Józefów nad Wisłą: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m →top: poprawa linkowań |
→Historia: drobne merytoryczne, źródła/przypisy |
||
| Linia 36: | Linia 36: | ||
== Historia == |
== Historia == |
||
| ⚫ | Józefów został założony przez [[kasztelan]]a [[Kraków|krakowskiego]] [[Andrzej Potocki (hetman polny koronny)|Andrzeja Potockiego]] na gruntach wsi [[Kolczyn (województwo lubelskie)|Kolczyn]] jako [[miasto]] na [[prawo magdeburskie|prawie magdeburskim |
||
=== XVII wiek === |
|||
Miasto otrzymało [[przywilej targowy|przywileje]] zatwierdzone przez króla [[Jan III Sobieski|Jana III Sobieskiego]]: organizowania [[targ]]ów w niedziele i czwartki (czwartkowe targi są tradycją do dziś) oraz dużych [[jarmark]]ów pięć razy w roku. Mieszczanie józefowscy otrzymali także prawo wyrobu [[wódka|wódki]] i [[piwo|piwa]]. Dzięki zlokalizowanej tu [[przeprawa|przeprawie]] przez [[Wisła|Wisłę]] oraz przebiegającemu tędy traktowi [[wrocław]]skiemu w [[XVIII wiek]]u Józefów był znacznym ośrodkiem handlowym i siedzibą [[komora celna|komory celnej]]. Miał w tym okresie 172 domy i trzy murowane [[brama miejska|bramy]]: Lubelską, Zamojską i Chruślińską. Założyciel miasta zapisał się jako hojny dobroczyńca zakonu [[bernardyni|bernardynów]]. Ufundował [[klasztor]] i kościół pod wezwaniem Bożego Ciała. Po kasacie zakonu w [[1864]] roku w zabudowaniach poklasztornych znalazły siedzibę [[szkoła elementarna]] i poczta. [[Przywilej lokacyjny|Przywileje lokacyjne]] Józefowa równouprawniały osiedlanie się w nim przedstawicieli różnych narodowości. Z możliwości tej skorzystali [[Żydzi]], którzy pod koniec XVIII wieku stanowili większość mieszkańców miasta. W czasie [[Rozbiory Polski|zaboru austriackiego]] administracyjna ranga Józefowa na krótko wzrosła, gdyż miasto stało się siedzibą [[cyrkuł]]u o zasięgu większym niż wcześniejszy powiat opolski. W połowie [[XIX wiek]]u w Józefowie było 31 budynków murowanych i 13 drewnianych, a wśród budowli wyróżniał się jednopiętrowy [[ratusz]] z charakterystyczną wieżą, który nie zachował się jednak do dzisiejszych czasów. Centrum miasta zajmował rynek i 10 ulic i funkcjonowała tu szkoła utrzymywana ze składek mieszkańców i właścicieli miasta. Wprowadzone przez zaborców bariery celne osłabiły handel, a liczba mieszkańców Józefowa spadła, w związku z czym miasto podupadło. Klęska [[powstanie listopadowe|powstań listopadowego]] i [[powstanie styczniowe|styczniowego]] doprowadziły do utraty [[prawa miejskie|praw miejskich]] w [[1868]] roku. W [[1914]] roku miasto strawił wieki [[pożar]], który wyludnił osadę. W okresie międzywojennym miasto zostało nieco odbudowane, ale w czasie [[II wojna światowa|II wojny światowej]] znów uległo niemal całkowitemu zniszczeniu. Żydowscy mieszkańcy zostali wysiedleni i [[holocaust|zgładzeni]] przez hitlerowców. W okresie powojennym Józefów był siedzibą władz [[Gromada (podział administracyjny)|gromadzkich]], a od [[1973]] jest siedzibą gminy. [[1 stycznia]] [[2004]] na wniosek mieszkańców i Rady Gminy w Józefowie [[Rada Ministrów w Polsce|Rada Ministrów]] zmieniła nazwę siedziby gminy z "Józefów" na "Józefów nad Wisłą". |
|||
