona na jednej z cegieł. Nie wiadomo dokładnie, czy budowa została zakończona za życia zmarłego w 1540 A. Gołyńskiego, ale kościół stał już w 1570, kiedy kanonik płocki Jan Dąbrowski ufundował w kościele altarię. Kościół był budową jednonawową z węższym i niższym prezbiterium skierowanym na południowy wschód, zbudowaną z cegły w stylu gotyckim. Świątynia została konsekrowana w 1582 przez biskupa płockiego Piotra Dunina-Wolskiego. W czasie Potopu szwedzkiego kościół został ograbiony i od tej pory niszczał, w związku z wyludnieniem zniszczonego Tarchomina.
W początkach XVIII w. Tarchomin został zakupiony przez rodzinę Ossolińskich. Z inicjatywy Franciszka Maksymiliana Ossolińskiego w 1720 rozpoczęto restaurację i rozbudowę świątyni. Do 1730 wybudowano nową zakrystię, skarbiec przy prezbiterium i barokową kruchtę od frontu. Kościół wzmocniono 12 skarpami, otynkowano i pokryto nowym dachem. Uporządkowano również cmentarz przykościelny, wzniesiono budynki kostnicy i dzwonnicy, które wbudowano w mur otaczający cmentarz. We wnętrzu kościoła został zbudowany nowy drewniany chór muzyczny i położono nowe stropy, ołtarz główny z tabernakulum, dwa ołtarze boczne, zaś po 1730 nową ambonę, chrzcielnicę z czarnego marmuru i kryptę grobową rodziny Ossolińskich. W 1785 ówczesny proboszcz ks. Franciszek Czajkowski dokładnie opisał parafię ukazując usytuowanie i położenie kościoła parafialnego. Parafia wówczas należała do diecezji płockiej, archidiakonatu pułtuskiego, dekanatu radzymińskiego, województwa mazowieckiego, ziemi i powiatu warszawskiego. W 1878 zostały w kościele zainstalowane siedmiogłosowe organy.
W 1881 majątek Tarchomina kupił Władysław Kisiel-Kiślański, dzięki któremu w latach 1894-1898 przeprowadzono gruntowny remont kościoła i innych zabudowań. Naprawiono wówczas zewnętrzne tynki, posadzka pokryta została lastrikiem, zaś na ścianach prezbiterium Franciszek Stelmaski namalował postacie czterech ewangelistów oraz św. Stanisława i Św. Wojciecha. Usunięto również cztery stare i zniszczone ołtarze i odremontowano ołtarze - główny i dwa boczne - oraz ambonę.
W 1941 Niemcy zrabowali dzwony, a w 1944 kościół poniósł straty z powodu działań wojennych. Uszkodzony dach i stropy naprawiono w 1945, zaś w latach 1982/83 dach pokryto miedzianą blachą.
Architektura
Jednonawowy kościół zbudowano w stylu gotyckim z cegły ułożonej w wątku polskim. Na jednej ze ścian bocznych zachowały się ślady portalu oraz dekoracji z zendrówki. Od frontu w XVIII wieku dobudowano barokową kruchtę. Wewnątrz znajdują się chrzcielnica z czarnego marmuru, lichtarze z herbem fundatora i płyta spiżowa do krypty, a także tablice ku pamięci Stadnickich z XVIII w. i rzeźby Piotra i Pawła z drewna lipowego. Z końca XIX w. pochodzi posadzka i malowidła czterech Ewangelistów oraz św. Stanisława i Wojciecha. W podłodze ozdobna metalowa płyta z herbem Ossolińskich Topór i napisem: Aedificat proprias hic ascia moesta ruina przykrywająca kryptę, w której pochowano chorążego Dworu Królewskiego, kapitana sandomierskiego, Regimentu Laski Wielkiej Królewskiej Chorągwi Ignacego Ossolińskiego zmarłego jako 5-letnie dziecko w 1755, ale już obdarzonego tytułami. Trumienkę z kośćmi i tabliczką informacyjną odkryto w 1978 r. przy budowie sali dla ministrantów. Organy zbudował w końcu XIX wieku Józef Szymański z Warszawy, po wojnie częściowo je rozbudowano, a w 1978-9 zostały gruntownie wyremontowane. W 2006 organy zostały rozbudowane poprzez dodanie II manuału.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych m. st. Warszawy. [dostęp 2010-01-22].
- ↑ Historia Białołęki i jej dzień dzisiejszy. [dostęp 2012-07-24].
- ↑ O parafii Św. Jakuba Apostoła w Tarchominie. [dostęp 2012-07-22].