Kościół Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny w Zamościu

Kościół Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny w Zamościu

kościół parafialny
Kościół Franciszkanów - elewacja wschodnia z głównym wejściem
Państwo	Polska
Miejscowość	Zamość
Adres	{{{adres}}}
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Parafia	Zwiastowania NMP w Zamościu
Wezwanie	Zwiastowanie Najświętszej Maryi Panny
Historia Data rozpoczęcia budowy 1637 Data zakończenia budowy 1685 Data poświęcenia 4 września 1689 Data zamknięcia 1774 Aktualne przeznaczenie Kościół parafialny oo. Franciszkanów pw. Zwiastowania NMP Data reaktywacji 1993 Poprzednie wyznanie rzym.-kat.
Dane świątyni Styl barok Architekt Jan Wolff; Jan Michał Link Świątynia • materiał bud. • cegła Wieża kościelna • liczba wież 0 Liczba naw 2
Położenie na mapie Zamościa Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Położenie na mapie Polski Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Położenie na mapie województwa lubelskiego Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:building}
Strona internetowa

{{Świątynia chrześcijańska infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | współrzędne = | adres = Nieznane pola: "data rejestracji", "rejestr", "kod języka", "nr rej. zabytku", "stopniN" oraz "stopniE".

Kościół Zwiastowania NMP – barokowy kościół franciszkanów na Starym Mieście w Zamościu pod wezwaniem Zwiastowania NMP, wzniesiony w połowie XVII wieku. Znajduje się we wschodniej części zamojskiego Starego Miasta, pomiędzy ulicą Staszica a placem Wolności, w miejscu, gdzie początkowo mieścił się zajazd rodziny architekta miasta, Bernarda Moranda.

Budowa świątyni

Budowę jednej z największych polskich świątyń XVII wieku, rozpoczęto już po przybyciu do miasta zakonu Franciszkanów, w roku 1637, a ufundował ją ówczesny hetman Ordynacji Zamojskiej - Jan Sobiepan Zamoyski. Budowę rozpoczął murator Jan Wolff, a ukończył major artylerii Jan Michał Link.

Ukończony w roku 1685 kościół wyglądał wówczas o wiele okazalej aniżeli obecnie. Był wyższy i większy niż pozostałe świątynie w mieście (większy nawet niż zamojska katedra). Składał się z trzech naw, półkolistego prezbiterium oraz dwóch bocznych kaplic. Wnętrze tego kościoła ozdobione było bogatszą polichromią i rzeźbami. Wysoki dach świątyni sięgał również o wiele wyżej i wyglądał podobnie jak dach dzisiejszej katedry w Zamościu. W miejscu obecnego placu Wolności wybudowany został także klasztor franciszkanów, a w jego północno-zachodnim rogu stała dzwonnica.

Okres zaborów

Największe zmiany zaszły w okresie zaborów i to już w roku 1774, po zajęciu miasta przez Austrię, kiedy dokonano kasaty zakonu. Podczas modernizacji w tym czasie zamojskiej twierdzy, już pod panowaniem Rosji, budynek kościoła przeznaczono na magazyn wojskowy przeprowadzając także zmiany w jego wnętrzu (m.in. dokonano podziału na kondygnacje), natomiast dzwonnica została rozebrana, nieco później razem z klasztorem.

Istotne zmiany w zewnętrznym wyglądzie, jaki widać obecnie, nastąpiły w roku 1887, kiedy to obniżono dach, rozebrano wysokie szczyty, jednocześnie sklepienie wewnątrz kościoła zmieniono w prosty strop (zachowały się jedynie sklepienia bocznych naw).

XX i XXI wiek

W okresie międzywojennym budynek kościoła wykorzystywano pod liczne instytucje, m.in. Sejmik Powiatowy, muzeum czy kino "Stylowy", jakie mieściło się tu do roku 1994. Po II wojnie światowej, w zachodniej części budynku kościoła ulokowano dodatkowo Liceum Plastyczne wraz z warsztatami w piwnicach. Taki stan rzecz trwał do 2006 roku, kiedy to Liceum przeprowadziło się do funkcjonalnej, nowej siedziby.

Od roku roku 1993 jest to ponownie kościół parafii ojców Franciszkanów, obejmującej osiedla na południe od Starego Miasta, jakie do tego czasu podlegały parafii św. Mikołaja (m.in. Os. Promyk, Os. Zamczysko), z głównym wejściem, do którego prowadzi szeroki pas schodów od strony wschodniej.

Jeszcze w latach 80. minionego stulecia dokonano odnowy elewacji świątynnej, na której można zauważyć barokowe elementy ozdoby (m.in. korynckie, pilastry czy portal fasady kościoła). Latem 2006 roku przeprowadzono pierwszy etap prac wyburzeniowo-remontowych, usuwając m.in. "piętra" wewnątrz świątyni, jakie wybudowano w przeszłości adaptując budynek do roli muzeum, kina czy szkoły. Kolejne remonty prowadzone są etapami.

Galeria zdjęć

• 
  Kościół Franciszkanów - elewacja wschodnia z wejściem
• 
  Kościół od wschodu ok. 1880 roku przed zburzeniem szczytów przez Rosjan
• 
  Kościół Franciszkanów - elewacja zachodnia z barokowym portalem
• 
  Kościół Franciszkanów - elewacja południowa od strony pl. Wolności

Bibliografia i źródła

• J. Kowalczyk, Zamość. Przewodnik, Zamość, Zamojski Ośrodek Informacji Turystycznej, 1995;
• A. Miłobędzki, Architektura Polska XVII wieku, Tom I, ss. 307,312. Warszawa 1980.
• Dzieje kościoła i klasztoru franciszkanów w Zamościu - informacje z zamojskiej strony www franciszkanów