| ⚫ | Józefów został założony w 1687 roku przez [[kasztelan]]a [[Kraków|krakowskiego]] [[Andrzej Potocki (hetman polny koronny)|Andrzeja Potockiego]] na gruntach wsi [[Kolczyn (województwo lubelskie)|Kolczyn]] jako [[miasto]] na [[prawo magdeburskie|prawie magdeburskim]]. Nazwa pochodzi od imienia jednego z synów kasztelana. Miasto otrzymało [[przywilej targowy|przywileje]] zatwierdzone przez króla [[Jan III Sobieski|Jana III Sobieskiego]]: organizowania [[targ]]ów w niedziele i czwartki (czwartkowe targi są tradycją do dziś) oraz dużych [[jarmark]]ów pięć razy w roku. Mieszczanie józefowscy otrzymali także prawo wyrobu [[wódka|wódki]] i [[piwo|piwa]]. |
||
W 1691 roku założyciel miasta ufundował niewielką drewnianą świątynię pw. Bożego Ciała, klasztor zakonu [[bernardyni|bernardynów]] i szpital dla ubogich. |
|||
=== XVIII wiek === |
|||
Dzięki zlokalizowanej tu [[przeprawa|przeprawie]] przez [[Wisła|Wisłę]] oraz przebiegającemu tędy traktowi [[wrocław]]skiemu w [[XVIII wiek]]u, Józefów był znacznym ośrodkiem handlowym i siedzibą [[komora celna|komory celnej]]. Miał w tym okresie 172 domy i trzy murowane [[brama miejska|bramy]]: Lubelską, Zamojską i Chruślińską. [[Przywilej lokacyjny|Przywileje lokacyjne]] Józefowa równouprawniały osiedlanie się w nim przedstawicieli różnych narodowości. Z możliwości tej skorzystali [[Żydzi]], którzy pod koniec XVIII wieku stanowili większość mieszkańców miasta. W 1729 r. kościół wraz z konwiktem doszczętnie strawił pożar, jednak wkrótce przystąpiono do budowy nowego kościoła murowanego. |
|||
W czasie [[Rozbiory Polski|zaboru austriackiego]] administracyjna ranga Józefowa na krótko wzrosła, gdyż miasto stało się siedzibą [[cyrkuł]]u o zasięgu większym niż wcześniejszy powiat opolski. |
|||
=== XIX wiek === |
|||
W połowie [[XIX wiek]]u w Józefowie było 31 budynków murowanych i 13 drewnianych, a wśród budowli wyróżniał się jednopiętrowy [[ratusz]] z charakterystyczną wieżą, który nie zachował się jednak do dzisiejszych czasów. Centrum miasta zajmował rynek i 10 ulic i funkcjonowała tu szkoła utrzymywana ze składek mieszkańców i właścicieli miasta. Wprowadzone przez zaborców bariery celne osłabiły handel, a liczba mieszkańców Józefowa spadła, w związku z czym miasto podupadło. Po kasacie zakonu w [[1864]] roku w zabudowaniach poklasztornych znalazły siedzibę [[szkoła elementarna]] i poczta. Represje po klęsce [[powstanie styczniowe|Powstania styczniowego]] doprowadziła do utraty [[prawa miejskie|praw miejskich]] w [[1868]] roku. |
|||
=== XX wiek === |
|||
W [[1914]] roku miasto strawił wieki [[pożar]], który wyludnił osadę. W okresie międzywojennym miasto zostało nieco odbudowane. |
|||
W czasie [[II wojna światowa|II wojny światowej]] znów uległo niemal całkowitemu zniszczeniu. Żydowscy mieszkańcy zostali wysiedleni i [[holocaust|zgładzeni]]<nowiki/>przez hitlerowców. W okresie powojennym Józefów był siedzibą władz [[Gromada (podział administracyjny)|gromadzkich]], a od [[1973]] jest siedzibą gminy. |
|||
=== XXI wiek === |
|||
[[1 stycznia]] [[2004]] na wniosek mieszkańców i Rady Gminy w Józefowie [[Rada Ministrów w Polsce|Rada Ministrów]] zmieniła nazwę siedziby gminy z "Józefów" na "Józefów nad Wisłą". |
|||
== Zabytki == |
== Zabytki == |
||
