Jurij Malenczenko

Jurij Iwanowicz Malenczenko

Jurij Iwanowicz Malenczenko (ros. Юрий Иванович Маленченко; ur. 22 grudnia 1961 w Switłowodsku, w obwodzie kirowohradzkim, w Ukraińskiej SRR) – pułkownik lotnictwa, kosmonauta radziecki i rosyjski.

Wykształcenie oraz służba wojskowa

• 1978 – ukończył ze złotym medalem średnią szkołę we wsi Pawłowka w okręgu charkowskim (wówczas ZSRR).
• 1983 – został absolwentem Wyższej Wojskowej Szkoły Lotnictwa w Charkowie i otrzymał dyplom pilota wojskowego-inżyniera.
• 1983-1987 – jako pilot służył w 119 dywizji lotnictwa myśliwskiego stacjonującej w mieście Tyraspol wchodzącym wówczas w skład odeskiego okręgu wojskowego. Przed przyjęciem go do oddziału kosmonautów był dowódcą eskadry.
• 1993 – w systemie zaocznym ukończył Wojskową Akademię Lotniczą im. N. E. Żukowskiego.

Wylatał ponad 830 godzin i wykonał ponad 150 skoków ze spadochronem.

Kariera astronauty

• 1987 – 26 marca komisja państwowa zatwierdziła kandydaturę Malenczenki do 8 grupy kosmonautów sił powietrznych ZSRR.
• 1989 – w lipcu zakończył podstawowe szkolenie, a we wrześniu rozpoczął razem z innymi kosmonautami przygotowania do lotu na stację Mir, które trwały do końca 1992.
• 1993 – w styczniu został dowódcą rezerwowej 14 stałej załogi Mira. Inżynierem pokładowym w tej ekipie był Giennadij Striekałow. Od sierpnia był dowódcą dublerów 15 stałej załogi stacji Mir. Razem z nim w załodze znaleźli się Tałgat Musabajew oraz Gierman Arzamazow.
• 1994 – w styczniu rozpoczął przygotowania do lotu na stację Mir. Od lipca do listopada razem z Tałgatem Musabajewem stanowili 16 stałą załogę Mira.
• 1996 – był koordynatorem rosyjskiego Centrum Przygotowań Kosmonautów przy NASA.
• 1997-1998 – razem z innymi kosmonautami przygotowywał się do lotu na Międzynarodową Stację Kosmiczną.
• 1998-2000 – od sierpnia 1998 w JSC przygotowywał się do misji STS-106. Blisko 12-dniowy lot wahadłowca odbył się we wrześniu 2000.
• 2001-2003 – w styczniu 2001 Malenczenko, Siergiej Moszczenko oraz Edward Lu rozpoczęli przeszkolenie przed misją na Międzynarodową Stacje Kosmiczną. Byli w składzie planowanej 7 stałej załogi ISS. W październiku 2002 Moszczenkę zastąpił Aleksandr Kaleri. Po katastrofie Columbii składy stałych załóg okrojono do 2 astronautów i dalsze przygotowania kontynuował tylko z Edwardem Lu. Obaj wystartowali w kosmos na pokładzie statku Sojuz TMA-2 i przebywali na stacji od kwietnia do października 2003.
• 2005-2006 – we wrześniu 2005 wspólnie z amerykańską astronautką Peggy Whitson został wyznaczony do załogi dublerów 14 ekspedycji na Międzynarodowa Stację Kosmiczną. Funkcje tą pełnili do 18 września 2006 tj. do dnia startu statku Sojuz TMA-9. W sierpniu tego samego roku Roskosmos oraz NASA oficjalnie mianowały Malenczenkę dowódcą statku kosmicznego Sojuz TMA-11 oraz inżynierem pokładowym 16 ekspedycji na ISS, której start zaplanowano na październik 2007. W załodze tej znalazła się również Peggy Whitson. Trzecim członkiem załogi początkowo będzie przebywający już w kosmosie Clayton Anderson (do listopada 2007), a później Daniel Tani (do grudnia 2007), Léopold Eyharts (do lutego 2008) i Garrett Reisman (do maja 2008).
• 2007 - 10 października Malenczenko, Whitson i Sheikh Muszaphar Shukor - pierwszy astronauta Malezji - wystartowali w kosmos na pokładzie Statku Sojuz TMA-11.

Loty kosmiczne

• Sojuz TM-19;

1 lipca 1994 wystartował w kosmos na pokładzie statku kosmicznego Sojuz TM-19. Towarzyszył mu inżynier pokładowy Tałgat Musabajew. Dwa dni później, 3 lipca, Sojuz połączył się ze stacją Mir. Kosmonauci byli 16 stałą załogą jaka pracowała na Mirze. Przejęli ją od swoich poprzedników – Wiktora Afanasjewa oraz Jurija Usaczowa. Na stacji pozostał trzeci członek stałej załogi – Walerij Polakow. 9 i 13 września kosmonauci wychodzili na zewnątrz stacji aby naprawić jej uszkodzoną izolację. Kosmiczne spacery trwały odpowiednio 5 i 6 godzin. Na początku października na stację przybył statek Sojuz TM-20, na pokładzie którego znajdowali się: Aleksandr Wiktorienko i Jelena Kondakowa – 17 stała załoga Mira oraz niemiecki astronauta Ulf Merbold. Wspólny lot obu załóg trwał miesiąc. 4 listopada Malenczenko, Musabajew oraz Merbold wylądowali w odległości 88 km od miasta Arkałyk.

