Bazylika katedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny we Włocławku: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
ort.
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
ilustracja
Linia 111: Linia 111:
Plik:Wniebowzięcie z Warty.jpg|[[Jan Wielki]], [[Wniebowzięcie Marii z Warty|Wniebowzięcie Matki Bożej]], około 1480 roku, obecnie na ołtarzu głównym
Plik:Wniebowzięcie z Warty.jpg|[[Jan Wielki]], [[Wniebowzięcie Marii z Warty|Wniebowzięcie Matki Bożej]], około 1480 roku, obecnie na ołtarzu głównym
Plik:Katedra wloclawska - figura Matki Bozej.JPG|Drewniana figura Matki Bożej z początku XV w
Plik:Katedra wloclawska - figura Matki Bozej.JPG|Drewniana figura Matki Bożej z początku XV w
Plik:Włocławek cathedral plan.png|Rzut
</gallery>
</gallery>


Wersja z 16:39, 13 lut 2017

Bazylika katedralna Wniebowzięcia NMP
we Włocławku
bazylika mniejsza, katedra
Ilustracja
Katedra we Włocławku
Państwo

 Polska

Miejscowość

Włocławek

Adres

{{{adres}}}

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Wezwanie

Wniebowzięcia NMP

Położenie na mapie Włocławka
Mapa konturowa Włocławka, w centrum znajduje się punkt z opisem „Bazylika katedralna Wniebowzięcia NMPwe Włocławku”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Bazylika katedralna Wniebowzięcia NMPwe Włocławku”
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego
Mapa konturowa województwa kujawsko-pomorskiego, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Bazylika katedralna Wniebowzięcia NMPwe Włocławku”
52,6610683°N 19,0679648°E/52,661068 19,067965
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Wnętrze katedry

Bazylika katedralna Wniebowzięcia NMP we Włocławku – budowla gotycka wznoszona od 1340 r. (poświęcenie kamienia węgielnego), konsekrowana w 1411 r. po ukończeniu korpusu nawowego. Budowa kontynuowana jeszcze w ciągu XV i na pocz. XVI w., do 1526 (ukończenie wieży północnej). W latach 1883-1901 poważnie regotyzowana, z wymianą detali i podwyższeniem wież zachodnich. Jest to świątynia trzynawowa z węższym i znacznie niższym prezbiterium, z dwiema wieżami od zachodu. Ze znajdujących się wewnątrz zabytków na szczególną uwagę zasługują: witraże z 1360 roku, nagrobek bpa Piotra z Bnina z 1494, drewniana figura Matki Bożej z początku XV w. oraz obraz Wniebowzięcia NMP, Jana Wielkiego z ok. 1480.

Historia

W XII w. włocławska katedra była budynkiem drewnianym. Prawdopodobnie już w XIII w. została zastąpiona budynkiem murowanym. Pierwsza murowana katedra włocławska została spalona przez Krzyżaków w 1329 r. Znajdowała się na południowy wschód od zamku, w pobliżu ulic Gdańskiej, Bednarskiej i Zamczej. Uważa się, że część budulca pochodzącego z rozbiórki spalonej katedry (kamień granitowy) użyto do budowy kamienicy przy ul. Bednarskiej 2.[2]

Budowę obecnej katedry we Włocławku rozpoczęto w 1340 nieco poza miastem, na stromej skarpie wiślanej. Do 1370 wzniesiono długie prezbiterium w typie medykadenckim i południową zakrystię. Na początku XV wieku ukończono budowę bazylikowego korpusu nawy głównej, na którą wpływ miał kształt chóru katedry w Gnieźnie[3]. W 1411 nastąpiła pierwsza konsekracja katedry. Późniejsze sklepienia gwiaździste wywodzą się z architektury Państwa Krzyżackiego. Do naszych czasów zachowały się 22 kwatery gotyckich witraży pochodzących z okien prezbiterium, obecnie wyeksponowanych w kaplicy Świętej Barbary.

W 2 połowie XV w. zaczęto wznosić kaplice wokół głównego korpusu kościoła. Przy nawie południowej w 1527 r. zbudowano kaplicę św. Marcina i kapitularz, a w 1541 kaplicę Cibavit w 1541. W 1 ćwierci XVI w. dwie z kaplic (kaplicę NMP i przeciwległą św. Kazimierza) przebudowano w stylu manierystycznym. Zostały one przekryte kopułami z latarniami.