* Kościół pw. Bożego Ciała z 1730 roku w stylu barokowym - ufundowany przez przez syna zmarłego fundatora, Józefa Potockiego. Świątynia konsekrowana 14 września 1743 r. przez biskupa krakowskiego Jana Aleksandra Lipskiego jest budynkiem jednonawowym na planie prostokąta z dwiema wieżami, skierowanym fasadą na wschód, z wyodrębnioną kryptą przeznaczoną na miejsce wiecznego spoczynku bernardynów. W 2 poł. XVIII w. wybudowano przy kościele kaplicę św. Tekli (później św. Marii Magdaleny), Kościół zniszczony został w wyniku działań I wojny światowej, a w pełni jego odbudowę zakończono przed 1927 rokiem, wykorzystując m.in. przeznaczone kilka lat wcześniej przez Departament Sztuki środki finansowe. Podczas II wojny światowej w 1944 r. świątynia spłonęła. |
|||
* [[barok]]owy pobernardyński zespół klasztorny z [[XVIII wiek]]u |
|||
* Dzwonnica kościelna z 1787 roku przylegająca do muru otaczającego cmentarz przykościelny. |
|||
* Klasztor bernardynów z 1730 roku w stylu barokowym wzniesiony razem z kościołem. Dwupiętrowy, założony został symetrycznie, ujmując w podkowę prezbiterium świątyni. Zakonnicy dysponowali wówczas jedenastoma celami mieszkalnymi oraz pokojem gościnnym, refektarzem, kuchnią, spiżarnią i pomieszczeniem dla chorych<ref>http://www.wkz.lublin.pl/images/stories/SKARBY%202014%20.pdf</ref>. |
|||
* zespół pałacowo-parkowy hr. [[Rostworowscy herbu Nałęcz|Rostworowskich]] z [[XIX wiek]]u |
* zespół pałacowo-parkowy hr. [[Rostworowscy herbu Nałęcz|Rostworowskich]] z [[XIX wiek]]u |
||
* zabytkowy układ miejski z charakterystycznym układem ulic |
* zabytkowy układ miejski z charakterystycznym układem ulic |
||
Wersja z 17:46, 10 sie 2016
| {{{rodzaj miejscowości}}} | |
 Pałac w Józefowie nad Wisłą | |
| Państwo | lubelskie |
|---|---|
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2009) |
1 029 |
| Strefa numeracyjna |
(+48) 81 |
| Kod pocztowy |
24-340 |
| Tablice rejestracyjne |
LOP |
| SIMC |
0382036 |
Położenie na mapie brak | |
Położenie na mapie świata  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
| Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:airport} | |
| Strona internetowa | |
Józefów nad Wisłą (do końca 2003 Józefów) - wieś położona w województwie lubelskim, w powiecie opolskim, w gminie Józefów nad Wisłą.
Miejscowość położona jest w Małopolsce (początkowo w ziemi sandomierskiej, a następnie w ziemi lubelskiej).
Miejscowość jest siedzibą władz gminy Józefów nad Wisłą.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjne należała do ówczesnego województwa lubelskiego. Miejscowość była przejściowo siedzibą gminy Rybitwy.
Przez Józefów nad Wisłą przebiega droga wojewódzka nr 824
Historia
XVII wiek
Józefów został założony w 1687 roku przez kasztelana krakowskiego Andrzeja Potockiego na gruntach wsi Kolczyn jako miasto na prawie magdeburskim. Nazwa pochodzi od imienia jednego z synów kasztelana. Miasto otrzymało przywileje zatwierdzone przez króla Jana III Sobieskiego: organizowania targów w niedziele i czwartki (czwartkowe targi są tradycją do dziś) oraz dużych jarmarków pięć razy w roku. Mieszczanie józefowscy otrzymali także prawo wyrobu wódki i piwa.
W 1691 roku założyciel miasta ufundował niewielką drewnianą świątynię pw. Bożego Ciała, klasztor zakonu bernardynów i szpital dla ubogich.