• STS-106 ( Atlantis F-22);

8 września 2000 Jurij Malenczenko rozpoczął swoją drugą misję kosmiczną na pokładzie wahadłowca Atlantis. Był specjalistą (MS-4) w załodze lotu STS-106. Razem z nim w kosmos udali się: Terrence W. Wilcutt (dowódca), Scott D. Altman (pilot), Edward T. Lu (specjalista misji MS-1), Richard A. Mastracchio (MS-2), Daniel C. Burbank (MS-3) oraz Boris W. Morukow (MS-5). 10 września wahadłowiec przycumował do Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Następnego dnia Malenczenko oraz Lu przeprowadzili ponad 6-godzinny spacer kosmiczny. podczas którego m.im. przymocowali do modułu Zwiezda 2-metrowy wysięgnik z magnetometrem oraz instalowali kable: energetyczne, systemu sterowania bateriami słonecznymi, telemetryczne i telewizji wewnętrznej. Podczas kolejnych dni astronauci pomogli rozładować statek transportowy Progress M1-3 i zapełnić go zużytymi i niepotrzebnymi elementami stacji. Poza tym podniesiono orbitę zespołu orbitalnego o ponad 20 km i wymieniono wadliwe akumulatory w module Zarja. Przygotowano również stacje na przyjęcie pierwszej stałej załogi. 18 września wahadłowiec odłączył się od ISS i dwa dni później – 20 września - wylądował na pasie do lądowania w KSC.

• Sojuz TMA-2;

Podczas swojej trzeciej wyprawy w kosmos Malenczenko przez 6 miesiecy przebywał na pokładzie Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Wspólnie z amerykańskim astronautą Edwardem Lu 26 kwietnia 2003 wystartował z kosmodromu Bajkonur na pokładzie statku kosmicznego Sojuz TMA-2. Obaj stanowili 7 stałą załogę stacji. 28 kwietnia Sojuz przycumował do dolnego węzła modułu Zarja. W czasie półrocznego pobytu na orbicie załoga poza realizacją naukowego programu lotu przyjęła dwa statki towarowe: Progress M-1-10 i Progres M-48 i kilkakrotnie podniosła orbitę stacji. 10 sierpnia 2003 Malenczenko podczas pobytu na stacji zawarł związek małżeński. W tym czasie jego narzeczona znajdowała się w Teksasie. 20 października 2003 na pokład ISS przybyli członkowie 8 stałej załogi Michael Foale oraz Aleksandr Kaleri oraz hiszpański astronauta Pedro F. D. Duque, który powrócił na Ziemię razem z Malenczenką i Lu 28 października 2003. Kapsuła z załogą wylądowała około 40 km od Arkałyku.

Odznaczenia i nagrody

• Medal 70-lecia Sił Zbrojnych ZSRR (1988)
• Medal Za nienaganną służbę III stopnia (1990)
• Medal „Za zasługi w podboju kosmosu” (2011, Rosja)
• Medal Złota Gwiazda Bohatera Federacji Rosyjskiej (1994)
• Medal Narodowego Bohatera Republiki Kazachstanu (1995)
• Medal „Za wojskową dzielność” I stopnia (2000)
• Order „Za wojenne zasługi” (2000)
• Medal NASA „Za lot kosmiczny” (NASA Space Flight Medal)
• Medal „Za doskonałość w służbie wojskowej” I stopnia (2000)

Wykaz lotów

Loty kosmiczne, w których uczestniczył Jurij I. Malenczenko
№	Data startu	Statek kosmiczny	Data lądowania	Statek kosmiczny	Funkcja	Czas trwania
1	1 lipca 1994	Sojuz TM-19	4 listopada 1994	Sojuz TM-19	Dowódca	125 dni 22 godziny 53 minuty i 36 sekund
2	8 września 2000	STS-106 Atlantis F-22	20 września 2002	STS-106 Atlantis F-22	specjalista misji (MS-4)	11 dni 19 godzin 11 minut i 2 sekundy.
3	26 kwietnia 2003	Sojuz TMA-2	28 października 2003	Sojuz TMA-2	Dowódca Sojuza TMA-2 dowódca ekspedycji 7 na ISS.	184 dni 22 godziny 46 minut i 28 sekund.
4	10 października 2007	Sojuz TMA-11	19 kwietnia 2008	Sojuz TMA-11	Dowódca Sojuza TMA-11 inżynier pokładowy ekspedycji 16 na ISS.	191 dni 19 godzin 8 minut i 6 sekund.
Łączy czas spędzony w kosmosie — 514 dni 11 godzin 51 minut i 12 sekund

Zobacz też

• grupy i oddziały astronautów
• alfabetyczna lista astronautów i kosmonautów

Linki zewnętrzne

• Biografia na stronie NASA (ang.)
• Biogram na stronie Spacefacts (ang.)