Z biegiem lat katedra zaczęła wymagać remontów. W drugiej poł. XVIII w. wyremontowano dach. W końcu XIX w. podjęto poważniejsze prace. Dobudowano wzdłuż nawy północnej kaplice oraz kruchtę, uzyskując dzięki temu symetryczne rozwiązanie bryły świątyni. Wieże, pierwotnie nie wyższe niż dach nawy głównej, a później przykryte baniastymi kopułami, zostały nadbudowane o dwie strzeliste kondygnacje. Świątynia została znacznie przebudowana w stylu neogotyckim, przez architekta Konstantego Wojciechowskiego. W 1907 włocławską katedrę ustanowiono bazyliką mniejszą.

Wnętrze

Ozdobione jest polichromią autorstwa braci Stanisława i Zdzisława Jasińskich, wykonaną w latach 1900-1901. W oknie prezbiterium znajdują się witraże Józefa Mehoffera (1938), z których w środkowym oknie ukazuje Wniebowzięcie NMP. Pierwotnie prezbiterium zdobiły gotyckie witraże z około 1350 roku[4], do dziś częściowo zachowane w kaplicy Świętej Barbary. Na łuku tęczowym nad wejściem do prezbiterium, umieszczona jest neogotycka grupa Ukrzyżowania.

Wśród zabytków rzeźbiarskich na szczególną uwagę zasługuje nagrobek bpa Piotra z Bnina w kaplicy św. Józefa, wykonany w czerwonym marmurze przez Wita Stwosza w 1494. Cennymi przykładami renesansowej rzeźby są płyty nagrobne: bp. Krzesława z Kurozwęk, wykonana z marmuru w 1516 oraz bpa Jana Karnkowskiego, brązowa z 1536. Tablic nagrobnych z różnych okresów i materiałów w katedrze jest jeszcze wiele. Rzeźbę w drewnie reprezentuje figura Matki Bożej z początku XV w. oraz grupa Ostatniej Wieczerzy, polichromowana z 1505. Wielki Krzyż Tumski, stojący u wejścia do prezbiterium, został fundowany na początku XVII w. Z malarstwa na szczególną uwagę zasługuje obraz Wniebowzięcia Matki Bożej przypisywany Janowi Wielkiemu, datowany na 1475.

Z innych zabytków znajdujących się wewnątrz świątyni katedralnej, warto obejrzeć barokowe stalle z 1683.

Do roku 2012, najpierw w prezbiterium, a od lat 70. XX w. w kaplicy Zwiastowania NMP, znajdował się siedmioramienny świecznik o wysokości 310 cm i rozpiętości ramion 380 cm, odlany z brązu w 1596 r. przez ryskiego konwisarza Hansa Meyera dla kościoła św. Piotra w Rydze. Zabytek trafił do Włocławka w czasie II wojny światowej wraz z grupą niemieckich osadników z Łotwy, przesiedlonych w ramach akcji Heim ins Reich. W lutym 2012 r. powrócił do Rygi na mocy porozumienia z władzami Republiki Łotewskiej o repatriacji dóbr kultury[5].

10 kwietnia 2011 w katedrze odsłonięto tablicę pamiątkową poświęconą ofiarom katastrofy polskiego Tu-154 w Smoleńsku[6].

Zobacz też

  1. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo kujawsko-pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2010-05-24].
  2. ↑ Puget W., Paździor M., Chrzanowski T., Kornecki M., Włocławek i okolice, [w:] "Katalog zabytków sztuki w Polsce", t. XI, z. 18, Warszawa 1988, s. 9
  3. ↑ Andrzej Grzybkowski, "Gotycka Architektura Murowana w Polsce", Warszawa 2014, s. 152
  4. ↑ Błażejewska A., Pilecka E.: Sztuka Średniowieczna [w]: Dzieje Sztuki Torunia, Toruń 2009
  5. ↑ Barbara Sawic: Tożsamość i przemieszczenie. Przewodnik Katolicki. [dostęp 2015-02-19]. (pol.).
  6. ↑ Uroczysta msza i odsłonięcie tablicy w rocznicę katastrofy smoleńskiej. mmwloclawek.pl, 2011-04-09. [dostęp 2011-05-01]. (pol.).

Linki zewnętrzne

Bazyliki mniejsze w Polsce
Archikatedry
Katedry
Konkatedry
Kolegiaty
Klasztorne
Poklasztorne
Pozostałe
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bazylika_katedralna_Wniebowzięcia_Najświętszej_Maryi_Panny_we_Włocławku&oldid=48520676”