XVIII wiek
Dzięki zlokalizowanej tu przeprawie przez Wisłę oraz przebiegającemu tędy traktowi wrocławskiemu w XVIII wieku, Józefów był znacznym ośrodkiem handlowym i siedzibą komory celnej. Miał w tym okresie 172 domy i trzy murowane bramy: Lubelską, Zamojską i Chruślińską. Przywileje lokacyjne Józefowa równouprawniały osiedlanie się w nim przedstawicieli różnych narodowości. Z możliwości tej skorzystali Żydzi, którzy pod koniec XVIII wieku stanowili większość mieszkańców miasta. W 1729 r. kościół wraz z konwiktem doszczętnie strawił pożar, jednak wkrótce przystąpiono do budowy nowego kościoła murowanego.
W czasie zaboru austriackiego administracyjna ranga Józefowa na krótko wzrosła, gdyż miasto stało się siedzibą cyrkułu o zasięgu większym niż wcześniejszy powiat opolski.
XIX wiek
W połowie XIX wieku w Józefowie było 31 budynków murowanych i 13 drewnianych, a wśród budowli wyróżniał się jednopiętrowy ratusz z charakterystyczną wieżą, który nie zachował się jednak do dzisiejszych czasów. Centrum miasta zajmował rynek i 10 ulic i funkcjonowała tu szkoła utrzymywana ze składek mieszkańców i właścicieli miasta. Wprowadzone przez zaborców bariery celne osłabiły handel, a liczba mieszkańców Józefowa spadła, w związku z czym miasto podupadło. Po kasacie zakonu w 1864 roku w zabudowaniach poklasztornych znalazły siedzibę szkoła elementarna i poczta. Represje po klęsce Powstania styczniowego doprowadziła do utraty praw miejskich w 1868 roku.
XX wiek
W 1914 roku miasto strawił wieki pożar, który wyludnił osadę. W okresie międzywojennym miasto zostało nieco odbudowane.
W czasie II wojny światowej znów uległo niemal całkowitemu zniszczeniu. Żydowscy mieszkańcy zostali wysiedleni i zgładzeniprzez hitlerowców. W okresie powojennym Józefów był siedzibą władz gromadzkich, a od 1973 jest siedzibą gminy.
XXI wiek
1 stycznia 2004 na wniosek mieszkańców i Rady Gminy w Józefowie Rada Ministrów zmieniła nazwę siedziby gminy z "Józefów" na "Józefów nad Wisłą".
Zabytki
- Kościół pw. Bożego Ciała z 1730 roku w stylu barokowym - ufundowany przez przez syna zmarłego fundatora, Józefa Potockiego. Świątynia konsekrowana 14 września 1743 r. przez biskupa krakowskiego Jana Aleksandra Lipskiego jest budynkiem jednonawowym na planie prostokąta z dwiema wieżami, skierowanym fasadą na wschód, z wyodrębnioną kryptą przeznaczoną na miejsce wiecznego spoczynku bernardynów. W 2 poł. XVIII w. wybudowano przy kościele kaplicę św. Tekli (później św. Marii Magdaleny), Kościół zniszczony został w wyniku działań I wojny światowej, a w pełni jego odbudowę zakończono przed 1927 rokiem, wykorzystując m.in. przeznaczone kilka lat wcześniej przez Departament Sztuki środki finansowe. Podczas II wojny światowej w 1944 r. świątynia spłonęła.
- Dzwonnica kościelna z 1787 roku przylegająca do muru otaczającego cmentarz przykościelny.
- Klasztor bernardynów z 1730 roku w stylu barokowym wzniesiony razem z kościołem. Dwupiętrowy, założony został symetrycznie, ujmując w podkowę prezbiterium świątyni. Zakonnicy dysponowali wówczas jedenastoma celami mieszkalnymi oraz pokojem gościnnym, refektarzem, kuchnią, spiżarnią i pomieszczeniem dla chorych[1].
- zespół pałacowo-parkowy hr. Rostworowskich z XIX wieku
- zabytkowy układ miejski z charakterystycznym układem ulic
Zobacz też
Linki zewnętrzne
- Józefów (nad Wisłą), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 609.
- Siedziba gminy: Józefów nad Wisłą
| Miasto | |
|---|---|
| Wsie |
|
| Kolonie | |
| Części wsi |
|
